ANWB HomepageStreet Art route Heerlen
Nederland, Limburg, Heerlen
Heerlen, de voormalige mijnstad, is voor menigeen nog steeds omgeven door een aura van grauwe kleurloosheid. Niets is echter minder waar! Verwacht het onverwachte en val van de ene verbazing in de andere tijdens deze wandeling. De creatieve veelvoud en variatie in ‘Neerlands street-arthoofdstad’ is duizelingwekkend. Je komt ogen tekort. Halverwege de route zorgt het stadspark voor een broodnodig intermezzo en kunnen de indrukken bezinken. En dan op naar de tweede ronde!
Tip: er is ook een speciale Street Art-app voor op je telefoon, genaamd ‘Street Art Cities’. Kies de stad Heerlen voor meer informatie over de kunstwerken die je passeert.
Tip: Wandel deze route via de gratis ANWB Eropuit app. Zoek de route in de app via de filters. Onderweg zie je op het kaartje waar je bent, zo kun je niet verdwalen.
Hond mee: honden zijn aangelijnd toegestaan op deze route; op de begraafplaats “kort aangelijnd”.
Toegankelijkheid: in het eerste deel van de route zit een onneembare trap (van het Maanplein omlaag naar de Spoorsingel).
Alternatieve route: ga na het uitzicht op ‘Creed’ vanaf het Maanplein terug en neem links de lift omlaag; ga linksaf langs de Jumbo-supermarkt en steek via het zebrapad de Spoorsingel over; ga rechtsaf en houd links aan, Kempkensweg. Je pakt de route nu op bij de mural ‘Piñata’. Deze routevariant is 1 km korter; je komt niet langs de ‘Heerlen Heron’, maar die is in het tweede deel van de route vanaf de overkant van het spoor alsnog te bewonderen.
- Ga met de rug naar de uitgang van het NS-station (‘uitgang Noord’) LA, Spoorplein. Links aanhouden, Maanplein, trapje af (of rolstoelhelling). Aan het eind van het (zand)pleintje even RA naar het doorkijkje voor een eerste korte blik op ‘Creed’ aan de overkant van de straat. Terug langs het UWV en rechts aanhouden, tussen de gebouwen door. Aan het einde de trap af en RD, parallel aan het spoor (Mijnmuseumpad). Na ca. 100 m passeer je rechts de gigantische Heerlen Heron.
- Na het Mijnmuseum (en parkeerplaats) RA. Bij de weg RA (CBS-weg). Aan de overkant van de weg zie je het door kunstenaar Zedz met geometrische patronen beschilderde Shared Service Center Zuid-Limburg. Het is een ode aan 100 jaar De Stijl (2017) en met ruim 750 m2 de grootste muurschildering van ons land door één artiest gemaakt. Bij de kruising met stoplichten RA, Kloosterweg. Na 150 m linksaf de zebra oversteken en RD, het voetpad onderlangs de imposante Creed.
- Einde pad LA (Spoorsingel). Bij de rotonde links aanhouden, Kempkensweg. Op de rotonde zie je Piñata (2014) van Super A, een kleurrijke aanklacht tegen ‘big brother‘, en halverwege de straat Abyss (2015) van de Duitse artiest 1010. Kruising RA, Willemstraat (aan je linkerhand Green over Gold (2018) van Fish (ook wel ‘James Jetlag’); even omkijken voor Collapse (2016, uit elkaar vallende T-Ford) van de uit Barcelona afkomstige Aryz. Steegje RA, maar eerst nog even omkijken naar het muurtje bij het zachtgele huis om de kloeke blauwe kip (2016) van Dzia te zien. Steegje in, Robroekergats. Bij het grasveldje zijn aan je rechterhand meerdere murals te bewonderen, waaronder het geometrische Black and Yellow (2015) van Mr. June, Synthesis van Bier en Brood (2016, zwartwitte spiralen) en Onze helden (2020).
- De weg oversteken en LA, zo heb je het beste zicht op het roze Gedachten in beweging en het striptekenachtige Diversiteit; 50 m verder heeft kunstenaar Gaia een titelloze zwart-witte paste-up op de tegelmuur achtergelaten. RA het spoor oversteken en RD de Willemstraat in. Bocht naar links volgen, Klompstraat, en RD tot huisnummer 12 (flatgebouw); hier omdraaien voor de schitterende mural van Daniel Mac Lloyd.
