Rondje groen Amstelland

Deze route wijkt op enkele locaties af van de knooppuntenroute om langs bezienswaardigheden te komen.
1. Start de route op de Kerkbrug over de Bullewijk met een fraaie blik op Ouderkerk aan de Amstel en rijd in noordelijke richting via de Kerkstraat, langs Beth Haim (rechterhand), later Korendragerstraat. Na 225 m, op de kruising met de Dorpsstraat, bereik je knooppunt 62.

2. Volg nu de bordjes naar knooppunt 61. Steek de brug over en rijd over de Amsteldijk Noord richting knooppunt 60. Op de grens van Ouderkerk passeer je Molen de Zwaan. Je rijdt nu in de noordelijke punt van Amstelland, de gewaardeerde groene long van Amsterdam.

3. Bij knooppunt 60, volg je de bordjes naar 84-83-85-88-87-66-67-68-93.

4. Ga bij knooppunt 93 linksaf richting 28. Je fietst nu op de Rijke Weidevogelboulevard, met verschillende informatieborden over het weidevogelbeheer waar de boeren zich hier hard voor maken. Na ca. 2 kilometer ga je linksaf, het Weidevogelpad op. Volg het pad langs de weidevogelboerderij met informatieborden. Ga aan het einde rechtsaf de Amsteldijk Zuid op. Je rijdt nu op de knooppuntenroute naar 29.

5. Steek bij 29 met de veerpont het Amstel-Drechtkanaal over naar 39. Fiets nu verder over de Waverdijk via 1 en 2 naar knooppunt 49. En rijd vanaf daar via 50 naar 69.

6. Bij 69 fiets je een stukje richting 71, om na 650 meter met behulp van het trekpontje de Holendrecht over te steken.  Ga aan de overkant linksaf en volg de dijk. Aan het einde kom je bij een gemaal met daarachter de Vogelkijkschuur. Fiets dezelfde route terug, steek weer over met het pontje en ga rechtsaf, terug aar 69. Steek de Voetangelbrug over en ga rechtsaf richting 62.

7.  Volg de dijk langs de Bullewijk. Je kunt nu doorrijden langs de Bullewijk naar knooppunt 62, het startpunt van de route (Kerkbrug). Maar je kunt ook kort voor het viaduct van de A9 linksaf slaan, de Polderweg op. Dan bereik je na ruim 1 kilometer (links) Boerderij Polderzicht. Ga aan het einde van de Polderweg rechtsaf, onder het viaduct door, en de straat rechtdoor in (dus niet het fietspad blijven volgen). Je rijdt nu het dorp in, recht op het oude hart van Ouderkerk aan de Amstel af. Blijf rechtdoor rijden. Polderweg wordt Achterdijk en na de kerk ben je weer terug bij het startpunt van de route op de Kerkbrug.

Op de plek waar de Bullewijk in de Amstel stroomt ligt nu de oudste Joodse begraafplaats van ons land. Het was hier dat de uit het streng-katholieke Spanje en Portugal verdreven Joden in 1614 toestemming kregen om grond aan te kopen voor een eigen Nederlandse begraafplaats. In de archieven staat het eerste, voor de begraafplaats aangekochte stuk grond vermeld als ‘borchland’ en het in 1690 bijgekochte perceel als ‘hofland bi den berg’. Dat verraad iets over de oorsprong van dit driehoekige, strategisch aan de Amstel gelegen stukje land.

Vermoedelijk stond hier ooit het (motte)kasteel van de Heren van Amstel, dat in 1204 bij schermutselingen door de Kennemers met de grond gelijk werd gemaakt. Van hieruit werd het gebied ontgonnen en daarmee is dit ook de plek waar de geschiedenis van Amstelland en ook die van Amsterdam begon.

Overigens ligt de oorspronkelijke toegangspoort van begraafplaats Beth Haim niet aan de weg, maar aan het water. Vanuit huidig oogpunt enigszins vreemd, maar in de 17e eeuw werd alles voornamelijk over het water vervoerd – dus ook de overleden.

