Streekpad Westfriese Omringdijk etappe 2
Nederland, Noord-Holland, Ursem
De Westfriese Omringdijk is een Streekpad dat om West-Friesland loopt, van Hoorn langs Kolhorn, Medemblik, Enkhuizen en Hoorn en dan terug naar Alkmaar. Meer dan 1200 jaar geleden was West-Friesland nog een veenmoeras dat boven de zeespiegel lag. De eerste pioniers markeerden stukken grond en groeven er sloten omheen. Dat was om het overtollige water af te voeren. Zo legden ze ook dijkjes en kaden aan. Al die dijken achter elkaar vormden rond 1250 al een geheel: de 150 kilometer lange Westfriese Omringdijk.
De tweede etappe van de Westfriese Omringdijk voert je langs de Huigenvaart met ten zuiden van je de rond 1634 drooggemalen polder De Schermer. Je passeert de strijkmolens bij Rustenburg die de Schermerboezem bemaalden. Via Oterleek en het Huygendijkbos ga je naar Alkmaar, met de Sint Laurenskerk, het grootste monument van Alkmaar.
De Westfriese Omringdijk is een Streekpad van Wandelnet.
Hond mee: op deze route mag de hond niet mee (ivm trekvogels).
Toegankelijlkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden ivm de lengte en de vele onverharde paden.
1. Op driesprong aan achterkant van de kerk linksaf en op de Drechterlandsedijk rechtsaf. U verlaat Ursem op het gravelpad rechts. Op driesprong met Y-6838 rechtdoor. In Rustenburg bij kp57 rechtdoor, ophaalbrug over sluisje. Bij kp55 rechtsaf, Huigendijk en op volgende viersprong links aanhouden (N508). Volg de weg 1,2 km. Links staan drie molens aan de ringvaart van de Schermer. 70 m voorbij hm-paaltje 14,8 rechts aanhouden, daarna rechtsaf de Polderweg nemen. Deze 1,5 km volgen, onder twee hoogspanningsleidingen door. In Oterleek op driesprong bij kp52 linksaf de Dorpsstraat in. Na 1 km, vóór de brug, bij kp51 rechtsaf, Huijgendijk.
2. Bij de brug van Oterleek (kp51) linksaf de Dorpsstraat in. Na 1 km op driesprong bij kp52 rechtsaf. Polderweg 1,5 km volgen. U verlaat Oterleek; onder twee hoogspanningsleidingen door. Aan einde Polderweg linksaf en over de Huijgendijk. Volg de weg 1,2 km. Rechts staan drie molens aan de ringvaart van de Schermer. Na hm-paaltje 15,8 op viersprong de bocht naar rechts volgen. Voor brug en kp55 linksaf, brug over sluisje passeren, en langs kp57 rechtdoor ruim 1 km over Drechterlandsedijk naar Ursem. Direct na de kerk linksaf omlaag, Noorddijkerweg. U komt op het pleintje De Landbouw – Elf Oktoberstraat, hier rechtsaf.
3. Na de brug van Oterleek verlaat u dat dorp over fietspad onder langs de Huijgendijk, tussen de ringvaarten van de Schermer en de Heerhugowaard. Na 1 km kruist het fietspad een voorrangsweg bij Y-15901. Daar rechtsaf en na 50 m linksaf het Park van Luna in. In dit park volgt u een deel van het Heerhugopad (HHP). Volg een asfaltpad met bochten naar links, rechts, omhoog en omlaag. Bij een paaltje van HHP linksaf gravelpad nemen langs kp26, omlaag, omhoog, zijpad van rechts, weer omlaag naar paaltje van HHP; daar rechtsaf over een graspaadje naar ander gravelpad, hier weer rechtsaf. Op kruising met asfaltpad en HHP linksaf en op een scheve kruising weer linksaf. Over asfaltfietspad verlaat u het park even, kruist een verkeersweg en loopt dan opnieuw Park van Luna in. Ga een brug over; bij kp17 linksaf over graspad (HHP gaat hier rechtdoor) (circa 50 m links staat poldermuseum Heerhugowaard). Daarna asfaltpad naar links aanhouden. Ter hoogte van kp16 bocht naar links volgen, het Park van Luna verlaten, fietspad kruisen en op de dijk rechtsaf, graspad. Het graspad komt uit op fietspad; volg dit naar links. Waar het fietspad links omlaag gaat onder de Huigenbrug door, gaat u rechtdoor over gras naar boven.
