West-Tholenroute

Fietsveiligheid route-informatie: op enkele plaatsen kan het pad wat smal zijn; pas hier je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en mederecreanten en ga waar nodig achter elkaar fietsen.
• De route steekt enkele keren een doorgaande weg over; vanzelfsprekend, maar: kijk hier goed uit.

Toegankelijkheid: deze route is in principe geschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.), mits men rekening houdt met bovenstaande opmerking.

Sint Annaland is genoemd naar de heilige Anna, de moeder van Maria. Hart van het dorp is de Voorstraat, die de haven en de kerk met elkaar verbindt. Die haven is nu vooral gevuld met plezierjachten. Bij zomers weer zorgt het strandje ernaast voor extra vertier. In de Voorstraat staat op nummer 38 het oudste huis een pand met een trapgevel uit 1601. Het staat bekend als het ‘Nonnetjeshuis’, vanwege de drie gelovige zusters die hier achter gesloten luiken een teruggetrokken leven leidden. Streekmuseum De Meestoof doet de geschiedenis van Tholen herleven. De naam komt van het gebouw waarin vroeger meekrapwortels te drogen werden gelegd, om daarna tot een rode kleurstof te worden vermalen. Het museum is gevestigd in het voormalige raadhuis (Bierensstraat 6, www.demeestoof.nl).

Ook Stavenisse is een voorstraatdorp: de belangrijkste huizen staan van oudsher langs de Voorstraat, die hier van het voormalige gemeentehuis naar de kerk loopt. De kerk is in 1910 gebouwd als vervanging van het oorspronkelijke 17e-eeuwse gebouw. Dat was zo bouwvallig geworden dat het moest worden gesloopt. Alleen de kerktoren uit 1672 en het koor met een marmeren graftombe uit 1669 zijn origineel. Het dorp is tijdens de watersnoodramp van 1953 het zwaarst getroffen van alle dorpen op Tholen: het water stond 3,5 m hoog, er vielen 153 doden en 140 huizen werden verwoest. Ook de kerk en de graftombe liepen waterschade op.

De haven van Sint-Maartensdijk is na de ramp van 1953 gedempt. Helaas, want geparkeerde auto’s ogen toch anders dan schepen aan een kade. Sfeervol is nog wel de Kaaistraat, die vanaf hier naar de Markt gaat. De Oranjes hadden ooit een kasteel bij Sint-Maartensdijk en betaalden in 1628 mee aan het statige stadhuis op het marktplein. Het kasteel is inmiddels verdwenen. Overigens is koning Willem-Alexander nu nog steeds Heer van Sint-Maartensdijk.

Schepen konden Sint-Maartensdijk bereiken via de Pluimpot, een van de geulen die Tholen vroeger doorsneden. In 1957 is de geul in het kader van de Deltawerken bij de monding afgedamd. Daar ontstond toen een brakwatergebied met talrijke broedvogels en zoutminnende planten. Natuurliefhebbers kunnen het vanaf wandelpaden langs de rand bekijken. Een duik nemen kan bij het strandje aan de buitenzijde van de dam. Door een lage blokkendam is dit strandje ook geschikt voor kinderen.

Voor vogelliefhebbers is dit een waar paradijs: buitendijks liggen schorren waar lamsoor en zeeaster groeien en waar de bodem krioelt van het leven. Wat verder weg overstroomt de vloed twee keer per dag de slikken, waarna de vogels massaal op het verse voedsel afkomen. Binnendijks herbergen de inlagen van de Scherpenissepolder een keur aan eenden, weidevogels en roofvogels. Inlagen ontstonden toen klei werd afgegraven om achter de zeedijk een reservedijk aan te leggen. Er zijn drie uitkijkpunten en een klein deel is toegankelijk via een wandelroute.

Poortvliet ligt nu ver landinwaarts, maar ontstond ook langs de geul de Pluimpot. De Stoofstraat was daarvan de zuidelijke oever. De kerk en de kerkring daaromheen zijn opvallend groot. De toren is waarschijnlijk van rond 1350, het schip is van oorsprong een eeuw jonger, maar herbouwd na branden in de 16e eeuw.