Hygiëne op reis: handige tips

Zo hou je je vakantie ziektevrij

Reizigersdiarree dankzij vies drinkwater, of een parasiet die je na een fijne zwempartij oppikt: ziekte kan je vakantie flink vergallen. Gelukkig is het vaak te voorkomen - met deze tips.

Goed op (persoonlijke) hygiëne letten kan best een uitdaging zijn als je aan het hiken bent door Nepal, een duikcursus volgt in Zanzibar of wanneer je van museum naar museum hopt. Afhankelijk van je bestemming of reisplannen heb je misschien geen zeep en schoon (drink)water tot je beschikking, en is het lastig om goed op voeding te letten. Natuurlijk moet je vooral genieten van de reis, maar weet wel: veel ziekten worden overgebracht via voedsel, drinkwater en zwemwater. Als je op deze hygiëneregels let, verklein je het risico op een vakantie vergallende ziekte.

Was je handen, altijd en overal

De simpelste en belangrijkste regel is dat je je handen wast na elk toiletbezoek. En natuurlijk voordat je voedsel gaat bereiden of eten. Doe dit met desinfecterende handzeep. Droog je handen met een schone, droge handdoek - of papieren (zak)doek. Geen water in de buurt? Zorg dat je altijd een flacon desinfecterende handgel mee hebt, zodat je overal je handen kunt wassen.

TIP: neem altijd tissues of zakdoekjes mee. Bij veel openbare toiletten is geen papier aanwezig. Niet handig om daar pas achter te komen als je klaar bent. Ook handig om je handen mee af te drogen, als er geen schone handdoek, blower of papieren doeken zijn.

Weet wat je drinkt

En dan hebben we het niet over alcoholische versnaperingen, maar over water. In veel Europese landen is het gelukkig veilig om kraanwater te drinken. Maar in sommige vakantielanden kun je dit beter niet doen. In die landen kun je producten die met of van kraanwater zijn gemaakt, zoals ijsklontjes of verse salades, ook beter niet eten of drinken. Als je een fles water koopt in landen waar kraanwater niet veilig is, let er dan op dat de verzegeling nog intact is. Vraag je je af hoe dat met tandenpoetsen moet? Als het kraanwater niet betrouwbaar is, dan is tandenpoetsen met flessenwater de oplossing. En let erop dat je tijdens het douchen geen slokje water binnenkrijgt. Zelfs van een beetje niet-drinkbaar water kun je flink ziek worden.

TIP: Met waterzuiveringstabletten kun je water snel drinkbaar maken. Maar gebruik waterzuiveringstabletten echt als noodoplossing, als er geen andere mogelijkheid is. De meningen over de veiligheid van deze tabletten verschillen nogal. Bovendien neemt de werking ervan af wanneer er veel losse deeltjes (vervuiling) in het water zweven. In dat geval kun je beter een waterfilter aanschaffen.

Weet wat je eet

Door het eten van met een (darm)bacterie besmet voedsel of het drinken van besmette dranken, kun je reizigersdiarree en andere darminfecties oplopen. Reizigersdiarree is de meest voorkomende ziekte op reis. Je krijgt dunne waterige ontlasting. Soms is een virus of parasiet de oorzaak. Naast diarree kun je last hebben van: misselijkheid, overgeven, buikpijn en buikkramp. Gelukkig kun je veel doen om het te voorkomen:

• Eet liever geen gekookt eten dat urenlang op kamertemperatuur wordt bewaard.
• Eet alleen voedsel dat goed is doorgekookt en nog steeds warm is.
• Eet liever geen ongekookt voedsel, tenzij het (nog) ongepelde vruchten of groenten zijn.
• Eet liever geen fruit dat beschadigd of al gepeld is.
• Was groenten en fruit in schoon water.
• Bewaar etensresten in de koelkast.
• Eet niet zomaar alles wat straatverkopers aanbieden (alleen als je het vertrouwt).
• Eet bij twijfel liever geen (half)rauw vlees, rauwe vis en rauwe schelpdieren.
• Eet alleen verpakt ijs en schepijs uit een schone, nette winkel.
• Zorg dat voedsel beschermd is tegen vliegen.
• Kook rauwe, ongepasteuriseerde melk voor gebruik.
• Kook drinkwater als je twijfelt over de kwaliteit.
• Ga voor warme dranken, deze zijn meestal veilig.
• Vraag de lokale bevolking naar de giftigheid van vissen.

