ANWB HomepageNijmegen stadswandeling
Nederland, Gelderland, Nijmegen
Deze stadswandeling voert langs diverse bezienswaardigheden in de binnenstad en vlak erbuiten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van het centrum verwoest waardoor er een nieuw stadshart uit de grond is gestampt. Deze route neemt je mee langs deze naoorlogse bouwwerken.
Hond mee: tijdens deze hele route zijn honden aangelijnd toegestaan.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de kasseien, dalen en klimmen.
Paden: tegels en asfalt.
Vanaf het Centraal Station (Stationsplein) ter hoogte van de fietsenstalling de busbaan oversteken en RD de voetgangerspromenade op (Van Schaeck Mathonsingel). Bij het Keizer Karelplein (rotonde) LA en meteen weer LA langs de Stadsschouwburg. Onder de overkapping van de entree van de schouwburg door en bij de stoplichten RA oversteken, Kolpinghuis aan de linkerhand, en RD Smetiusstraat in. Bocht naar links volgen, wordt Bloemerstraat. Net voor Plein 1944 (bushaltes) RA. Op het plein, bij de fietsenstalling plen 1944 LA en steek het plein over. Ga aan het einde weer LA. RD (bushaltes aan linkerhand) de Houtstraat in. RD, Stikke Hezelstraat oversteken , de Ganzenheuvel in, Hier begint de benedenstad. Bocht naar rechts aanhouden. Op de Kitty de Wijzeplaats (omheinde boom met beeld) LA, Priemstraat. Einde RA, Lage Markt. Door waterkering naar de Waalkade en RA. Eerste RA door waterkering (bij zwarte wegwijzer), Grotestraat omhoog. Let hier op de gekleurde erkers van de nieuwbouw. Derde LA (na huisnr. 60), Muchterstraat, verder omhoog. RD Ridderstraat, langs Cultureel Centrum De Lindenberg (linkerhand). Met de weg mee naar rechts, oversteken, trapje op en op plein Kelfkensbos (zaterdag markt) LA. Ter hoogte van het Hunnerpark de Sint Jorisstraat oversteken (fietsoversteekplaats) en RD de Gerard Noodtstraat in. Let aan de linkerhand op het woongebouw Hunnerstaete. Op kruising RA, Hertogplein. Links aanhouden, zebra oversteken en RD, Klein Mariënburg. Aan de rechterhand staat op de hoek met de Mariënburgstraat het voormalige gebouw van De Nederlandse Bank (1954, H.T. Zwiers), nu een Sushi&Grillrestaurant. RD onder poortgebouw LUX door, Mariënburg. Voorbij de Mariënburgkapel RA door de ‘winkelgeul’ Marikenstraat. Einde LA, Burchtstraat. Sla LA, de Broerstraat in (met op de hoek de voormalige V&D). RD Molenstraat. Einde rechts langs de fietsenstalling (Bisschop Hamerstraat). Bij het Keizer Karelplein bij de verkeerslichten oversteken. RD langs de schouwburg, terug naar het station.
Al meteen aan het begin zijn de ontwikkelingen die een hoofdrol spelen in deze wandelroute waarneembaar: de wederopbouw en recente vernieuwingen. Met het ontwerp van het naoorlogse Centraal Station (1954) speelde architect Sybolt van Ravesteyn in op de toenemende verkeers- en reisdrukte. Dit resulteerde in een tweeledig stationsplein voor stads- en streekbussen en een langgerekte, Italiaans aandoende stationsgevel met toren. Hij integreerde tevens de resterende fraaie overkapping van het verwoeste neorenaissancestation van rijksbouwmeester C.H. Peters (1894). In 1993 werd het station gemoderniseerd door architect Wienke Scheltens, die plein en gebouw van veel glas en een opvallende, overhangende luifel voorzag.
De schouwburg van Holt & Bijvoet (1955-1961) is een modernistische bouwwerk dat zich onderscheidt door de samengestelde vorm, de transparantie van grote raampartijen en de foyer op palen. Deze opzet kwam gedeeltelijk voort uit het taartpuntvormige kavel. De ruimte onder de foyer was functioneel en eigenlijk bedoeld voor evenementen.
