Riet en de grote karekiet
Nederland, Zuid-Holland, Reeuwijkse Hout
In een oksel van de A12 ligt het natuur- en recreatiegebied Reeuwijkse Hout (128 ha). Het geluid van de autosnelweg is overal op de achtergrond te horen. De weg zelf is echter door de begroeiing nergens te zien. Vroeger lagen hier drassige weilanden, maar in minder dan twintig jaar tijd is een gevarieerd landschap ontstaan met dichte bospercelen, gras- en hooilanden. De Reeuwijkse Hout is drukbezocht, vooral in de zomer. De drukte concentreert zich dan rond het strand en de surfplas. Wandelaars die houden van stilte kiezen dus het best voor een doordeweekse dag in het voor- of naseizoen.
Hond mee: tijdens deze route mogen de honden op veel plaatsen los, behalve op de parkeerplaatsen en langs het water.
Toegankelijkheid: met een kleine aanpassing is deze route ook geschikt voor mindervaliden: ga voor de slagboom LA en houd vervolgens bij C de routeverkorting aan (beschreven in de routebeschrijving). Je loopt dan om de plas heen.
Paden: 50% onverhard (schelpen-, gras- en zandpaden), verder verhard.
1. Vanaf Restaurant Reeuwijkse Hout (rug naar ingang) linksom via P naar oever Reeuwijkse Plas. Hier is een paal met wandelknooppunt (wkp) 85 en ga ri wkp 68. Volg oever Reeuwijkse Plas (plas aan linkerhand). Aan je rechterhand passeer je Wind Surf Club Reeuwijk. Pad buigt LA en loopt over een ‘kade’ tussen plassen in. Bij slagboom aan rechterhand RA en meteen LA, Oudeweg, dit gaat over in Zoetendijk. Het smalle pad ca. 1400 m volgen. (Als alternatief (voor bijv. mindervaliden) zou gekozen kunnen worden om voor de slagboom meteen LA te gaan, dan loop je op het fietspad/weg).
2. Net voor splitsing waterwegen (splitsing tussen Kooidijk en Zoetendijk; Kooidijk wordt later Bosmankade) LA, Bosmankade. Langs vogelkijkscherm ‘Gemaal Bosmankade’. Einde Bosmankade LA, Lecksdijk, deze 1600 m volgen. Halverwege Lecksdijk bij bovengrondse kabelmast met nr. B4151 kan je via een houten vlonder naar vogelkijkscherm en picknickbank. Voorbij laatste huis (’t Einde) P24302/001, links aanhouden, fietspad op, Abessinië. Pad maakt haakse bocht LA.
3. Bij bordje “Reeuwijkse Hout route” ** RA brug over, asfaltpad en even verderop bevindt zich een vogelkijkscherm. Dit pad alsmaar RD volgen, bij bordje “Reeuwijkse Hout route” RD. Bij brug in wegdek met 2 rood-witte aanrijpalen stukje terug via gravelpaadje. RA brug over. Pad slingert door Reeuwijkse Hout en bij bordje “Reeuwijkse Hout route” LA (wkp 25). Bij kruising met asfaltpad RA (y-splitsing RA aanhouden) en bij kruising met gravelpad LA. Bij bordje “Reeuwijkse Hout route” RA bruggetje over en gravelpad volgen. Kruising met asfaltpad oversteken en eerste pad RA bruggetje over en gravelpad volgen. Bij bordje “Reeuwijkse Hout route” RA en verderop bij bordje “Reeuwijkse Hout route” asfaltpad LA. Rechts passeer je de hockeyvelden. Je komt nu op de aanrijweg C/R Reeuwijkse Hout met in het midden van het pad een rood-witte aanrijpaal.
4. De weg oversteken langs slagboom van het Landalpark en over de brug rechts het voetpad volgen, dat meeslingert met fietspad. P25051 LA (rechtsaf is naar Oudheidkamer, 100 m). Eerste pad RA, voetpad. Einde voetpad RA, asfaltweggetje op, brug over en LA aan overzijde weg (wkp 12 ga ri wkp 68). * Waar doorgaand verkeer afbuigt naar rechts: RD, Oudeweg in. Eerste brede weg LA De Steupel. Weg wordt halfverhard pad. Bocht naar rechts over sluis. Pad komt uit bij Reeuwijkse Plas.
