ANWB HomepageNaar Siberië (en weer terug)
Nederland, Drenthe, Hoogeveen
Deze route voert door een gebied waar de grote toeristenmassa geen weet van heeft, maar waar veel te zien is. Van Gogh schilderde hier en verkeersvliegtuigen blijven in de lucht dankzij een fabriek op deze route. Bij Tiendeveen werd in 1865 de turfproductie naar een hoger plan getild toen een van de rechthebbenden van de turfvelden, de Amsterdamse koopman Coenraad Rahder, in het nabijgelegen Nieuweroord een fabriek startte waar de turf met een gepatenteerde methode werd geperst tot harde briketten met een hoge verbrandingswaarde. En overal onderweg liggen stille Drentse landschappen vol sporen uit het verleden.
De route is bewegwijzerd.
Hond mee: honden mogen mee op deze route. Alleen in het natuurreservaat bij Tiendeveen moeten ze aangelijnd zijn.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden. Gedeelten van de route gaan over grasvelden en dijkjes, waar ook best wel wat water ligt.
Paden: de route voert voor 25-30% over onveharde paden (schelpen-, zand- en graspaden) en is verder verhard (tegels, alsfalt).
De route start bij Station Hoogeveen en is geheel via de bewegwijzering te volgen.
Toen de veenafgravingen in Hoogeveen begonnen, in de 17e eeuw, was Stuifzand slechts een jachtterrein van stropers. Pas in de 19e eeuw kwam er wat bebouwing – nou ja, plaggenhutten en een enkele herberg en boerderij zoals ‘De Sleutel’ van de familie Tonckens, waar Vincent van Gogh logeerde (zie hieronder). Doorbraken in de ontwikkeling van het dorp waren de komst van Hendrik Daniël Engels, medio 19e eeuw, als eerste onderwijzer, de aanleg van een weg naar Hoogeveen in 1920 (onderdeel van deze route) en de bouw van het dorpshuis in 1951. Het staat links van de weg aan het einde van het dorp en het was Nederlands eerste naoorlogse dorpshuis. Let op de collectie zwerfstenen die in de derde ijstijd door gletsjerstromen werden aangevoerd uit Scandinavië.
Vincent van Gogh in Stuifzand
‘Ben hedenmorgen vroeg opgestaan wegens ik nogal nieuwsgierig was. Het weer was prachtig, de lucht is helder en tintelend als in Brabant’. Dat schreef Vincent van Gogh op 12 september 1883 in Stuifzand, waar hij logeerde in Herberg De Sleutel, nu een boerderij, 150 m na het Dorpshuis rechts. Een paar dagen later schilderde hij Plaggenhut met stokken, en Stuifzanders van nu willen graag zeker weten of het gaat om een plaggenhut uit hun dorp. Er bestaat een foto van een Stuifzander plaggenhut die er net zo uitziet als het schilderij. Probleem is weer dat alle plaggenhutten ongeveer hetzelfde model hadden. Gelukkig blijkt uit de dagwaarnemingen van het KNMI dat het weer op 13 september 1883 aardig overeenkwam met de lucht die Van Gogh schilderde. Bijna zeker dus!
Van Gogh logeerde in 1883 bijna een maand in het huis aan de Pesserstraat 24 in Hoogeveen. Een plaquette herinnert daaraan. Aan zijn broer Theo schreef Vincent dat hij er voor een gulden per nacht een slaapplek op de zolder huurde. Dit huis staat net niet aan de route. Als je het wilt zien kun je aan het einde van het voetpad even rechtsaf slaan (de route gaat hier links).
Dat het hier tijdens de ontginningen, vanaf de 18e eeuw, onherbergzaam was blijkt uit de naam Siberië. De weg zigzagt hier merkwaardig voor een autoweg. Voor de verharding was het een zandweg tussen de akkerpercelen, vandaar. Ook hier zijn, net als in Stuifzand, zwerfkeien uit de derde ijstijd te zien die ploegende boeren en slotengravers naar boven haalden (vooral in tuinen of op straathoeken). In de vierde ijstijd (80.000-11.000 jaar geleden) lagen hier geen gletsjers maar er heerste wel een toendraklimaat, met weinig begroeiing. Wind had vrij spel en het zand verstoof tot dekzandruggen. Links van de weg, net voor het zigzagtracé, komen een paar gave exemplaren in beeld. Ze liggen haaks op de dominante zuidwestenwind. Kijk of je op de rest van de route nog meer dekzandruggen kunt vinden!
Kremboong is het restant van een bosgebied dat in 1888 werd aangelegd voor houtproductie door een oud-Indiëganger die bij Soerabaja een gelijknamige suikerrietplantage had gehad. In 1938 ging het bos van 350 hectare grotendeels tegen de vlakte om ruimte te maken voor landbouw. Het meest geaccidenteerde deel mocht blijven staan en is nu in beheer bij Het Drentse Landschap. Alleen exoten worden nog verwijderd, verder mag de natuur hier helemaal haar gang gaan. Resultaat is een rijke paddenstoelengroei. Verder leven hier reeën, vossen, boompiepers, tjiftjaffen, matkopmezen en zwartkopmezen. Volg het pad ter rechterzijde van het bosperceel een stukje voor meer zicht op de wildernis.
Tiendeveen heet zo omdat de boeren hier een tiende van hun oogst moesten afstaan aan hun pachtheer. Die werd daar niet veel wijzer van want in 1830 stonden hier nog maar zes woningen. Vanaf die tijd kwam de veenwinning op gang, mede dankzij de aanleg van de Verlengde Hoogeveense Vaart in 1850-1860, inclusief zijvaarten die hier ‘wijken’ heten. Het brede kanaal door Tiendeveen is het Linthorst-Homankanaal, in 1923-’26 door 900 arbeiders gegraven. De dorpskern kwam tot ontwikkeling bij het kruispunt met de veel oudere Drijberse Hoofdvaart waarlangs deze route voerde op weg naar het dorp. Nog geen halve eeuw later werd het kanaal alweer voor de scheepvaart gesloten, zoals nu te zien aan de bemoste dukdalfen en bladderende bruggen.
Veel Boeings, Airbussen en kleinere vliegtuigen blijven in de lucht dankzij de staarten, vleugeldelen en rompdelen van Fokker Aerospace, Fokker Aerostructures in het bijzonder, dat twee vestigingen heeft: in Papendrecht en hier in Hoogeveen, pal aan de route. Fokker maakt sinds het faillissement van 1996 geen hele vliegtuigen meer en werd in dat jaar overgenomen door Stork. De naam Fokker bleek echter zo sterk dat in 2009 Stork Aerospace werd veranderd in Fokker Aerospace. Het bedrijf is gevestigd op de hoek van de Voltastraat en de Marconistraat.