- Teruglopen en LA (Wilhelminaplein). RD, Pancratiusstraat. Ca. 20 m verder RA, Schelmenhofje, met de ‘vriendelijke reus’ L’Etranger van de Braziliaanse tweelingbroers Os Gemeos. In de hoek trapje op, doorsteken en om de Schelmentoren heen. Het Pancratiusplein oversteken, tussen de kerk (aan de linkerhand) en het Glaspaleis Schunck (rechterhand) door. RD langs de maquette en de Geleenstraat in. LA, Doctor Poelsstraat. Op de hoek siert de mural Corvus Oculum (2018) van het duo PichiAvo uit Valencia de Quatro Cinema. Het was de start van een drieluik: eind 2020 hebben James Jetlag & Yasja Ligtelijn de schildering nog een flink stuk uitgebreid met Romeinse filmthema’s. Volgende steeg LA, Uilegats. Kijk na ca. 30 meter achterom en omhoog voor het ‘piece’ van Mademoiselle Maurice (2019).
- RD de winkelstraat oversteken, de Plaarstraat in. Van een afstandje lijkt het kleurrijke lijnenspel van 3D-lamellen hier gewoon te horen, maar het is de mural No Boundaries (2015) van 1010 (dezelfde artiest van ‘Abyss’ eerder op de route). Direct om de hoek prijken enkele kleine paste-ups van de geboren en getogen Heerlenaar Dazetwo (duiven/raven) en van de Belg Jaune (vuilnismannen). Door de hele stad zijn soortgelijke mini-street-art-werkjes te vinden, dus houd je ogen open! Op het pleintje (Morenhoek) zie je het uitbundige Swinging birds (2013) van Collin van der Sluijs. De passage door, RA en rechts aanhouden, Gasthuisstraat. Na ca. 100 m bij bordje Hertzdahlstraat LA tussen de flats door voor een blik op de ‘totempaal’ van Other (2012), dat de zijkant van een flat siert. Keer terug en LA, de Gasthuisstraat verder uitlopen via het rechter trottoir.
- Bij de stoplichten even rechts de hoek om en de kruising (Groene Boord) oversteken naar het park voor een groene ‘street-art-pauze’. RA en na 80 meter links het park in bij de piramide. Splitsing links aanhouden, volgende splitsing RA. Einde LA en meteen RA omlaag. Onderaan het trapje LA langs de kinderboerderij. Door het hekje en RA (Oliemolenstraat). De ringweg oversteken en RA. Na 150 meter links het hek door, de begraafplaats op. Meteen RA, klinkerpad en eerstvolgende LA. 2e brede kruising RA en volgende LA, grindlaan de begraafplaats af. RA (Akerstraat). Op de rotonde scherp links en links aanhouden, Nobelstraat. Op de volgende hoek (met de Kapelaan Berixstraat) zijn twee murals te bewonderen: de repetitieve motieven van de Berlijnse Stohead die de woorden Here Now (2014) vormen en het titelloze stuk met rozen en ‘het beest’ van Rutger Janssen. Op de kruising LA (Laan van Hovell tot Westerflier). Eerste RA (Kortstraat); aan het einde zie je aan de overkant het beschilderde elektriciteitshuisje Pluk de dag. RA en na huisnummer 13 even omkijken voor A Crazy Little Thing Called Glove (2014).
- Bij het Thermenmuseum RA; kijk hier op de kleine parkeerplaats op hoek even om naar de muurgrote A Miracle Elixir. De straat uitlopen tot het hart van het Tempsplein en dan LA, kort straatje uitlopen. LA, Coriovallumstraat (linker trottoir). Na 50 meter bij de boom even omkijken voor Alas! How Pitiful (2013) van de Zuid-Afrikaanse kunstenares Faith47. De straat oversteken en over het rechter trottoir verder lopen. Bij de rotonde RA en meteen omkijken: vanachter de hoge sparrenboom kijkt de schuwe panter op Self-Portrait (2013) van Daleast vanaf de muur omlaag. Verder de Kruisstraat in. 2e straat RA, Geleenstraat, en 1e LA, Honigmannstraat. Daar zie je Koolpiet – forward in time (2013), een mural die refereert aan het mijnbouwverleden van de stad.