4. Na de Huigenbrug rechtsaf door gras omlaag naar een fietspad en dat volgen. Waar het fietspad naar links buigt gaat u rechtsaf over een grasdijk. Bij een vuilnisbak gaat u linksaf over tegelpad omlaag en het Park van Luna in, asfaltpad. Volg dit pad langs kp16 en een Labyrint van water. Waar het asfaltpad naar links buigt gaat een graspad naar rechts. Volg dit tussen poldermuseum Heerhugowaard en een vijver door. Bij kp17 rechtsaf fietspad op en brug over. U verlaat voor even het Park van Luna, kruist een verkeersweg en gaat dan het Park weer in. In dit park volgt u een deel van het Heerhugopad (HHP). Volg een grijs asfaltpad tot een scheve kruising met HHP-paaltje. Daar rechtsaf en bij volgend paaltje rechtsaf een gravelpad op. Na circa 70 m linksaf een graspaadje nemen naar weer een gravelpad met rechts een HHP-paaltje. Ga op dit gravelpad linksaf en omhoog. Na een bankje op splitsing rechts aanhouden, omlaag en omhoog, langs kp26 en op de volgende kruising met fietspad met HHP gaat u rechtsaf. U volgt dit fietspad met slingers naar links en rechts en bereikt zo de uitgang van het Park van Luna. Daar rechtsaf en na 50 m linksaf langs Y-15901, en onder langs de Huijgendijk in 1 km naar Oterleek.
5. Steek de Huigenbrug over (naast autoweg N242) en ga linksaf omlaag. Bij kp15 rechtsaf en bij Y-69954 weer rechtsaf en onder autoweg door. U komt op de Schermerdijk en volgt die naar links langs het Kanaal Alkmaar (Omval) – Kolhorn. Bij Y-72906 rechtsaf de hoge brug op en het kanaal oversteken naar Alkmaar en de wijk Oudorp. Kruis de Saturnusstraat en ga rechtdoor, ’t Wuiver. Op de kruising bij kp63 rechtsaf, Herenweg. Voorbij de kerk gaat u op kruising met kp62 linksaf de Munnikenweg in. Na 40 m bij kp61 rechtsaf, tegelpad. Aan eind, vlak voor een verzorgingshuis, linksaf, dammetje over en op Oldeburghpad rechtsaf. Ga rechtdoor, bruggetje over, bij kp60 linksaf, en op driesprong rechtsaf, Nieuwburgpad. U komt langs een oude slotgracht en een brug; ga rechtdoor. Loop na bocht naar rechts bruggetje over en vlak voor een molen linksaf over een fietspad. Volg dit pad langs nog drie andere molens (Molenkade). Loop verder langs de Hoornse Vaart. Bij de Zeswielenbrug (kp37) links aanhouden op de verkeersweg. Eerste straat linksaf, Steenovenpad. In de bocht naar rechts gaat u linksaf bruggetje over en voetpad naar rechts volgen. Bij kp36 fietspad kruisen.
6. Volg gravelvoetpad tussen weilanden. Ga brug over en rechtsaf (Steenovenpad). Op voorrangsweg rechtsaf; vlak vóór de brug bij kp37 rechtsaf de Molenkade nemen, wordt fietspad langs vier molens en Y-17621 met kp38. Bij de vierde molen rechtsaf, Nieuwburgpad (klinkers), bruggetje over, tweede brug en resten van oud Kasteel de Nieuwburg links laten liggen. Ga op volgende driesprong linksaf, Wiekenpad. Bij kp60 rechtsaf, Oldenburghpad. Eerste pad linksaf, over dammetje en langs een verzorgingshuis. Daar gaat u rechtsaf, tegelpad. Aan einde bij kp61 linksaf. Op kruising met kp62 rechtsaf, Herenweg in. Op volgende kruising, met kp63, linksaf, ’t Wuiver. Loop ’t Wuiver uit en kruis de Saturnusstraat. U verlaat Oudorp en Alkmaar, over een lange brug over het Kanaal Alkmaar (Omval) – Kolhorn. Aan eind linksaf, langs Y-72906, (Schermerdijk). Waar bij wegwijzer een fietspad links gaat, houdt u rechts aan en gaat met tunneltje onder autoweg N242 door. Bij Y-69954 linksaf, eind bij kp15 weer linksaf en dan rechtsaf over de Huigenbrug.
