ANWB HomepageDe oudste wandelroute van Nederland
Op wandelschoenen van Amsterdam naar Arnhem
In 1914 opende de ANWB de eerste bewegwijzerde wandelroute van Nederland. Zes mooie etappes, van west naar oost, dwars door het hart van Nederland.
De weg uit 1914 bewandeld
We slaan met een hypernerveus gebaar van allermodernste verbazing de handen boven ons hoofd samen, en richten de oogen met een languisanten blik naar onze voeten, – wat! Wordt er nog gewandeld in deze wereld, en waagt men het in de twintigste eeuw, onze aandacht te vragen voor zoo iets barbaarsch als het zich-voortbewegen-per-voet?
Zo begint het boekje Te voet van Amsterdam naar Arnhem uit 1914. Hierin staat de oudste wandelroute van de ANWB beschreven: 150 kilometer van Amsterdam, door het plassengebied van het Gooi, over de Utrechtse heuvelrug, langs de grote rivieren, door de zuidrand van de Veluwe naar Arnhem.
Het idee kwam van de heer Pos, de tweede voorzitter van de ANWB. Hij dacht dat een bewegwijzerde wandelroute, dwars door Nederland, mooie promotie voor de Bond zou zijn. Het dagelijks bestuur was het daarmee eens en Kampioen plaatste een vacature voor iemand die het hele wandeltraject in kaart kon brengen en beschrijven. J.D.H. Beckering, kapitein van het Indische Leger, werd gekozen uit 242 sollicitanten.
De wandelroute was bewegwijzerd met ruim zevenhonderd bordjes. Onderweg stonden vier stenen informatiepanelen en er kwam een boekje met extra informatie en wandelkaarten. Het hele project kostte 3000 gulden. De feestelijke opening van de wandelroute vond plaats op 26 mei 1914. In 1951 werd het traject nog eens geactualiseerd en in 2011 begon Op Pad met het opnieuw in kaart brengen van het oorspronkelijke traject. Naar schatting 80 procent van de wandelroute is nu, bijna honderdtien jaar later, nog steeds te lopen over dezelfde wegen en paden als toen.
Download het oude routeboek uit 1914
Indeling van de etappes
De wandeling is voor het gemak verdeeld in zes etappes, variërend van 21 tot 30 kilometer, waarvan de langste eerste etappe (30 km) in twee deeletappes is verdeeld. Als je de tijd hebt om er langer over te doen, of je wil dagelijks minder afstand afleggen, ben je natuurlijk geheel vrij om je eigen etappe-indeling te maken. De route is vlak en voor ongeveer de helft verhard. Je kunt ’m het hele jaar lopen.
Op deze pagina kun je direct doorlinken naar de etappes op de website.
TIP: Je kunt de route ook lopen met behulp van de gratis ANWB Eropuit app. De navigatie wijst je de weg, verdwalen kan niet. Download de app gratis in de app- of playstore en zoek in de app op 'Oudste wandelroute' om de etappes te selecteren.
Impressie van de route
Etappe 1 | Amsterdam - Hilversum (30 km)
De eerste etappe is misschien wel meteen de leukste, ondanks het vele asfalt. De hectiek van Amsterdam-Oost is als een luidruchtige aftrap, gevolgd door een lelijk industriegebied bij Diemen en de groene Bijlmermeer. Dieselschepen ronken in het Amsterdam-Rijnkanaal, je wandelt langs de kronkelende Vecht en raakt geheid in vervoering bij de Ankeveense plassen. Het mooie Spanderswoud bij Hilversum en dan de schitterende Trompenbergerweg, met fenomenale oude villa’s zijn als een toetje van de dag. En het idee dat je helemaal uit Amsterdam bent komen lópen!
Let op: omdat etappe 1 erg lang is om in één keer te lopen (30 km) ghebben we deze etappe verdeeld in twee deel-etappes: 1A (Amsterdam-Driemond, 10 km) en 1B (Driemond-Hilversum 20 km). Je kunt de etappes los of diect na elkaar lopen.
Etappe 2 | Hilversum - Zeist (25 km)
In Hilversum straalt de pracht en praal van oud geld je langs de uitvalwegen tegemoet. Even buiten Hilversum wandel je door het prachtige Cronebos, door de ‘Kuil van Drakesteyn’ richting Lage Vuursche; bos, bos en nog eens bos – mooi bos. Een van de fraaiste beukenlanen van Nederland brengt je tot bij Den Dolder, en even verderop loop je over de Reelaan, het Hollywood van het Gooi, richting Zeist. Het prachtige slot met dezelfde naam is het eindpunt.
Etappe 3 | Zeist - Doorn (21 km)
Bosrijke etappe van Slot Zeist dwars door het Zeisterbos en over het fameuze Treekerpad naar de Piramide van Austerlitz, een merkwaardige obelisk in de bossen bij Austerlitz. Je vindt op deze tocht nog veel herkenningspunten uit de oorspronkelijke routebeschrijving terug. Rond Maarn stuit je op de grauwe realiteit van de lawaaiige A12, maar alles wat eraan voorafging en wat erna komt – een fraai uitzicht vanaf de Maarnsche berg – doet je die lelijke snelweg gauw vergeten.
Etappe 4 | Doorn - Elst (24 km)
Over de Utrechtse Heuvelrug, door de Kaapse bossen met z'n stoere uitkijktoren (122 treden, doen!) richting Leersum, waar de tombe van Nellesteijn en de Uilentoren herinneren aan de routebeschrijving van 1914. Via het Zuilensteinse bos daal je af richting Amerongen, waar je ten zuiden van de N225 in een aflevering van Swiebertje lijkt te zijn beland. Wat een mooi dorp. Beklim de Amerongse berg met z’n markante ‘manege’ – het zijn dit soort kunstwerken in het bos die de route soms tot een ontdekkingsreis maken. Het smalle pad over de heide bij de Elsterberg is gewoon te mooi om waar te zijn.
Etappe 5 | Elst - Heelsum (27 km)
Amper begonnen, stuit je vanaf de Buurtsche Berg op een uitzicht dat zijn weerga nauwelijks kent, of het moet dat van etappe 6 zijn. Bij Rhenen krijg je voor het eerst zicht op de Nederrijn en beklim je de illustere Grebbeberg. De Grebbedijk voert je langs natuurgebied De Blauwe Kamer naar Wageningen. Hier ligt Hotel de Wereld, waar op 5 mei 1945 de capitulatiebesprekingen met Duitsland plaatsvonden. En net als je denkt dat je wel genoeg asfalt hebt gezien, struin je door een schitterende botanische tuin en heten de bossen tussen Wageningen en Renkum je welkom. Een mooi pad langs een ouderwets mooie sloot is het voorportaal naar de laatste kilometers asfalt naar Heelsum.
Etappe 6 | Heelsum - Arnhem (23 km)
Iedereen geniet van Kasteel Doorwerth, natuurgebied Rolandseck en de Tour-waardige Italiaanseweg. Veel asfalt, dat wel, maar de Airborne-begraafplaats laat je vast niet onberoerd en het Arnhemse park Sonsbeek doet op een mooie dag niet onder voor het Vondelpark, integendeel. Met het zachte gras onder je schoenen kijk je hier terug op een schitterende tocht, in de wetenschap dat de trein naar huis om de hoek op je wacht.