Op de grens van Ouderkerk passeer je Molen de Zwaan, waarna je de noordelijke punt van Amstelland inrijdt. Deze agrarische groene long van Amsterdam wordt zeer gewaardeerd, maar staat niettemin voortdurend onder druk. Een grote stad vertoont immers altijd de neiging tot uitdijen.
Om samen sterk te staan tegen dreigende verstedelijking is de Stichting Beschermers Amstelland opgericht. Zij maken zich hard voor het behoud van het open, groene en agrarische karakter van dit eeuwenoude gebied rond de oevers van de Amstel. Zodat de boeren er hun bedrijf kunnen voortzetten met respect voor landschap, natuur en cultuurhistorie – en de stedelingen kunnen blijven genieten van rust, ruimte, natuur en lokale producten.

Als je vanaf Klein Kalfje nog zo’n 250 meter doorfietst langs de Amstel kom je bij de plek waar ruwweg van 1422 tot 1822 de buitenplaats Kostverloren stond. Volgens overlevering werd de hofstede rond 1500 bewoond door Jan Benningh Jansz, schepen en schout van Amsterdam. Het kasteelachtige gebouw figureert op verschillende 17e-eeuwse kunstwerken, waaronder een schilderij van Jacob van Ruisdael. Daarop is het huis deels afgebroken, wat noodzakelijk was omdat door inklinking van de zachte veenweidegrond de fundering was verzakt. Kennelijk was die half geruïneerde staat erg inspirerend, want er bestaan verschillende soortgelijke schetsen van andere kunstenaars uit die tijd. De sloop begon in 1659 en de herbouw was 1664 voltooid – het huis deed zijn naam dus alle eer aan.

Het landelijke Amstelland is niet de enige groene ‘escape’ voor de Amsterdammers. Het Amsterdamse Bos is een geliefde plek om te sporten en te recreëren. Behalve natuurlijk voor fietsen en wandelen, zijn er faciliteiten voor paardrijden en kanovaren. Geïnspireerd op een idee uit 1900 van Jac. P. Thijsse werd het park tussen 1934 en 1970 aangelegd. Sindsdien heeft het gebied zich ontwikkeld van een semi-romantisch landschapspark met slingerede paden en waterpartijen tot een waardevol natuurgebied met oudere bomen en onderdeel van de ecologische verbindingszone.

Groot was het verdriet toen in 2018 – na jarenlange restauratie – de geliefde, door architect Pierre Cuypers ontworpen kerk uit 1888 door een uitslaande brand letterlijk dakloos werd. Gelukkig stond de toren nog fier overeind. Al snel werd tot herbouw besloten. Tot vreugde van de kerkgemeente kon de kerk voor de Paasviering van 2023 weer in gebruik worden genomen.

Aan het eind van deze route kom je nogmaals langs een kerk die gewijd is aan Sint Urbanus: die van Ouderkerk aan de Amstel. De Heilige Urbanus wordt ook wel de ‘Bisschop van Amstelland’ genoemd, omdat vier van de vijf aan hem gewijde kerken in ons land hier staan.

Aan de rand van Amstelveen bevindt zich iets bijzonders: een wijngaard. Verrassend genoeg is de bodem op deze plek rijk aan savel. Er worden druiven geteelt van rassen die ook in onze noordelijke streken goed rijpen, zoals Johanniter, Pinotin en Cabernet Cortis. Het plukken, persen en filteren wordt hier allemaal met de hand gedaan. Daarnaast wordt de groene weelde van De Amsteltuin liefdevol gedeeld met mensen met een psychische aandoening of dementie. Zij komen hier tot rust in het buitengebied. Idyllisch: in het zomerseizoen kun je hier in het weekend genieten van een high wine met zitjes tussen de wijnranken.

Sinds 2019 heeft de Bovenkerkerpolder een heuse Weidevogelboulevard. En nee – die is natuurlijk niet voor mensen om te flaneren, maar voor vogels! De brede, kilometerslange strook kruidenrijk grasland loopt over het land van circa 10 boeren. Onder de vleugels van de coöperatie Boeren van Amstel worden hier samen met Vogelbescherming Nederland optimale omstandigheden gecreëerd voor de weidevogels om te broeden en hun jongen groot te brengen. Is er dan niets te beleven voor mensen? Zeker wel! Informatieborden langs de route vertellen je alles over wat er zoal komt kijken bij ‘weidevogelvriendelijk’ beheer van het land. En in het voorjaar zijn de vele vogels een lust voor oog en oor.