- Bij de grote boom LA, over de promenade. Aan het einde van het pad RA (Geerstraat), even verderop bij de zebra links oversteken en schuin rechts de Laanderstraat in. Links zie je een mural uit 2015 van de Braziliaan Claudio Ethos. Het siert de zijgevel van Restaurant Graffiti, dat absoluut zijn naam eer aandoet. Aan het einde bij de zebra oversteken en (zoveel mogelijk) RD, langs de prachtige mural Catch the Butterfly.
- Aan het einde RA, Eikenderweg, langs een elektriciteitshuisje (2018) van Yasja Ligtelijn, geïnspireerd op tekeningen van de buurtbasisschool. Aan het einde RA, Parallelweg, met nog even een mooi uitzicht op de iconische Heerlen Heron aan de overkant van het spoor. Volg de weg, tot onder de mural Reflection of Oneself (2016). Loop RD over het Stationsplein, met het Filmhuis aan de rechterhand. Einde LA en vervolgens links de Mediterraans aandoende ‘oprijlaan’ omhoog, terug naar het station.
Route: met de rug naar de uitgang van het NS-station (‘uitgang Noord’) naar links, Spoorplein. Links aanhouden, Maanplein, trapje af (of rolstoelhelling). Aan het eind van het (zand)pleintje even naar rechts naar het doorkijkje voor een eerste korte blik op ‘Creed’ aan de overkant van de straat. Terug langs het UWV en rechts aanhouden, tussen de gebouwen door. Aan het einde de trap af en rechtdoor, parallel aan het spoor (Mijnmuseumpad). Na ca. 100 m passeer je rechts de gigantische Heerlen Heron.
Het geld voor de vervaardiging van de imposante zwart-witte mural Heerlen Heron (2016, Vincent Lancée en Dave de Leeuw) werd in slechts tweeëneenhalve week bijeengebracht door crowdfunding. Het ontwerp, waarbij een witte reiger als symbool van de stad oprijst als een feniks uit de as van het verleden, sprak kennelijk veel Heerlenaren aan. Naast verwijzingen naar de mijnbouw, springt ook een zwaard in het oog met op het handvest het woord Coriovallum: de oude Romeinse naam van de stad.
Route: na het Mijnmuseum (en parkeerplaats) rechtsaf. Bij de weg rechtsaf (CBS-weg). Aan de overkant van de weg zie je het door kunstenaar Zedz met geometrische patronen beschilderde Shared Service Center Zuid-Limburg. Het is een ode aan 100 jaar De Stijl (2017) en met ruim 750 m2 de grootste muurschildering van ons land door één artiest gemaakt. Bij de kruising met stoplichten rechtsaf, Kloosterweg. Na 150 m linksaf de zebra oversteken en rechtdoor, het voetpad onderlangs de imposante Creed.
Dit enorme werk van de Chileense kunstenaar INTI zette ongewild de street art in Heerlen op de kaart. Toen in 2014 een raadslid de uitvoering van het werk wilde verhinderen, omdat hij dacht dat het om ‘een moslima met een bomgordel’ ging, maakte de reactie van de Heerlenaren duidelijk hoeveel waarde zij aan de murals hechten. Het werk kwam er – en de onbevooroordeelde kijker kan hier vooral een mengeling van Zuid-Amerikaanse en katholieke elementen zien: de Kusillo, een figuur uit de Aymara-cultuur met een gebreid masker, is gesluierd als non, maar tegelijkertijd gekleed als paramilitair. Ze leest het Heilige Schrift, draagt het Heilige Hart en in haar hand heeft ze een olijftak, een vredessymbool. ‘Creed’ zet aan tot denken over wat er in naam van godsdienst wordt gedaan.
Route: de weg oversteken en linksaf, zo heb je het beste zicht op het roze Gedachten in beweging en het striptekenachtige Diversiteit; 50 m verder heeft kunstenaar Gaia een titelloze zwart-witte paste-up op de tegelmuur achtergelaten.
Street art beperkt zich niet tot muurschilderingen – murals – alleen. Graffiti, stencil art, wheatpasting, stickers, sjabloondruk, urban breiwerk (‘wildbreien’) zijn andere uitingen van street art.
