Verkeersboetes

Verkeersveiligheid heeft voor de ANWB een hoge prioriteit. De ANWB pleit voor een verkeersboetestelsel dat leidt tot veiliger gedrag in het verkeer. De hoogte van het boetebedrag moet het risico van de overtreding op de verkeersveiligheid reflecteren; verkeersdeelnemers moeten zich hier bewust van zijn. Daarbij onderstreept de ANWB dat verkeersboetes niet gebruikt moeten worden als inkomstenbron om begrotingen te sluiten, maar ten goede moeten komen aan de verkeersveiligheid.

In het Regeerakkoord is afgesproken dat het verkeersboetesysteem zal worden gewijzigd. De boetebedragen voor overtredingen met een grote impact op de verkeersveiligheid of voor herhaalde overtredingen zullen worden verhoogd. Voor kleinere overtredingen met beperkte gevolgen voor de verkeersveiligheid zullen de boetes worden verlaagd.

In de brief van Minister Grapperhaus aan de Kamer van 11 december 2018 geeft de minister aan het traject voor een progressief boetestelsel, dat onder zijn voorgangers is ingezet, voort te zullen zetten. In dat kader heeft de ANWB een globaal ledenonderzoek gedaan naar de herziening van het verkeersboetesysteem onder de ANWB-leden.

Ledenonderzoek (maart 2019)

Over het algemeen begrijpen verkeersdeelnemers dat het overtreden van een verkeersregel een risico vormt voor de verkeersveiligheid. Daarbij past een verkeersboete. Echter zijn verkeersdeelnemers zich vaak niet bewust hoe een handeling de verkeersveiligheid beïnvloedt. Afhankelijk van hun perceptie van de risico’s voor de verkeersveiligheid en de bewustheid van geldende verkeersregels in specifieke verkeersituaties, wordt een verkeersboete als terecht of onterecht ervaren.

In het online ANWB-ledenplatform is de leden (n=190) gevraagd naar het effect van een verkeersboete op het gedrag in het verkeer. Daarnaast heeft de ANWB de leden gevraagd naar wat volgens hen het gewenste effect van een verkeersboete zou moeten zijn. Daarbij vinden de leden het belangrijk dat verkeersboetes bijdragen aan de verkeersveiligheid en niet worden gebruikt als extra inkomstenbron om een sluitende begroting te krijgen.
 

1. Verkeersboetes moeten als prikkel dienen om verkeersveilig gedrag te stimuleren.
   Een verkeersboete moet de verkeersdeelnemer uitdagen risicogedrag te veranderen. Het boetebedrag moet niet afleidend werken ten opzichte van de gedragsverandering die het beoogt; een erg hoog bedrag leidt de aandacht naar het bedrag en niet naar de verkeersovertreding. De hoogte van het boetebedrag moet in verhouding zijn met het ontstane risico voor de verkeersveiligheid. Overtredingen met een hoog risico voor de verkeersveiligheid verdienen een hogere boete dan overtredingen met beperkter risico.
    

2. Duidelijke aanduiding van de verkeersregels  en de risico’s voor de verkeersveiligheid is belangrijk om de accepetatie van een boete en de beoogde gedragsverandering te vergroten.
   Verkeerssituaties en de daar geldende (verkeers)regels moeten helder en toegankelijk zijn voor elke verkeersdeelnemer. Het aantal (verkeers)regels heeft invloed op het verkeersbewustzijn van de verkeersdeelnemer en daarmee de acceptatie van een verkeersboete. Situaties waarin verkeersdeelnemers redelijkerwijs een overtreding niet kunnen begrijpen of inzien door een ontoegankelijke hoeveelheid (verkeers)regels, beperkt de mate waarin verkeersdeelnemers de verkeersveiligheid inschatten en gedrag daarop aan kunnen passen.  Ook achteraf, bij het ontvangen van een verkeersboete, moet de verkeersdeelnemer kunnen begrijpen wat het risico van de overtreding (het gedrag) op de verkeersveiligheid was en hoe tot het boetebedrag is gekomen; de gedragsveranderende werking van een verkeersboete onderstrepen.
    

3. Bewust extreem onveilig gedrag in het verkeer moet streng bestraft worden.
   Weggebruikers ervaren het als onrechtvaardig als ‘verkeershufters’ zich straffeloos onveilig kunnen gedragen in het verkeer. Dat is slecht voor de geloofwaardigheid van ons rechtssysteem. Het belang van een hoge pakkans voor dit soort ernstige overtredingen wordt door de leden onderstreept. Een hogere pakkans van overtreders kan ook worden opgevat als een beloning voor het goede gedrag.

De ANWB zal de uitkomsten van het ledenonderzoek naar verkeersboetes onder de aandacht brengen van politici en ministeries.