De leukste bezienswaardigheden van Lissabon

Bezoek het 11de-eeuwse Castelo de São Jorge en bewonder de fraaie uitzichten vanaf de ‘miradouros’. Laat je meevoeren op de melancholische klanken van de fadomuziek en verken het sprookjesachtige Sintra. Dit zijn de leukste bezienswaardigheden van Lissabon.

Wat te doen in Lissabon?

Lissabon is gebouwd op zeven heuvels aan de monding van de rivier de Taag. Traditioneel en trendy, historisch en hypermodern: Lissabon heeft het allemaal. En net iets buiten de stad zoek je de rust in de bergen van Sintra of aan de stranden van Cascais en Estoril. Bedwing de heuvels van de stad te voet of met een ascensor (kabeltrein) en proef de onweerstaanbare pastel de nata. Geniet van de uitzichten aan weerskanten van het Praça do Comércio en bewonder het traditionele Portugese tegelwerk in Museu Nacional do Azulejo. Ontdek de leukste bezienswaardigheden van Lissabon.

1. Miradouros: de panoramische uitzichten over Lissabon

Iedere wijk in Lissabon ligt op een andere hoogte en dat levert diverse miradouros op: panoramische uitzichtpunten. Ga voor een van de bekendste naar Miradouro das Portas do Sol in Alfama. Leun tegen de gietijzeren balustrade en geniet van het uitzicht over de oranje daken van de wijk met hier en daar een kerktoren en daarachter de brede rivier de Taag.

Voor een blik op het centrum van de stad en het Castelo de São Jorge ga je naar Miradouro São Pedro de Alcântara in de wijk Bairo Alto. Je bent zo boven als je vanaf het Restauradores-plein de Glória-kabeltrein neemt die het hoogteverschil van 45 meter in een paar minuten overbrugt. Tip: handig op de eerste dag van je bezoek: hier staat een uit azulejos (tegeltjes) vervaardigde plattegrond van de stad.

2. Portugese tegels in Museu Nacional do Azulejo

In Lissabon schitteren kleurrijke keramieken tegels op gevels, straatborden en poorten. Azulejos zijn het bekende handelsmerk van Portugal, 500 jaar geleden geïntroduceerd door de Moren, de Arabische bevolking in de Middeleeuwen. Blauw en wit voeren de boventoon maar andere kleuren komen ook voor in zowel sierlijke als geometrische patronen. Behalve een decoratieve functie hebben de tegels ook een isolerend effect: ze houden in de zomer de warmte buiten en in de winter de kou.

Bekijk ’s werelds grootste keramiekcollectie in het Museu Nacional do Azulejo, gevestigd in een voormalig klooster. Volg hier de historische, technische en artistieke ontwikkeling van de azulejos. Je ziet metersgrote panelen bestaande uit meerdere tegels, zoals Panorama Over Lissabon, maar ook jachttaferelen en religieuze schilderingen afkomstig uit kapellen of vanaf altaren.

3. Extreem steile straten in de oude wijk Alfama

Al in de 1^e eeuw v. Chr. was er een Romeinse nederzetting in Alfama, de oudste en meest authentieke wijk van de stad. Alfama spreidt zich uit over een van de zeven heuvels van Lissabon, langs de oever van de Taag. Bedwing de steile bochtige straten met een gemiddeld stijgingspercentage van 15 procent. Smalle trappen en huizen in wit en pastelkleuren sieren het straatbeeld.

Dwaal hier zonder plattegrond doorheen en laat je leiden door wat je aandacht trekt: een romantische doorkijk, uitnodigend steegje of dwars over de straat drogende was. Tip: stop voor een ‘ginjinha’ (kersenlikeur), soms zo vanuit een huis geserveerd. Verdwaald? Loop naar beneden zodat je weer uitkomt bij de rivier en je je opnieuw kunt oriënteren.

4. De melancholische klanken van de fado

Een bezoek aan Lissabon is niet compleet zonder een fado-optreden te hebben bijgewoond. Fado betekent het lot, teruggrijpend op de (vaak niet onterechte) zorgen van familie van zeelieden. De thema’s van de emotievolle en melancholische liederen zijn dan ook weemoed, verlangen en nostalgie.

Fado is begin 19^e eeuw ontstaan in de wijk Alfama en de levensliederen worden nog steeds vol overgave gezongen door een (meestal in stemmig zwart geklede) solist, begeleid door een Portugese gitaar. Beluister deze traditionele muziekstijl in een van de vele bars en restaurants in de wijken Alfama of Bairo Alto. Hier is het live te horen tijdens een diner of onder het genot van een glas wijn of port. Al versta je niet letterlijk waar het over gaat, de muziek voert je moeiteloos mee.

5. Trams, kabeltreinen en liften in Alfama en Bairro Alto

Om het leven in heuvelachtig Lissabon te vergemakkelijken is er eind 19^e eeuw een netwerk van gele trams, ascensores (kabeltreinen) en een lift aangebracht. De langere moderne trammodellen rijden de vlakke routes, terwijl de kortere ouderwetse trams bochtige en steile trajecten bedwingen. Stap in de beroemde lijn 28 en rijd piepend en rammelend door de wijken Alfama, Baixa en Bairro Alto, de kronkelende steile stukken bedwingend – bijna tegen alle verwachtingen in.