Het komt dus op het volgende neer: eet niks dat misschien niet goed gekoeld, niet goed gekookt of niet goed schoongemaakt is. En onthoud dat je voedselvergiftiging overal kunt oplopen, niet alleen in armere landen.

Van het norovirus tot schurft: nog meer vakantieziektes

Behalve reizigersdiarree kun je nog veel meer oplopen tijdens de vakantie. Lees welke ziektes er nog meer zijn, hoe je ze krijgt en welke symptomen erbij horen.

• Bubbelbad-folliculitis. Van een niet goed gedesinfecteerde jacuzzi of bubbelbad kun je folliculitis krijgen. Deze huiduitslag ziet eruit alsof je over je hele lichaam acne hebt. Vaak gaat het na een paar dagen vanzelf over, maar de bultjes en de jeuk zijn wel vervelend.
• Meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) krijg je veelal doordat je op blote voeten loopt in een kleedkamer, zwembad of sportschool. Slippers aan dus! Zie je een zwelling op de huid die rood, pijnlijk en warm is én heb je koorts, dan ben je geïnfecteerd.  
• Bedwantsen leven niet alleen in bedden, maar ook op stoelen van vliegtuigen, treinen, bioscopen en restaurants. Meestal houd je er alleen jeukende, kleine bultjes aan over. De ontlasting van bedwantsen is herkenbaar als kleine zwarte stippen in de stof. Even met je telefoonzaklamp op je hotelbed schijnen en scannen maar.
• Norovirus verspreidt zich snel op cruiseschepen. Na 12 tot 24 uur komen de symptomen: misselijkheid, diarree, overgeven, koorts en spierpijn.
• Schurft wordt veroorzaakt door mijten. Ze kunnen toeslaan door huid-op-huidcontact, maar ook via slecht gewassen handdoeken en beddengoed. Soms is het dus een goed idee om je eigen lakens en handdoek mee te nemen. Je krijgt – 4 tot 6 weken na de besmetting – uitslag die enorm jeukt, vooral in oksels en schaamstreek.
• Tekenbeet. De teek leeft helaas ook in Nederland. Teken houden zich schuil in (hoog) gras en struikgewas. Neem, als je gaat wandelen, dus een tekenkaart of een andere tekenverwijderaar mee. Gebeten door een teek? Verwijder deze binnen 24 uur in z’n geheel, anders loop je de kans op de ziekte van Lyme. 

Ga parasieten uit de weg

Terwijl jij vakantie viert op een subtropisch strand, kan er zich een parasiet in jouw lichaam nestelen. Deze profiteur doet zich maar al te graag tegoed aan jouw bloed en dode huidcellen. De volgende parasieten neem je liever niet mee naar huis als extra passagier. 

• Haakwormen. Slecht verzorgde dieren kunnen besmet zijn met deze parasieten, die in hun bek en ontlasting zitten. Knuffel dus niet zomaar met zwerfkatten en -honden. Je krijgt jeuk en rode strepen als de larven van de wormen op (of onder) je huid zijn gaan zitten.
• De Schistosoma worm komt vooral in zoetwater buiten Europa voor. In onder andere: Afrikaanse landen, landen in Latijns-Amerika, delen van de Caraïben, landen in het Midden-Oosten en in Zuidoost-Azië - in stilstaand of langzaam stromend water. De larve van de worm kan je lichaam binnendringen met als gevolg jeukende huiduitslag en eventueel koorts. Gelukkig is de infectie goed te behandelen met medicijnen.
• Lintworm komt vooral voor in landen met een belabberde hygiëne. Rauw voedsel kan een bron van besmetting zijn. Als er een eitje van de worm in je darmstelsel terechtkomt, kan deze uitgroeien tot een mee-etende parasiet van meer dan 10 meter.
• De hersenetende amoebe (ook wel de naegleria fowleri genoemd) is een microscopisch kleine parasiet die leeft in warmwaterbronnen en zoetwatermeren. Hoe warmer het water, hoe groter de kans dat-ie aanwezig is. De amoebe kan via je neus de hersenen binnendringen en een fatale hersenvliesontsteking veroorzaken. Kijk vooral uit in Pakistan; daar heeft-ie al tientallen slachtoffers geëist.
• De Guineaworm kan in je lichaam terechtkomen als je water met geïnfecteerde watervlooien drinkt. Na ongeveer een jaar komt de worm door de huid van het been naar buiten. Dat is niet alleen pijnlijk, maar mensen met deze infectie kunnen ook vaak (tijdelijk) niet staan of lopen. Deze ziekte komt alleen nog maar voor in Tsjaad en Ethiopië.