7. 5 m na kruisen fietspad tegelpad rechtsaf nemen. Munnikenweg oversteken en na circa 50 m rechtsaf, houtsnipperpad met betonnen ‘drakentanden’ (tankversperring van de Atlantikwall) en drie metalen bruggen. Eind rechtsaf, fietspad, dan linksaf, brug over en rechtsaf, Gravenwegpad. Op driesprong rechtsaf (twee keer) en bruggetje over. Op vijfsprong links aanhouden, Dr. Scheylaan. Aan eind bij verkeerslichten de grote weg oversteken, rechtsaf. De Friesebrug oversteken; zebrapad over en rechtsaf (balustrade aan linkerhand) omlaag. (De Friesebrug over het Noordhollandsch Kanaal is de noordoostelijke toegang tot de oude binnenstad van Alkmaar.) Ga beneden linksaf de Herenstraat in, dan rechtdoor Kooltuin (gracht rechts). Aan eind rechtsaf en na 10 m linksaf de brug over, Appelsteeg. Aan eind bij kp35 rechtsaf, Fnidsen. Na de Bathbrug rechtsaf langs kp34 op het Waagplein met de Kaaswaag (samenloop met LAW 2 Trekvogelpad). Ga bij volgende ophaalbrug linksaf naar de Marktstraat. Op kruising met Gedempte Nieuwesloot linksaf, op volgende plein (Hofplein) schuin naar rechts, rechtsaf langs de Hof van Sonoy en vervolg de Gedempte Nieuwesloot. Tweede straat linksaf, Hoogstraat, rechtsaf Langestraat, en rechts langs de grote of St. Laurenskerk naar Kerkplein. Gasthuisstraat, Zevenhuizen (kp20) (einde samenloop met Trekvogelpad). Brug over, dan rechtsaf Geestersingel, linksaf Tuinstraat, eind rechtsaf (Snaarmanslaan). Ga de vierde straat linksaf, Spoorstraat, NS-station.
8. Alkmaar station, vanaf de (rol)trappen rechtdoor tot de vroegere hoofdingang (met klok); vanaf de poortjes bij spoor 1 linksaf tot de vroegere hoofdingang. Daar zebrapad oversteken, 5 m naar links (kp11) en rechtsaf de Spoorstraat in. Eerste straat rechtsaf, Snaarmanslaan; derde straat linksaf, Tuinstraat. Eind rechtsaf (Geestersingel) met links de Singelgracht. Na circa 80 m linksaf brug over, Zevenhuizen (kp20, vanaf hier samenloop met LAW 2 Trekvogelpad), wordt Gasthuisstraat en komt uit op het Kerkplein naast de grote of St. Laurenskerk. Loop tussen de kerk en cafés en restaurants door. Dan rechtdoor Langestraat, eerste straat linksaf Hoogstraat, rechtsaf Gedempte Nieuwesloot, Na de Hof van Sonoy het Hofplein schuin naar links oversteken en straat in (Gedempte Nieuwesloot). Op volgende kruising rechtsaf Marktstraat. Vóór de gele ophaalbrug rechtsaf langs de gracht. Bij kp34 de volgende brug linksaf oversteken (einde samenloop met LAW2 Trekvogelpad), dan de smalle Fnidsen tot kp35. Daar linksaf, Appelsteeg; ophaalbrug over, rechtsaf en meteen linksaf, Kooltuin. Op kruising rechtdoor Herenstraat in. Eind rechtsaf. Neem daarna de oprit naar de Friesebrug (balustrade aan rechterhand), linksaf zebrapad, brug over het Noordhollandsch Kanaal over. Nu rechts aanhouden. Bij verkeerslicht linksaf. Oversteken en rechtdoor, Dr. Scheylaan. Aan eind fietspad schuin rechts nemen. Na brug linksaf, voetpad (asfalt); op driesprong linksaf. Eind linksaf, brug over en rechtsaf. Weer rechtsaf en na 20 m linksaf houtsnipperpad in met drie smalle bruggen en betonnen ‘drakentanden’ (tankversperring van de Atlantikwall). Op fietspad linksaf. Steek de Munnikenweg over; 30 m verder tegelpad rechts nemen. Op kruising linksaf, langs kp36, gravelvoetpad. Einde etappe 2.