Wheatpasting of een paste-up is een van tevoren gemaakt kunstwerk(je) op een ondergrond van papier dat met behangerslijm wordt opgeplakt. Voortgekomen uit de straatcultuur en verwant aan graffiti, was de gedachte dat een opgeplakte boodschap eenvoudig verwijderd kan worden – waarmee deze kunstvorm in het grijze gebied tussen legale kunst en het illegaal besmeuren van een gebouw valt. Zo viel de paste-up van Gaia buiten de officiële opdracht waarvoor hij was ‘ingevlogen’ – een spontaan cadeautje van deze Amerikaanse kunstenaar aan de stad Heerlen. Overigens: het, in tegenstelling tot de paste-up, kleurrijke resultaat van de officiële opdrachten die Gaia in 2017 en 2018 maakte voor Heerlen zijn te bewonderen in de wijk Schandalen (Oude Kerkstraat, hoek Vijgenstraat).
Route: rechtsaf het spoor oversteken en rechtdoor de Willemstraat in. Bocht naar links volgen, Klompstraat, en rechtdoor tot huisnummer 12 (flatgebouw); hier omdraaien voor de schitterende mural van Daniel Mac Lloyd.
Het lijkt haast wel een aquarel, deze kleurrijke mural van twee kroelende papegaaien (2019). De uitbundige, maar toch ook realistische stijl is kenmerkend voor Daniel Mac Lloyd, een autodidact uit Luxemburg. Het mag dan ook geen wonder heten dat hij in 2018 de Street Art Benelux Young Talent Award won met een spetterende mural van een octopus. En de prijs was ... de opdracht voor het vervaardigen van dit (master)‘piece’ in Heerlen – de stad van Daniels keuze.
Route: teruglopen en linksaf (Wilhelminaplein). Rechtdoor, Pancratiusstraat. Aan je linkerhand zie je op nummer 44 Ne Knien van Dzia. Ca. 10 m verder rechtsaf, Schelmenhofje, met de ‘vriendelijke reus’ L’Etranger van de Braziliaanse tweelingbroers Os Gemeos. In de hoek trapje op, doorsteken en om de Schelmentoren heen. Het Pancratiusplein oversteken, tussen de kerk (aan de linkerhand) en het Glaspaleis Schunck (rechterhand) door. Rechtdoor langs de maquette en de Geleenstraat in. Linksaf, Doctor Poelsstraat. Op de hoek siert de mural Corvus Oculum (2018) van het duo PichiAvo uit Valencia de Quatro Cinema. He was de start van een drieluik: eind 2020 hebben James Jetlag & Yasja Ligtelijn de schildering nog een flink stuk uitgebreid met Romeinse filmthema’s. Volgende steeg linksaf, Uilegats. Kijk na ca. 30 meter achterom en omhoog voor het ‘piece’ van Mademoiselle Maurice (2019).
De kleurrijke origami-streetart van Mademoiselle Maurice fladdert bijna van de muur af. Geïnspireerd door haar verblijf in Japan, uitgerekend in het jaar dat de tsunami en de kernramp in Fukushima plaatsvonden, besloot de Franse kunstenares Marie Saudin om traditionele Japanse vouwkunst in haar installaties te verwerken. De metalen vogels in de Uilengats ontstaan als een regenboog uit een prisma en brengen als ‘duizend gevouwen kraanvogels’ voorspoed en geluk.
Route: rechtdoor de winkelstraat oversteken, de Plaarstraat in. Van een afstandje lijkt het kleurrijke lijnenspel van 3D-lamellen hier gewoon te horen, maar het is de mural No Boundaries (2015) van 1010 (dezelfde artiest van ‘Abyss’ eerder op de route). Direct om de hoek prijken enkele kleine paste-ups van de geboren en getogen Heerlenaar Dazetwo (duiven/raven) en van de Belg Jaune (vuilnismannen). Door de hele stad zijn soortgelijke mini-street-art-werkjes te vinden, dus houd je ogen open! Op het pleintje (Morenhoek) zie je het uitbundige Swinging birds (2013) van Collin van der Sluijs. De passage door, rechtsaf en rechts aanhouden, Gasthuisstraat. Na ca. 100 m bij bordje Hertzdahlstraat linksaf tussen de flats door voor een blik op de ‘totempaal’ van Other (2012), dat de zijkant van een flat siert. Keer terug en linksaf, de Gasthuisstraat verder uitlopen via het rechter trottoir.