** Routeverkorting: Bij bordje Reeuwijkse Hout route RD en pad linksom langs oever volgen, terug naar C/R Reeuwijkse Hout.
Wat groeit, bloeit, fladdert en scharrelt er wanneer?
Voorjaar
Het voorjaar is bij uitstek weidevogelseizoen. Vanaf februari komt de grutto na een lange vermoeiende reis vanuit Afrika opvetten op de plas-drasgebieden in de Reeuwijkse polders. Ook vele andere weidevogels, zoals de kievit en de tureluur komen op deze weidevogelplassen af en vinden hier voedsel, rust en een partner voordat ze de broedgebieden opzoeken. Langs de Lecksdijk heb je een schitterend zicht op de oer-Hollandse polder. Vergeet zeker niet je verrekijker mee te nemen om het weidevogelspektakel van dichtbij te bekijken. Ben je fan van bloemen en planten? Ook deze zijn goed vertegenwoordigd. Vanaf april kleuren de graslanden paars en geel van de dotterbloemen, gele ratelaar, scherpe boterbloem en koekoeksbloemen. Een schitterend gezicht! Wanneer de temperatuur stijgt en de dagen lengen kan je zomaar een ringslang tegenkomen die voorbij kruipt of heerlijk in het zonnetje ligt op te warmen. Speur daarom goed de beschutte, zonnige plekjes af. Houd ook het water goed in de gaten want de ringslang is een uitstekende zwemmer! Schrik niet als je een ringslang ziet. Ze zijn niet giftig en totaal ongevaarlijk.
Zomer
Geniet van schitterende, lange zomerdagen en avonden in de polder met een grasspriet in je mondhoek. Houd de zwoele zomerlucht goed in de gaten. Bruine kiekendieven scheren over de weilanden op zoek naar een lekker hapje. De weidevogels zijn nog even aanwezig voordat zij weer wegtrekken naar warmere oorden. Boeren- en gierzwaluwen jagen op insecten als ware acrobaten. Wanneer je over polder Abbessinië uitkijkt, maak je zomaar kans om een purperreiger te zien. Libellen als de bruine korenbout, paardenbijter, waterjuffer of zelfs de zeldzame groene glazenmaker hangen boven het water. Met wat geluk hoor je zelfs de grote karekiet zingen. Even bijkomen van al dit natuurgeweld? Maak dan een stop in natuur- en recreatiegebied de Reeuwijkse Hout.
Herfst
Het najaar doet haar intrede en het is weer tijd voor de wisseling van de wacht: de vogeltrek. De zwaluwen zijn alweer vertrokken naar Afrika en in september zoeken ook de ooievaars en purperreigers het zuidelijker op. Veel vogels staan op het punt van vertrekken. Graspiepers, rietgorzen, veldleeuweriken, roodborsten, roodborsttapuiten en ga zo maar door. Zangvogels die je in de zomer het hoogste lied hoort zingen. Prachtig om al deze soorten over te zien trekken. De bruine kiekendief maakt plaats voor zijn neef de blauwe kiekendief. In november betrekken duizenden ganzen en eenden vanuit het noorden het plassengebied in. Ze vinden hier rust en voedsel. Ben jij een vroege vogel? Zorg dan eens dat je voor dag en dauw in de polder bent. De opkomende zon met mistflarden boven de weilanden vormen een uniek decor. Fotogeniek!
Winter
Wie dacht dat de polder in de winter saai is, heeft het mis. Het plassengebied vormt namelijk een giga overwinteringsgebied voor soms wel meer dan 100.000 vogels. Naast ganzen betrekken smienten, krak- en slobeenden de polder. Een deel van de Reeuwijkse Plassen is aangewezen als Natura-2000 gebied, een Europese erkenning voor de bijzondere natuurwaarden. Neem zeker even een kijkje bij het vogelkijkscherm aan de Lecksdijk die over de surfplas (plas Broekvelden) uitkijkt. ’s Avonds slapen hier tienduizenden smienten. Ook maak je kans op soorten als het nonnetje, de brilduiker of de kleine zwaan. Dan natuurlijk nog de grote zilverreiger. Waar dit vroeger een bijzondere verschijning was, zie je ze nu overal langs de slootkant staan. In het Reeuwijkse Plassengebied overwintert deze reigersoort. In stille en afgelegen polderbosjes slapen er soms wel tientallen bij elkaar in een hoge boom. Een statige verschijning.