Overal is de wederopbouw voelbaar, niet minder dan 85 procent van de binnenstad was vernietigd. De wederopbouwplannen voorzagen in brede verkeersaders, die elkaar zouden kruisen op een nieuw te bouwen plein. Deze plannen werden slechts ten dele uitgevoerd. Het sfeerloze karakter van het Plein 1944 van destijds was dan ook een direct gevolg van de oorspronkelijke functie als autoplein.
Bij de laatste herinrichting van het plein in 2013 is nieuwbouw toegevoegd aan de zuidelijke, voorheen open zijde van het plein. Hierdoor is het plein nu omsloten.
Architectonisch pareltje van weleer is de bioscoop Vue uit 1954 van H. van Vreeswijk met een imposante twaalf meter hoge hal en verticale raampartijen die dit ruimtelijke beeld versterken. Kenmerkend voor de wederopbouw waren de toenemende industrialisering van de bouw en het optimaal benutten van de technische mogelijkheden. Dit resulteerde in nieuwe constructievormen en grotere bouwwerken, comfortabel en functioneel. Een vaak gebruikte combinatie was beton en baksteen, met een nieuwe rol voor glas en metaal.
Bij Ganzenheuvel gaat u de oude benedenstad in. Omdat de slechte staat van dit sterk verloederde stadsdeel geen gevolg was van oorlogsgeweld, kreeg het opknapplan ook geen financiële steun van het Ministerie van Wederopbouw. Door geldgebrek kwamen pas in de jaren ’70 van de vorige eeuw nieuwe plannen op tafel. Dankzij de invloed van het sterke Buurtcomité Benedenstad werd de functie van woongebied gehandhaafd. In korte tijd moesten er zo’n vijfhonderd woningwetwoningen worden gebouwd, met een verplichte rol voor ouderwetse materialen als bakstenen en dakpannen. Dit noopte architect B.J. Pouderoyen tot doelmatige soberheid en sterk repeterende bouw. Om de sfeer van de historische smalle straatjes enigszins na te bootsen, paste hij erkers, portieken en een verspringend silhouet toe. De resultaten zijn te bewonderen in de straatjes die de route volgt.
Een van de speerpunten van het plan Centrum 2000 was de herinrichting van het Kelfkensbos. Het gebouw wordt in de volksmond ook wel ‘het aquarium’ genoemd vanwege de grotendeels uit glas bestaande gevels.
Centrum 2000
In de jaren ’80 van de vorige eeuw groeide het besef dat de structuur zoals aangebracht tijdens de wederopbouw niet langer voldeed aan de eisen van de tijd. Een ambitieus herinrichtingsplan zag het licht onder de noemer Centrum 2000. Tot de belangrijkste locaties behoorden de Mariënburg en het Kelfkensbos. De Gerard Noodtstraat werd ook tot die laatste locatie gerekend. Met de daardwerkelijke uitvoering werd in 1997 gestart. Er kwam een ondergrondse parkeergarage onder het Kelfkensbos. Het vernieuwde culturele kwartier Mariënburg werd in het jaar 2000 opgeleverd. Voor veel mensen was dit ‘de grande finale van de wederopbouw’.
Het huzarenstukje van Centrum 2000 werd de uitvoering van Sjoerd Soeters’ masterplan uit 1993 voor de Mariënburg. Rondom de laatmiddeleeuwse Mariënburgkapel verrezen de bibliotheek, het gemeentearchief en een poortgebouw met daarin cultureel centrum LUX (alle Jos van Eldonk). In de Marienburgkapel is een informatiecentrum gevestigd: het Huis van de Nijmeegse geschiedenis.Tussen het oude Arsenaal en de Burchtstraat loopt nu de Marikenstraat, een nieuwe winkelstraat over twee niveaus.
Tot slot nog twee iconen van de wederopbouw. Eerst rechts het gebouw van de voormalige Peek en Cloppenburg (1950) van G.A. Heldoorn (Burchtstraat 1). Tegenwoordig heeft een andere kledingketen hier onderdak gevonden: de H&M. Kijk vooral ook even omhoog naar het karakteristieke dak met de omhoogebogen uiteinden.
De voormalige V&D uit 1953 van Bureau Benning is het grootste gebouw van de naoorlogse binnenstad. Sinds de teloorgang van de warenhuisketen heeft dit iconische gebouw veel nieuwe huurders gehad. Het gebouw telt vijf verdiepingen en het is moeilijk een huurder te vinden voor het hele gebouw.