Kunstenaar ‘Other’, tegenwoordig vooral bekend als zijn alter-ego ‘Troy Lovegates’ is afkomstig uit Toronto, Canada. Hij is geïnspireerd door de 19e-, vroeg-20e-eeuwse Amerikaanse subcultuur van de hobo’s. Deze dakloze, rondzwervende arbeiders liftten vaak mee op goederentreinen, waarop zij hun naam achterlieten in oliekrijt – een vroege vorm van graffiti. Ook Other gebruikt naast de spuitbus (zwart) oliekrijt, waarmee hij de schaduwen opzet, die hij simpelweg met zijn vingers vormgeeft. Deze eenvoudige, directe smeertechniek geeft zijn werk een onmiskenbare eigen karakter.
Route: bij de stoplichten even rechts de hoek om en de kruising (Groene Boord) oversteken naar het park voor een groene ‘street-art-pauze’. Rechtsaf en na 80 meter links het park in bij de piramide. Splitsing links aanhouden, volgende splitsing rechts. Einde links en meteen rechtsaf omlaag. Onderaan het trapje linksaf langs de kinderboerderij. Door het hekje en rechtsaf (Oliemolenstraat). De ringweg oversteken en rechtsaf. Na 150 meter links het hek door, de begraafplaats op. Meteen rechtsaf, klinkerpad en eerstvolgende linksaf. 2e brede kruising rechtsaf en volgende linksaf, grindlaan de begraafplaats af. Rechtsaf (Akerstraat).
• Op de rotonde scherp links en links aanhouden, Nobelstraat. Op de volgende hoek (met de Kapelaan Berixstraat) zijn twee murals te bewonderen: de repetitieve motieven van de Berlijnse Stohead die de woorden Here Now (2014) vormen en het titelloze stuk met rozen en ‘het beest’ van Rutger Janssen. Op de kruising linksaf (Laan van Hovell tot Westerflier). Eerste rechtsaf (Kortstraat); aan het einde zie je aan de overkant het beschilderde elektriciteitshuisje Pluk de dag. Rechtsaf en na huisnummer 13 even omkijken voor A Crazy Little Thing Called Glove (2014).
Het duo TelmoMiel bestaat uit de Rotterdamse Telmo Pieper en de Amsterdamse Miel Krutzmann. Het klikte bij hun ontmoeting op de Willem de Kooning Academie en zij besloten hun creatieve krachten te bundelen. Hun stijlen vullen elkaar mooi aan: het romantische van Miel met de speelsheid van Telmo. Hun samenspel levert een unieke, gelaagde stijl op waarin realisme en surrealisme met elkaar versmelten op een vrolijke, kleurrijke manier. De werken spelen met vervreemding en dagen de toeschouwer uit om zelf de symboliek te duiden en er betekenis aan te geven. De Heerlense mural A Crazy Little Thing Called Glove maakt deel uit van de serie ‘Glove Stories’, samen met murals in onder meer Spanje (A Glove Story), Miami (Glove Me Tender) en in 2015 een expositie in de Street Art Gallery in Dortmund.
Route: bij het Thermenmuseum rechtsaf; kijk hier op de kleine parkeerplaats op hoek even om naar de muurgrote A Miracle Elixir. De straat uitlopen tot het hart van het Tempsplein en dan linksaf, kort straatje uitlopen. Linksaf, Coriovallumstraat (linker trottoir). Na 50 meter bij de boom even omkijken voor Alas! How Pitiful (2013) van de Zuid-Afrikaanse kunstenares Faith47. De straat oversteken en over het rechter trottoir verder lopen. Bij de rotonde rechtsaf en meteen omkijken: vanachter de hoge sparrenboom kijkt de schuwe panter op Self-Portrait (2013) van Daleast vanaf de muur omlaag. Verder de Kruisstraat in. 2e straat rechtsaf, Geleenstraat, en 1e linksaf, Honigmannstraat. Daar zie je Koolpiet – forward in time (2013), een mural die refereert aan het mijnbouwverleden van de stad.
