Landgoederenroute

Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en mederecreanten en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• Tussen 13-15 gaat de route via een fiets/voetgangersgebied door de binnenstad van Lochem. In het weekend en tijdens het zomerseizoen kan het hier erg druk zijn met toeristen en winkelende publiek. Volg dan de hieronder aangegeven alternatieve routebeschrijving.
• Tussen 15-17 gaat de route na het oversteken van het Twentekanaal linksaf richting industriegebied Aalsvoort; dit is een onoverzichtelijke oversteek bij verkeerslichten.
• Tussen 46-45 is het grindpad dat vanaf de Berkel door het akkerland loopt zeer smal, en het heeft een aantal scherpe bochten en flinke zandkuilen; bij regen kan het er bovendien glad zijn.
• Tussen 22-21-12 gaat de route over smalle paden, pas je snelheid aan en houd rekening met elkaar.

Toegankelijkheid: deze route is ongeschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.) vanwege bovengenoemde en enkele andere smalle paden (46-45 en 22-21-12).

Fiets van knooppunt 12 naar 13. Ga bij 13 rechtdoor (richting 14 i.p.v. naar 15) en volg de route over de Oosterwal langs de schouwburg. Ga op de kruising (met terrasjes) rechtsaf en meteen linksaf, de eenrichtingverkeersstraat in. Dit is de Zuiderwal. Kruising rechtdoor, water aan de linkerhand houden, Westerwal. Op het einde van de gracht (na bocht naar rechts) linksaf, voor bakkerij langs. Je rijdt nu weer op de route naar knooppunt 15, bij de kruising staat een richtingbordje.

Een van de mooiste plekken langs de Berkel is bij de Staringkoepel, te bereiken door tussen de knooppunten 17 en 16 na de brug linksaf al lopend het pad langs de Berkel te volgen tot het zelfbedieningspontje. Aan de overkant ligt op een hooggelegen beboste plek de theekoepel die omstreeks 1850 is gebouwd in opdracht van de jongste dochter van de dichter Staring. Het bouwmateriaal was afkomstig van een kort tevoren gesloopt herenhuis dat op dezelfde plaats heeft gestaan. De vervallen koepel is in 2004 opgeknapt en vrij toegankelijk. Er is een kleine tentoonstelling over Staring te zien.

De zoon van de dichter Staring was de beroemde geoloog dr. Winand C.H. Staring (1808-1877). Hij woonde op Landgoed De Boekhorst dat vlak bij knooppunt 16 ligt, buiten de route: bij het knooppunt linksaf en de eerste weg rechtsaf. W.C.H. Staring was de eerste die de Nederlandse bodem in kaart bracht. In de voetsporen van z’n vader drong ook hij aan op verbetering van de waterbeheersing van de Berkel. In dit natte land woonde men bij voorkeur op de hoge, droge dekzandruggen, de horsten. Boekhorst betekent ‘hoge plek met beuken’. Het landgoed doet z’n naam nog steeds eer aan.

Dit 17e-eeuwse landhuis dankt zijn huidige aanzien aan enkele belangrijke verbouwingen in 1741 en 1819, maar het landgoed werd al in de 12e eeuw vermeld. Het huis (niet toegankelijk) is nu in beheer bij Natuurmonumenten die het omringende landgoed heeft opengesteld voor wandelaars en fietsers. Bezienswaardig is het prachtige, ruim honderd jaar oude tuinprieel. Ook is er een historische moestuin, waar een groep vrijwilligers oude gewassen verbouwt, en een boomgaard met oude fruitrassen.

Het huidige Hotel Landgoed Ehzerwold kent een bewogen geschiedenis. Voorganger en 18-eeuws landhuis De Hoogenkamp werd met de grond gelijkgemaakt om in 1915 plaats te maken voor het PW Janssen Ziekenhuis. Hier werden particuliere patiënten op homeopatische grondslag behandeld. Het ziekenhuis werd al snel omgevormd tot een sanatorium, dat tot de jaren 90 in bedrijf bleef. Van het oude landhuis zijn nog steeds delen van de 18-eeuwse geometrische Franse tuin te bewonderen.

Ertegenover ligt havezate De Ehze (ingang Hogenkampsweg 2), dat al in de 13e eeuw is ontstaan. De huidige villa is in 1918 gebouwd, maar het omringende park werd in 1835 ontworpen door de bekende tuinarchitect J.D. Zocher in opdracht van A. baron van Zuylen van Nyevelt.

Voorbij Almen steek je voor de derde of (als je bij station Lochem bent begonnen) vierde keer het Twentekanaal over, dat gedurende de crisis van de jaren dertig grotendeels met de hand gegraven is in het kader van de werkverschaffing. Het is nog steeds een belangrijke binnenvaartverbinding tussen de IJssel en Twente.

Iets ten noorden van Lochem ligt Kasteel Ampsen. De 14e-eeuwse voorganger hiervan is in de Tachtigjarige Oorlog verwoest. Op dezelfde plaats bouwde Gerrit Jan Nagel omstreeks 1650 het tegenwoordige kasteel. Door een verbouwing in 1760 is de huidige Uvorm ontstaan. Van die tijd dateert ook het smeedijzeren toegangshek. Het landgoed Ampsen was oorspronkelijk een moerassig gebied. Bij de ontginning zijn verhoogde wegen aangelegd. Langs die ‘dijken’ zijn bomen geplant waardoor prachtige lanen ontstonden. De bijbehorende boerderijen hebben luiken met groen-witte strepen. Kasteel Ampsen is nu in gebruik als kantoor.

Wie na de rit nog zin heeft kan in het seizoen (april t/m oktober) een tochtje maken met de replica van dit oude platbodemscheepje. Met dergelijke Berkelzompen werden vroeger vaardiensten onderhouden met Zutphen en Duitsland. Als er niet wordt gevaren, kun je het scheepje bij de aanlegsteiger zien liggen. Informatie over vaarten bij de VVV (vvvlochem.nl) en Stichting Berkelzomp (www.stichtingberkelzomp.nl).