ANWB HomepageVijf bergen met een roerig verleden
Nederland, Overijssel, Markelo
Het uitzicht vanaf de Markeloseberg is de beklimming meer dan waard: glooiende hellingen, enkele boerderijen en de beboste top van de Hulpe, vroeger een bedevaartplaats. Voordat een veroordeelde op de Galgenbelt werd opgehangen, kon hij op de Hulpe zijn zonden opbiechten. Markelo staat bekend als ‘het dorp tussen de vijf heuvels’. Qua hoogte stelt het niet veel voor, ze zijn niet hoger dan vijftig meter. In het verleden besteeg men deze ‘bergen’ niet voor het plezierige uitzicht. Op de top van de Dingspelerberg werd recht gesproken, en op de Herikerberg is de doodstraf uitgevoerd. Ook in een recenter verleden is hier het nodige gebeurd. Zo bevond zich tijdens de Tweede Wereldoorlog een schuilplaats voor onderduikers in de nabijgelegen bossen. Nu wandel je hier vredig over de glooiende velden, de tijden zijn veranderd.
Hond mee: tijdens deze route zijn honden aangelijnd toegestaan.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de bossen, heuvels, zandwegen en poortjes.
Paden: deze route voert voor ca. 30% over onverharde zand- en graspaden.
Parkeren: er zijn parkeerplaatsen bij de VVV en nog meer op het Burgemeester de Beaufortplein.
Per OV: vanaf NS Station Holten kun je PRReis Bus 97 nemen richting Goor en Haaksbergen. Uitstappen bij bushalte Hessenheem, 1 minuut lopen van de Goorseweg.
1. Vanaf VVV en Museumboerderij Eungs Schöppe steek je over en loop je RD, langs huis Het Beaufort (links). Bocht naar links en naar rechts volgen, Stationsstraat. Bij de Molen van Buursink RA, Roosdomsweg. Meteen daarna RA, Schoolstraat.
2. In de haakse bocht naar rechts, RD blijven lopen het klinkerweggetje (voetpad) in de heuvel op. Aan het eind hiervan LA, Bergweg. Deze klinkerweg blijven volgen. De afslag naar rechts negeren. Na ca 200 meter passeer je een smalle wijngaard aan de rechter kant. Je verlaat de bebouwde kom van Markelo.
3. Na ca. 500 m ga je bij ruiterknooppunt 81 scherp RA de zandweg in. Meteen rechts een smal voetpad inlopen dat gescheiden door een rij bomen parallel aan deze zandweg loopt. Net voor een weiland buigt het voetpad naar rechts. Hier loop je RD en volg je de brede zandweg tot het eind.
4. Aan het eind van het zandpad sla je LA het pad in dat is afgesloten met een witte afsluitboom met de tekst “Overijssels Verzetsmonument”. Je blijft dit zandpad RD volgen, langs een witte afsluitboom (let op de eventueel passerende mountainbikes!) en vervolgens met een bocht naar links. Aan je linkerhand zie je een zitbank, aan je rechtehand ligt een weide.
5. Bij de volgende picknickbanken RD en de zandweg met flauwe bocht naar rechts blijven volgen, langs akker- en weiland. Let op: dit is een gecombineerd wandel- en mountainbike pad! Aan het eind ga je RA de klinkerweg op. In de verte kun je de Dingspelerberg zien liggen, één van de vijf ‘bergen’ rond Markelo. Aan het einde van de weg sla je LA, asfaltweg (Langeweg).
6. Op de kruising ga je RD, je blijft de Langeweg volgen. Wanneer je het bosperceel bent gepasseerd sla je bij een houten wegwijzer LA richting “Dikke Steen”. De zandweg RD volgen. Na ca. 250 meter (bij het tweede houten hek) ligt aan je linkerhand de bezienswaardige Dikke Steen. Ongeveer 150 m verderop kun je rechts even van de route afwijken om een kijkje te nemen bij de loopgraven.
7. Vervolg de route over het zandpad. Op de kruising met de asfaltweg ga je RA. Bij de loods en het transformatorhuisje (Roosdomsweg 27) ga je LA de zandweg in. Aan het eind van dit pad met gescheiden fietspad ga je LA de klinkerweg op. Op de kruising loop je RD de asfaltweg op (Wenninkweg).
Je bent nu ongeveer halverwege en een prachtig rustpunt waar je ook iets kunt nuttigen is het theehuis De Hoestinkhof (https://www.hoestinkhof.nl/), dat je aan je linkerzijde passeert.
8. Aan het eind van deze asfaltweg ga je RA de klinkerweg in, Ensinkgoorsdijk. Daarna ga je de 3e weg LA, Welmersweg (asfaltweg). Aan je rechterkant ziet je een grijs trafohuisje staan.
9. Aan het eind van de weg ga je LA, Veldstadsweg. Je blijft RD lopen, wordt verderop klinkerweg. Op de driesprong ga je RA, Sligsweg. Aan het eind van de weg ga je LA, fietspad langs de Stationsweg. Je neemt de eerstvolgende afslag RA, richting Stokkum, en steekt daarbij de voorrangsweg (N754) over. Het fietspad gaat over in de klinkerweg (Stokkumerweg).
10. Bij huisnummer 69, aan je rechterhand, ga je LA een klinkerweg in. Deze weg gaat over in een zandpad. Aan het eind bij de asfaltweg kun je even RD (de route gaat hier LA de Kerkweg op), voor een kijkje bij het onderduikershol. Loop na je bezoek terug naar de Kerkweg om de route te vervolgen (ga in dat geval RA).