Super A & Collin van der Sluijs zijn beiden afkomstig uit Goes. Dat verhinderde hen niet om dit gezamenlijke werk te inspireren op het mijnwerkersverleden van de stad Heerlen: ‘koolpiet’ verwijst naar de kanarie die in een kooitje mee de kolenmijn in ging. Viel het vogeltje van zijn stokje, dan moesten de mijnwerkers wegwezen (of was het tijd voor een gasmasker), want dan waren er gevaarlijke gassen in de mijn aanwezig.
Ondanks dat deze mural al in 2013 was gemaakt werd het in 2016 – op de allereerste Dutch Street Art Awards – de winnende inzending in de categorie Wonderwall (beste mural).
Route: bij de grote boom linksaf, over de promenade en na de kiosk de Stadstuin in, waar een veelvoud aan murals te bewonderen zijn via een betonpad. Een ervan is de Japans aandoende reiger met de gouden zon van Miosis. Let ook op de draadsculptuur van Spenser Little aan de lantaanpaal. Aan het einde van het pad rechtsaf (Geerstraat), even verderop bij de zebra oversteken en schuin rechts de Laanderstraat in. Links zie je een mural uit 2015 van de Braziliaan Claudio Ethos. Het siert de zijgevel van Restaurant Graffiti, dat absoluut zijn naam eer aandoet. Aan het einde bij de zebra oversteken en (zoveel mogelijk) rechtdoor, langs de prachtige mural Catch the Butterfly.
Van de Belgische kunstenaar Dzia kom je maar liefst drie murals tegen op deze route; deze Catch the Butterfly (2016) is na de blauwe kip en Ne Knien de derde. Met zijn herkenbare, dynamische lijnvoering brengt de Antwerpenaar graag een stukje natuur naar de stad. Zijn dieren-murals geven de urbane steenwoestenij een vleugje aaibaarheid. Dat geldt zeker voor deze vos; mis het ‘extraatje’ op de schoorsteen niet!
Route: aan het einde rechtsaf, Eikenderweg, langs een elektriciteitshuisje (2018) van Yasja Ligtelijn, geïnspireerd op tekeningen van de buurtbasisschool. Aan het einde rechtsaf, Parallelweg, met nog even een mooi uitzicht op de iconische Heerlen Heron aan de overkant van het spoor. Volg de weg, tot onder de mural Reflection of Oneself (2016). Loop rechtdoor over het Stationsplein, met het Filmhuis aan de rechterhand. Einde linksaf en vervolgens links de Mediterraans aandoende ‘oprijlaan’ omhoog, terug naar het station.
De uit de Braziliaanse zakenstad São Paulo afkomstige ‘Nunca’ (Fransisco Silva) laat in zijn werk de inheems-indiaanse cultuur van de Amazonewouden terugkomen. Zijn stijl heeft een herkenbare grafische uitstraling, die dankzij het gebruik van arcering aan pentekeningen doet denken. De pieces hebben vaak een maatschappijkritisch karakter en gaan over de verhouding tussen de oorspronkelijke, inheemse bevolking en hun natuurwaarden tegenover de overheersende blanke klasse van moderne grootstedelijke (zaken)lieden. Helaas zijn in zijn eigen stad veel van zijn werken verwijderd of overgespoten, dankzij de grote ‘Cidade Limpa’-campagne (‘schone stad’) van de gemeente São Paulo. Het werk Reflection of Oneself refereert aan het feit dat alle Brazilianen van gemengd bloed zijn; kijk je in de spiegel, dan kijk je in feite ook naar een ‘indiaans’ stukje van jezelf, hoe blank je ook denkt dat je bent. Een gegeven om op te reflecteren …
Deze route omvat bij lange na niet alle street art van de stad. Zo is er op de Heerlerbaan een heuse ‘XXL Gallery’ met enorme werken op hoge flats. En in de wijk Schandalen zijn de vier kleurrijke murals van Gaia aan de Oude Kerkweg meer dan de moeite van een bezoek waard. Verder worden er elk jaar nieuwe stukken aan de collectie toegevoegd. Reden genoeg om nog eens te gaan!