Voor korte, extreem steile stukken (met een stijgingspercentage tot wel 20 procent) pak je net als de locals de ascensores. Ze zien er uit als tramwagons, maar hebben alleen een begin- en een eindhalte. Neem ook een keer de Santa Justa-lift, een 45 meter hoge ijzeren constructie versierd met neogotische figuren. Deze verbindt de wijken Baixa en Barrio Alto.

6. Castelo de São Jorge op de hoogste heuvel

Het elf torens tellende Castelo de São Jorge ligt op de hoogste heuvel van de stad: de São Jorge-heuvel, gemiddeld 100 meter boven zeeniveau. De burcht dateert uit begin 11^e eeuw en is gebouwd door de Moren. Poorten geven toegang tot binnenplaatsen en tuinen met inheemse flora als de kurkeik. Olijfbomen en kantelen omlijsten de panorama’s over de stad, de Taag-rivier en de Ponte 25 de Abril-brug.

Bekijk in het burchtmuseum archeologische vondsten als keramiek en tabletten met Moorse inscripties vanaf de 7^e eeuw v. Chr.. Zie de verschillen van Lissabon voor en na de destructieve aardbeving van 1755 terug op tekeningen. Neem een kijkje in de donkere Camera Obscura waar je via een ingenieuze opstelling van lenzen en spiegels een 360-graden-uitzicht hebt over de stad.

7. Van stokvis tot desserts op Mercado de Campo de Ourique

Genieten van lokale gerechten tussen de Portugezen? Bezoek Mercado de Campo de Ourique, een versmarkt daterend uit 1934 waar eind 20^e eeuw eetkramen en zitgelegenheden aan zijn toegevoegd: een aantrekkelijke combinatie. De kleinschalige markt ligt net buiten het centrum en is nog nauwelijks ontdekt. Tip: de beroemde tram 28 stopt vlakbij (halte R. Saraiva Carvalho).

Stap de markthal binnen en vind traditionele kramen met verse vis en fruit, maar ook trendy eettentjes, een wijnbar en een bierhoek. Zoek een plekje aan een tafel en proef lokale specialiteiten zoals bacalhau (stokvis) of pimentos padrão, een paprikagerecht. Bestel alles in de vorm van petiscos, een klein portie, zodat je veel kunt proberen. Niet te missen: dé lekkernij van Lissabon, pastel de nata (knisperend bladerdeeg met roomvulling).

8. Een historisch welkom op Praça do Comércio

Het aan de Taag gelegen Praça do Comércio is het grandioze plein – 150 bij 150 meter – in het centrum van Lissabon. Het plein geeft een gevoel van ruimte, omdat het aan een kant een weids uitzicht biedt op de brede rivier. Dit uitzicht wordt nauwelijks onderbroken: alleen midden op het plein staat een standbeeld van koning Jose I te paard, op een sokkel met omringende kleinere beeldengroepen.

Kijk terug richting de stad en zie de 18^e-eeuwse wit en okergeel gekleurde gebouwen die het plein omringen, allemaal met talloze bogen die de achterliggende galerijen flankeren. Door de triomfboog van de Rua Augusta-straat van het middelste gebouw kijk je zo de binnenstad in. Dit was het indrukwekkende beeld dat vroeger als eerste opdoemde, toen men per schip arriveerde.

9. Ponte 25 de Abril: de neef van de Golden Gate Bridge

De Ponte 25 de Abril is vanaf vele uitkijkpunten in de stad te zien. De bijna 2,3 kilometer lange hangbrug heeft een hoogte van 70 meter boven de Taag en verbindt het centrum van Lissabon met het Setubal-schiereiland. De brug is genoemd naar de datum van de Anjerrevolutie (1974) die voor Portugal de overgang betekende van autocratie naar parlementaire democratie.

Als je de stad via de brug verlaat, heb je een goed uitzicht op het 110 meter hoge Cristo Rei-monument aan de tegenoverliggende zuidoever: een 28 meter hoog Christusbeeld staat op een voet van 82 meter. De rood geverfde stalen brug lijkt op de beroemde Golden Gate Bridge in San Francisco. Leuk weetje: de verf die voor beide bruggen is gebruikt, heet internationaal rood en is tijdens mist het best zichtbaar.

10. Belém: hier vertrokken de ontdekkingsreizigers

Ten westen van het centrum ligt de vlakke wijk Belém, aan de noordelijke oever van de Taag. Hiervandaan vertrokken in de 15^e en 16^e eeuw de schepen van ontdekkingsreizigers als Vasco da Gama. De aardbeving van 1755 bracht in Belém (in tegenstelling tot de rest van de stad) weinig schade aan en historische gebouwen als stadspaleizen, herenhuizen en het fort Torre de Belem zijn hier bewaard gebleven.