Het eerste deel van de wandeling gaat over smalle kades tussen de plassen door. Twaalf van de dertien plassen zijn ondiepe veenplassen. Broekvelden Vettenbroek is een buitenbeentje. Het is een winplas voor zand, gebruikt voor de aanleg van de A12. Hij is 30 meter diep, waardoor hij niet snel bevriest en in trek is bij duizenden overwinteraars zoals smient, krakeend en slobeend. In de zomer is het dé surfplas van het Groene Hart.
Veenmol en wilde kievitsbloem
Ondanks hordes surfers, fietsers en wandelaars komen er in de Reeuwijkse Hout en de Reeuwijkse Plassen ook zeldzame planten en dieren voor. De wilde kievitsbloem bijvoorbeeld, die de polders in het voorjaar wit kleurt. De smient kun je er spotten, en met wat geluk ook de veenmol, een soort krekel met klauwachtige voorpoten die ondergronds leeft. Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein staan op de lijst van bijzonder waardevolle natuurgebieden in de Europese Unie (www.natura2000.nl).
Het vogelkijkscherm Gemaal Bosmankade is een goede plek om vogels te spotten. Dodaard, ijsvogel, buizerd en waterral zijn er gespot (www.waarneming.nl) en bijzondere ‘jongens’ als kleine zwaan, smient en slobeend. De mannetjessmient heeft een oranjerode kop met een geel voorhoofd en een korte, grijze snavel.
De slobeend heeft juist een opvallend grote snavel. Een soort spatel is het, waarmee hij door het water ‘ploegt’ om er voedsel uit te zeven. Vliegen doet-ie ook graag, ook al oogt hij een beetje lomp.
Helder, zuurstofrijk water is nodig voor onderwatergroeiers als krabbescheer, fonteinkruid en bronmos. Ze maken leven mogelijk voor watervlooien, snoekjes en andere dieren. Naar die situatie willen natuurbeheerders terug. Weg met de vervuiling, weg met de algen, die het water groen kleuren en verhinderen dat zonlicht de bodem van de sloot bereikt. Schotten die regenwater vasthouden moeten helpen bij het schoonmaakplan.
Geen strakgetrokken liniaalrechte sloten langs de Lecksdijk, maar water dat langzaam dichtgroeit, als een moeras. Met hompen mos, glibberige wortels en eilandjes van riet. In de verte de kerktoren van het dorpje Driebruggen.
Abessinië is de oude naam voor Ethiopië. ‘Je stuurt me helemaal naar Abessinië’, zou men in Reeuwijk gezegd hebben als je deze polder werd ingestuurd, zo afgelegen van alles lag hij. Zonder riet, slootjes, graslanden en de A12 en mét wat fantasie voelt de weidsheid nog steeds een beetje Afrikaans aan.
Grote karekiet en waterriet horen bij elkaar. De eerste kan niet zonder de tweede, maar voor een stevig nest moet het riet wel van goede kwaliteit zijn. Ook rietzangers, blauwborsten, krooneenden, waterrallen en bruine kiekendieven profiteren daarvan. Er zijn hier zelfs bomen gerooid om het riet alle kans te geven.
In de Reeuwijkse Hout mag de natuur haar gang gaan. Af en toe worden er wat bomen gekapt om zonlicht toe te laten, nodig voor de groei van planten en struiken. Slootjes mogen dichtgroeien tot moerassige vaarten, takken mogen rotten, want dood hout doet leven. Al dat moois ligt voor het oprapen langs het pad dat via dertig (!) bruggetjes door het beschutte gebied slingert.
Streekmuseum Reeuwijk (www.streekmuseumreeuwijk.nl, Oudeweg 3) is een leuk museum voor wie het naadje van de middeleeuwse kous wil weten over het ontstaan van de Reeuwijkse Plassen. In een boerderij uit grootmoeders tijd (1907) wordt het verhaal van de turfwinning uit de doeken gedaan.