Het Fort in de Botshol (Botshol 23) is eigenlijk een verwarrende naam: een betonnen fortis hier nooit gebouwd. Er is een bult in het landschap te zien, een zogenaamd aardwerk. En er staat een fortwachterswoning met een brug erachter, waarvan het middenstuk kon worden verwijderd als er gevaar dreigde. Natuurgebied Botshol is een typisch Hollands laagveengebied met veenplassen, smalle slootjes, rietland en moerasbos. Buiten het broedseizoen kun je hier heerlijk wandelen of een bootje huren.

Fietsend over de dijk heb je er al een glimp van kunnen opvangen, maar bij knooppunt 1 steek je daadwerkelijk over naar het grondgebied van deze historische polder. Het bijzondere aan de Rondehoep is dat de oorspronkelijke vroeg-middeleeuwse spinnenwebvormige ontginningsstructuur hier nog goed bewaard is gebleven. Om het natte veengebied geschikt te maken voor akkerbouw werden vanuit het midden rechte sloten gegraven die uitwaterden op de omringende veenrivieren Amstel, Bullewijk, Waver en Oude Waver. Zo ontstond het typerende patroon dat nog steeds het huidige stiltegebied kenmerkt. In het hart van de Rondehoep ligt een 180 hectare groot weidevogelreservaat dat met veel liefde en zorg voor natuur wordt beheerd door de coöperatieve Boeren van Amstel.

Van Fort Waver-Amstel werd gebouwd (1911) als onderdeel van het watermanagementsysteem van de Hollandse Waterlinies. Het fort ligt strategisch op de plaats waar de Amstel en de Oude Waver bij elkaar komen. Omdat het fort hoger ligt, kon het open linielandschap met de schootsvelden hier vandaan goed in de gaten worden gehouden. Veel elementen van vroeger zijn bewaard gebleven: de oude wasruimten, elektrakasten en een oude keuken. Ook het waterreservoir, waterpomp en de sanitaire voorzieningen liggen er nog precies zo bij als vroeger. Het fort gesloten voor publiek (er is nu een wijnimporteur gevestigd), wel worden er regelmatig rondleidingen gegeven.

Het omfietsen waard – zeker in het voorjaar – voor een bezoekje aan dit ‘vogelaarsparadijs’. Elk jaar strijken hier in het vroege voorjaar duizenden grutto’s neer om bij te komen van hun lange reis uit het zuiden. Veehouder Jan Geijsel had in 1999 een vooruitziende blik toen hij besloot om een deel van zijn land onderwater te zetten, zodat er een voor de vogels ideaal plasdrasgebied ontstond. Dankzij een steeds verder uitgebalanceerd waterbeheer door Jan Geijsel nam de faam van het gebiedje jaar op jaar toe. Na twintig jaar besloot Landschap Noord-Holland om het voor de toekomst veilig te stellen en het – gesponsord door vele particuliere giften – aan te kopen.

Achter het gemaal staat een werkschuur, die in het voorjaar is opengesteld als vogelkijkhut. Vanaf de bovenverdieping heb je een weids uitzicht over het land. Informatiepanelen vertellen je meer over de vogels en het gebied.

De eigenaren van Boerderij Polderzicht runnen een van de boerenbedrijven die mede zorg dragen voor het weidevogelbeheer in Rondehoep. Op hun eigen land zorgen zij niet alleen goed voor hun koeien, die met ruim 200 weidedagen per jaar zo veel mogelijk naar buiten gaan. Zorgvuldig maaibeheer voorkomt dat de nesten van kievit, tureluur en grutto verloren gaan.
Mensen zijn welkom om een kijkje te nemen in de moderne carousselstal. Op woensdag en zondag is het terras open. Daarbuiten worden in de versautomaat zowel eigen als lokale producten aangeboden, maar ook heerlijk softijs. Perfect voor een genietmomentje.