Van Ursem naar Rustenburg loopt u een stuk over het Noord-Hollandpad. Op de grens tussen de droogmakerijen de Heerhugowaard en de Schermer ligt het dorp Rustenburg. Midden in het dorp aan de Drechterlandse Dijk bevindt zich een sierlijke ophaalbrug met een sluisje uit 1920. Al in 1570 wilde de stad Hoorn hier vlakbij, aan de Berkmeerdijk, een sluis aanleggen. Tot dan toe was er een overtoom, waarmee de pramen uit de Langedijk over de dijk getrokken werden om naar de markt in Hoorn te varen. Een schutsluis zou die tocht een stuk sneller maken. Helaas: de stad Alkmaar zag dat als ongewenste concurrentie en verzette zich met harde hand tegen de aanleg van een sluis. Die kwam er dan ook niet. De ouderwetse overhaal bleef tot 1920.
Bij Rustenburg aan de Huygendijk staan drie gerestaureerde molens die deel uitmaakten van de tien strijkmolens die de Raakmaatsboezem bemaalden. Al deze molens staan op hetzelfde niveau en hebben een geringe opvoerhoogte. Nadat in 1941 de boezems hetzelfde peil kregen, ging de functie van de strijkmolens verloren. Landschap Noord-Holland heeft in een straal van 400 meter bomen en struiken gekapt, zodat de molens vrij op de wind staan. De stichting Schermer Molens wil ze weer maalvaardig maken.
Aan de zuidkant van de gemeente Heerhugowaard ligt een stedelijk gebied dat grenst aan het recreatiegebied Park van Luna. Het centrale deel van deze wijk, het Carré, is CO2-neutraal. De wijk moet zelf net zoveel energie opwekken als zij met al haar functies (wonen, werken, verkeer) verbruikt. De Stad van de zon was bij de start de grootste energieneutrale wijk ter wereld. De zonne-ernergie wordt geleverd door het toepassen van 3,75 MegaWatt aan zonnepanelen op de daken van de woningen en de div. voorzieningen. Behalve energiezuinige huizen en gebouwen zijn er drie windturbines geplaatst.
In en rond Alkmaar bevonden zich drie dwangburchten. De Torenburg werd al in de veertiende eeuw afgebroken. In 1660 wordt vermeld dat men ter plekke 'veel swaare dicke fondamenten van duyfsteen (=tufsteen)' aantrof. Het slot van de baljuw van Kennemerland, de Middelburg en de derde burcht Nieuwenburg hebben het volgehouden tot 1525. Zij liepen ernstige schade op bij een plundertocht door Gelderse en Friese soldaten. De kasteelterreinen zijn vandaag de dag herkenbaar vanaf de Munnikenweg. Ondergrondse resten van de Middelburg zijn gelokaliseerd op de hoek van het Oudorperpad en de Munnikenweg. Die weg ligt over een uitvalsdijk die Floris V ooit liet aanleggen bij het begin van het offensief tegen de Westfriezen.
De molen van Piet is een typische stadsmolen, gelegen aan de rand van de historische binnenstad van Alkmaar. De molen op het bolwerk werd in 1769 gebouwd en deed vanaf toen dienst als korenmolen. Zoals gewoonlijk werden bij de bouw gebruikte materialen verwerkt. Daaronder de spil van de molen, eerder een afgebroken mast van een van de schepen van Michiel de Ruyter. De naam Piet is een achternaam. Geen gebruikelijke, en daarom wordt vaak gedacht dat het om de voornaam van de molenaar gaat. Dat is niet geval. De geboren Aalsmeerder Cornelis Piet kocht de molen in 1884. Tegenwoordig woont zijn achter-achterkleinzoon in de molen.