ANWB HomepageOp Wieringen (oost)
Nederland, Noord-Holland, Hippolytushoef
Met de torenspits van Hippolytushoef aan de horizon wordt al snel duidelijk dat Wieringen anders is dan de iets zuidelijker gelegen polder. De zacht glooiende hellingen met daarop oude nederzettingen als Oosterland, Smerp en Stroe verraden wat de bewoners van Wieringen al generaties lang weten. Zij wonen óp Wieringen, tot 1924 een eiland van boven de zee uitstekende keileembulten en stuwwallen, met dank aan het Scandinavische landijs. Met de komst van de Amsteldiepdijk, Afsluitdijk en de Wieringermeerpolder heeft het eiland een vaste ligplaats aan Noord-Holland gekregen, maar het eilandgevoel is altijd gebleven.
Hond mee: tijdens deze hele route zijn honden aangelijnd toegestaan binnen de bebouwde kom. Buiten de bebouwde kom mogen honden loslopen, behalve in veengebieden.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de smalle paden, hoogteverschillen, hekken en onverharde paden en dijken.
Parkeren: bij de kerk (behalve op maandagen). Er is een parkeerplaats bij de Aldi.
1. Vanaf het Kerkplein bij wandelkknooppunt (wkp) 02 de Nieuwstraat in. Op kruising RD, Kremersweg. Volgende kruising RD. Einde Kremersweg RA (Noorderlaan). Eerste LA, Noordburenweg. Bij wkp 04 RD, dijk op. Bij wkp 51 RD, dijk volgen tot de eerste afslag.
2. Bij wkp 52 RA van de dijk af (trap) en RD langs slagboom. RD tot einde weg (wkp 50, bordje ontbreekt). Hier LA, Stroeërweg. Bij wkp 53 en wkp 54 RD.
3. Na museum Jan Lont en wkp 55 RA, Smerperweg, wordt na kruising Kleitelweg. Volgende kruising LA (Oosterkruisweg). Op kruising RA, Akkerweg. Op rotonde RD. Op kruising met dijk bij wkp 47 RA de dijk volgen. Bij wkp 74 RD, dijk blijven volgen. Na einde dijk RD asfaltweggetje volgen.
4. Bij wkp 59 RD, dijk nog 2,5 km volgen, bij wkp 75 RD. Bij witte houten fietsbrug is wkp 21. Dijk verlaten en RA fietspad volgen, met bocht naar rechts (Zuiderkoogweg). Kruising RD. Even verderop voetpad schuin naar links of rechts inlopen (je kunt kiezen welke kant je het voetpad inslaat, omdat beide paden even verderop weer bij de weg uit) tot je weer bij de weg komt. Bij wkp 05 LA, door tunnel. Na tunnel LA Koogerweg. Schuin RD, Cinemaplein. Links aanhouden, Cinemaplein (la vóór Batumsteeg). RA, Hoofdstraat en RD tot startpunt.
De oudste delen van de Hippolytuskerk stammen uit de 12e eeuw. Hippolytus was een vroegchristelijke tegenpaus, die het oneens was met de kerkleiders van die tijd. Hij werd in 235 in het kader van de Romeinse christenvervolging naar Sardinië verbannen. Hier stierf Hippolytus als martelaar en werd vervolgens heilig verklaard. Hij zag de kerk als een schip op zee dat ondanks heftige stormen, met Christus als ervaren stuurman aan boord, niet vergaat. Tijdens de zware stormen van de 12e eeuw hadden de Wieringers behoefte aan zulke krachtige beeldspraak en vernoemden hun nieuwe kerk naar de heilige.
Onder een dunne laag wadzand van zandplaat Breehorn ligt een dik pakket keileem, een door landijs samengedrukt mengsel van klei, leem, zand en stenen. Het is het restant van de stuwwal die de kern van het eiland Wieringen vormt. Door golfslag is de stuwwal bij Breehorn afgekalfd tot een erosievlakte waar her en der zwerfstenen te zien zijn. Vanwege de ontstaansgeschiedenis is Breehorn een aardkundig monument.
Jan Lont had het goed begrepen – voor hem geen eenzaamheid en verveling! Nadat hij midden jaren zeventig van de vorige eeuw was gestopt met zijn gemengd bedrijf, nodigde hij mensen voor de gezelligheid op de koffie om zijn authentieke Wieringer boerderij te bekijken. Typisch Wierings zijn bijvoorbeeld de L-vorm en het hoge rieten dak boven de schuur. Hij liet zijn boerderij na aan de inmiddels opgerichte museumvereniging, die met vrijwilligers het Wieringer Eilandmuseum Jan Lont beheert. Het museum toont het dagelijks leven op het eiland tot ca. 1920.
Rond het museum zijn nog oude tuinwallen te zien, op Wieringen 'woalkes' genoemd, die elders bij de ruilverkaveling van 1947 verloren gingen. De wallen dienden als erfscheiding en gaven beschutting aan de schapen (www.museumjanlont.nl).
Met het wegslaan van het veenland zuidelijk van Wieringen eind 12e eeuw stond ook het hoge land onder druk. Met wierdijken werd de zee buiten gehouden. Deze dijken bestonden uit een ongeveer twee meter dikke muur van opgetast wier (zeegras), op hun plek gehouden door houten palen. Het ontzilte en gedroogde zeegras pakte onder druk samen tot een harde massa dat de golfslag beter weerstond dan de tot dan toe gebruikte aarden dijkjes. Ondergraving van de steile wiermuur door de zee en de opkomst van de paalworm, die de beschermende palen wegvrat, luidden na 1700 het einde van de wierdijken in.
Tot eind 12e eeuw lag Wieringen vast aan het uitgestrekte veenlandschap van Noord-Holland. Door de stijgende zeespiegel halverwege de middeleeuwen slokte een aantal stormvloeden – waaronder de desastreuze Allerheiligenvloed van 1170 – grote delen van dit lage veenland op. Wieringen werd door de zee omspoeld en stond tot de Zuiderzeewerken van de jaren dertig van de vorige eeuw als eiland op de kaart. Begin 21e eeuw ontstonden plannen om van Wieringen opnieuw een eiland te maken door landbouwgrond op te offeren voor het Wieringer Randmeer. De waterrecreatie zou de kop van Noord-Holland een economische impuls moeten geven, maar de provincie zette een streep door de te dure ambities.