Breng een bezoek aan het kalkstenen Jerónimos-klooster, waar ook het scheepvaartmuseum in is gevestigd. Het gebouw heeft een gotische basis met oosterse en Moorse decoraties van voornamelijk scheepvaartthema’s. Het werd door koning Manuel I gebouwd als dank voor (en met het opgebrachte geld van) de succesvolle expeditie van Vasco da Gama naar India.

11. Parque das Nações: gebouwd voor Expo ‘98

De wijk Parque das Nações (Park der Naties) is gebouwd voor Expo ’98, hier georganiseerd ter gelegenheid van het 500-jarig bestaan van de Portugese ontdekkingen. Deze wereldtentoonstelling had de oceanen als thema. Water zie je dan ook overal terug: er zijn diverse vijvers, fonteinen en watervallen en het winkelcentrum Vasco da Gama is gebouwd in de vorm van een boot.

Via een voetbrug bereik je het Oceanarium, een in de rivier drijvend aquarium. In de grootste tank (5 miljoen liter water) zwemmen kleine kleurige vissen tussen haaien en pijlstaartroggen. Zweef deels boven water, deels boven land in de 1,2 kilometer lange kabelbaan van het Oceanarium naar de Vasco da Gama-toren. Deze 145 meter hoge uitkijktoren is ontworpen naar model van de contouren van een zeilschip.

12. De moderne kunst en architectuur van het Oriente-station

Als je naar Parque das Nações gaat, reis dan met het openbaar vervoer naar het Oriente-station, een architectonisch meesterwerk ontworpen door de Spaanse architect Santiago Calatrava. Het is een deels opengewerkt bouwwerk van beton, staal en glas in geometrische vormen. Hierbij zijn klassieke gotische kenmerken als boogconstructies in de modernistische stijl geïntegreerd.

Binnen bewonder je een combinatie van moderne muurschilderingen, aangebracht op panelen van traditionele azulejos. De kunstwerken zijn gemaakt door kunstenaars uit vijf continenten, onder wie de beroemde Oostenrijkse schilder en architect Friedensreich Hundertwasser. De oceaan is ook daar het thema, maar de interpretaties zijn zeer divers, variërend van pop-art tot realistisme.

13. De ministad van de Cemiterio dos Prazeres

Bij de eindhalte van tram 28 in het westen vind je de Cemiterio dos Prazeres. Deze begraafplaats werd opgericht in 1833 na een cholera-epidemie in de stad die in korte tijd duizenden slachtoffers eiste. Inmiddels is de begraafplaats uitgegroeid tot een van de belangrijkste van Lissabon en zijn hier diverse beroemdheden, waaronder fado-zangeres Amalia Rodrigues, begraven.

De begraafplaats staat vol met kapelletjes en kleine mausolea. Het zijn net woonhuizen, met felgekleurde deuren en uitbundige versieringen als bogen, pilaren en beeldhouwwerken. Voor de kleine ramen hangen zelfs gordijnen. De symmetrisch aangelegde paden zijn steiler dan de steilste straten in Lissabon en door rijen bomen geflankeerd. Tussendoor schitteren de rode pijlers van de Ponte 25 de Abril-brug. Al met al is het net alsof je door een ministad wandelt.

14. Kastelen en paleizen in sprookjesachtig Sintra

Het plaatsje Sintra ligt 30 kilometer buiten Lissabon en is omgeven door de beboste hellingen van het Serra da Sintra-gebergte. Het historische centrum is maar zo’n 150 meter lang en breed en tegen een bergwand aangebouwd. Wandel door de smalle straten met pastelgekleurde huizen, muren met klimop en winkeltjes van enkele vierkante meters groot.

De omgeving is een sprookjesachtige wereld van eeuwenoude paleizen, kastelen en landhuizen. Aan het centrale plein staat het Palacio Nacional, van de 15^e tot 19^e eeuw het koninklijk paleis. Het meest opvallend aan het eenvoudige gotische exterieur zijn de twee witte puntige schoorstenen. Binnen barst een uitbundigheid aan veelkleurige azulejos los, van de muren en vloeren in de kapel tot het plafond van de thematische zwanenkamer en de panelen in de wapenkamer.

15. Uitwaaien langs de stranden van Estoril en Cascais

Lissabon is zelf geen badplaats, maar de stranden van Estoril en Cascais liggen vlakbij. Het grootste zandstrand van Cascais, Praia da Conceição, is 250 meter lang en ligt aan de rustige branding van de gelijknamige baai. In Estoril is het 150 meter lange Praia do Tamariz, met de aangrenzende boulevard, het meest populair.

Op zoek naar een actief daguitstapje? Neem ’s morgens de trein naar Cascais, huur daar een fiets en volg de 10 kilometer lange kustroute naar het ruige strand Praia do Guincho, populair bij surfers. Na terugkeer in Cascais is het heerlijk relaxen op het strand of aan de boulevard. Wandel in de middag 3 kilometer over de promenade naar Estoril en geniet van diner bij zonsondergang waarna je de trein terug neemt naar Lissabon.