11. Ga je de eerste weg RA, De Hulpe. Na ongeveer 150 meter loop je links de oprijlaan van huisnummer 1 in. Vóór het huis aangekomen ga je RA langs het muurtje en volg je een smal pad langs de bosrand. Negeer de afslagen en houd de akkers en weilanden aan je rechterhand. Je loopt nu op De Hulpe, ooit een belangrijke bedevaartplaats.
12. Je volgt de bocht naar links. Aan het eind zie je links een zitbank. Hier sla je LA en passeert een afsluitboom. Je volgt nu een licht dalend pad en passeert de nieuwe Mariakapel uit 2009. Je blijft dit pad met de bocht naar links volgen. Let op: dit is een gecombineerd wandel- en mountainbike pad!
13. Je blijft doorlopen tot het ijzeren hek dwars over het pad. Vóór dit hek sla je RA. Je passeert een afsluitboom en aan je rechterzijde kom je langs een speeltuintje. Je houdt het pad links aan tot je op de klinkerweg uitkomt. Deze steek je over en je gaat RD via het trottoir de Burgemeester Korthals Alteslaan in.
14. Deze weg volgen richting de molen en de voorrangsweg oversteken, de Molenstraat in. Aan het eind van de weg sla je bij de molen RA, de Stationsstraat in. Deze weg volgen naar het eindpunt bij de VVV.
Naast de VVV ligt een museum, gevestigd in een oude dorpsboerderij. De naam ‘Eungs Schöppe’ komt van ‘Eungs’, bijnaam van de familie die ooit de eigenaar was. Stichting Eungs Schöppe heeft het sinds 1977 ingericht als museumboerderij en expositieruimte. U treft er een interessante verzameling historische en folkloristische voorwerpen aan uit de omgeving van Markelo: jongetjes in rokken, vrouwen met een slaapmuts of kantenmuts. Er zijn ook prachtige merklappen en een boereninterieur te zien (Goorseweg 1a, Markelo, www.eungsschoppe.nl).
Deze molen uit 1836, ook wel bekend als molen De Hoop, draaide meer dan zestig jaar op windkracht. Eind 19e eeuw kreeg de molen een oliemotor, die in 1924 werd vervangen door een elektromotor. Het kon de molen niet meer redden van de ondergang: de molen kwam stil te liggen en de wieken werden verwijderd. Toch is het goed afgelopen met de molen: hij werd gerestaureerd en draait sinds 1991 dankzij de inzet van vrijwillige molenaars weer op volle toeren. In de molenwinkel zijn meel, graan en natuurproducten te koop (Stationsstraat 33, Markelo, www.molenvanbuursink.nl).
Op de Markeloseberg (40,1 m) staan drie grote zuilen van natuursteen. Tegen de zijkant van elke zuil is een beeld geplaatst, elk representatief voor een groep in het verzet. Het linker beeld staat symbool voor het ongewapende verzet, het middelste beeld representeert de vrouwen in het verzet en de rechter figuur staat voor het gewapende verzet. Op de drie sobere, rechtopstande tabletten staan de namen vermeld van 470 verzetsmensen uit de provincie Overijssel, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het ontwerp is van beeldhouwer Titus Leeser, die met dit monument uit 1953 eerbied wil uitdrukken voor de omgekomen verzetsstrijders. De tekst op de middelste zuil is een gedicht van Victor E. van Vriesland.
Als je het pad rond de berg verder afloopt, kun je rechts de verderopgelegen, 22 meter hoge Dingspelerberg zien liggen, één van de vier andere ‘bergen’ rond Markelo. Naar verluidt was dit in de 9e eeuw een Saksische dingplaats, een plek waar recht werd gesproken. De gemeente heeft deze historische plaats laten reconstrueren en gebruikte het tot 2016 zelfs als trouwlocatie.
Rond de Kattenberg is veel gebeurd in de Tweede Wereldoorlog. In de omgeving van de berg bevinden zich enkele crashlocaties en herdenkingsmonumenten van gevallen vliegeniers. Maar er is meer ... Ruim 100 meter voorbij de Dikke Steen kun je even rechts van het zandpad afwijken om de daar aanwezige Duitse loopgraven te bekijken. Ze zijn gegraven door mensen die door de bezetter waren opgepakt en die gedwongen te werk werden gesteld.
In een klein stukje bos ligt een gereconstrueerd onderduikershol uit de Tweede Wereldoorlog. Onder uiterst primitieve omstandigheden hielden zich hier mensen schuil die op de vlucht waren voor de Duitse bezetter. Mogelijk verbleven hier zelfs Joodse families. De schuilplaats bestond uit niet meer dan een gegraven kuil met een dak van houten palen, afgedekt met plaggen en takken.
De laatste van de vijf Markelose heuvels die we aandoen op deze tocht; de Herikerberg en de Friezenberg liggen te ver weg. De Hulpe was vroeger een belangrijke bedevaartplaats en de plek waar veroordeelden in de middeleeuwen hun zonden konden opbiechten, alvorens naar de galg te worden geleid. In 2008 werd, om de geschiedenis van deze plek levendig te houden, een nieuwe Mariakapel gebouwd. Deze kapel ter ere van ‘Onze Lieve Vrouwe ter Hulpe’ staat aan de Hemmelweg. Dit is de weg die De Hulpe scheidt van een andere, net iets noordoostelijker gelegen heuvel: De Hemmel.