Wat is een zelfrijdende auto?

Auto kijkt steeds meer met je mee

De volledig zelfrijdende auto is van de nabije toekomst. Als het aan merken zoals Tesla en Mercedes-Benz ligt, rijden we vandaag nog zonder handen aan het stuur. De techniek is er al en functioneert behoorlijk goed. Maar het woordje 'behoorlijk' is nou net de reden waarom het nog geen gemeengoed is: 100 procent veiligheid is er nog niet.

Hoe werkt een zelfrijdende auto?

De eerste zelfstandig rijdende auto, die alweer stamt uit 1939, had een magneetbaan nodig om op het juiste spoor te blijven. Maar wat tegenwoordig een zelfrijdende auto wordt genoemd, is eigenlijk een gewone auto met slimme sensoren en systemen die rijondersteuning biedt. Automobilisten blijven zelf verantwoordelijk voor hun rijgedrag.

De werking van de systemen in een zelfrijdende auto is in veel gevallen gebaseerd op connectiviteit: de auto verbonden met het internet. De komende jaren zal de auto in hoog tempo slimmer en zelfstandiger worden en uiteindelijk (deels) autonoom aan het verkeer deel kunnen nemen. 

Definities en begrippen

In de media en op diverse blogs en websites wordt veel gesproken over zelfrijdende auto's. Soms worden het autonome auto's genoemd, dan weer zelfrijdend en in een ander geval coöperatieve auto's of treintjes.

Omdat deze termen vaak door elkaar heen gebruikt worden, is het soms lastig te achterhalen wat er bedoeld wordt en waar het over gaat. Daarom zetten we de meest voorkomende begrippen en hun betekenis op een rij.

Niveaus van automatisering 

Het is belangrijk om onderscheid te maken in de mate waarin de auto's zijn geautomatiseerd. Alleen als rijtaken voor 100% zijn geautomatiseerd en het voertuig geheel zelfstandig de weg kan vinden, spreken we over een volledig zelfrijdend voertuig.

De fase van "geen automatisering" tot "volledig geautomatiseerd" is daarom ingedeeld in verschillende niveaus van automatisering. De meest bekende indeling is van SAE Internationaal, dat 5 niveaus onderscheidt.

Wanneer rijden auto's zelfstandig?

Tel alle afzonderlijke systemen bij elkaar op en de auto kan redelijk zelfstandig door het verkeer bewegen. Maar: het zijn dan nog geen zelfrijdende auto’s. De verwachting is dat die er in de toekomst wel gaan komen.

Hoe snel deze ontwikkeling zal gaan, is van vele factoren afhankelijk. Bijvoorbeeld de ontwikkelsnelheid van auto’s en systemen, maatschappelijke acceptatie, passende wet en regelgeving (bijvoorbeeld aangaande aansprakelijkheid), communicerende wegsystemen etc. Zolang niveau 4 of 5 niet is bereikt, blijft de bestuurder in elk geval  nog altijd aansprakelijk. 

Rijden auto’s nu al zelfstandig?

Hoewel er in gecontroleerde omgevingen al volop wordt getest met volledig zelfstandig rijdende auto’s, is het nog te vroeg om deze al aan het reguliere verkeer op de openbare weg toe te laten. Daarvoor is nog een lange weg te gaan.

Steeds meer systemen

Toch zijn er de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet. De meest moderne voertuigen voldoen inmiddels aan SAE niveau 2. Op deze auto’s zijn systemen te koop die met camera, lidar en radar waken over de directe omgeving van de auto. Zo kunnen de systemen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de auto automatisch stopt als er een obstakel voor de auto opdoemt en de bestuurder niet reageert.

Adaptive cruise control

Een andere toepassing van de techniek is  ‘adaptive cruise control’. Cruise control betekent dat een auto een eenmaal ingestelde snelheid blijft aanhouden, totdat het systeem dat onderbreekt. Als een cruise control adaptief is, ‘kijkt’ het systeem met een korteafstandsradar naar het verkeer vóór de auto. Het remt af als de voorganger afremt. Zodra de voorganger weer versnelt, trekt het systeem weer automatisch op naar de ingegeven snelheid. Dit zorgt er niet alleen voor dat je met minder stress rijdt, ook de kans op kop-staartbotsingen wordt met dit stukje relatief simpele techniek een stuk kleiner. 

De uitdagingen van zelfrijdende auto's

Kortom, de techniek maakt autonoom rijden (dus zonder aandacht van de inzittenden) eigenlijk al zo goed als mogelijk. Maar het gaat nog te ver om blind op deze systemen te vertrouwen. Er zijn nog wat hobbels te nemen.

1. De verkeersdrukte

Een van de belangrijkste? Het hedendaagse verkeer en de volle drukke straten. Deze vormen echte uitdagingen voor het ‘autobrein’. Voetgangers, fietsers, niet-autonome auto’s, vrachtwagens, bussen, overstekende huisdieren: de chaos van een stad is voor de mens niet gemakkelijk, maar de zelfrijdende auto weet er eveneens niet feilloos mee om te gaan. Zo zorgen de nu al aanwezige systemen geregeld voor onnodig gerem. Omdat het systeem kiest voor de veiligste opties in druk verkeer: afremmen en/of stilstaan. Automobilisten moeten daarom zelf blijven opletten en ingrijpen als daar aanleiding toe is.

2. Ethische vraagstukken

Dat niet feilloze leidt meteen tot een tweede heel belangrijke nog te nemen hobbel: hoe programmeer je een computer voor het geval dat een aanrijding niet te vermijden is? Dit is een heel bijzonder onderwerp en meteen een ethisch vraagstuk: stel dat er een wrange keuze moet worden gemaakt? Je rijdt in de bergen en ineens doemt er een groep wandelaars op en er is weinig ruimte om te remmen of uit te wijken. Kiest de auto er dan voor om zelf het ravijn in te rijden (met jou er bij dus) of rijdt de zelfrijdende auto in op de wandelaars? Dit is vanzelfsprekend een keuze die ook voor ons onmogelijk te maken is, maar dan maak je hem nog altijd zelf en niet omdat het een variabele is die ooit is ingegeven door een programmeur.

3. Juridische vraagstukken

En wanneer ergens in de miljarden nullen en enen die het computerbrein per seconde analyseert een foutje zit? Met een ongeval als gevolg? Wie is er dan verantwoordelijk? De fabrikant van de auto? De leveranciers van de computer? De programmeur?

Verzekeringstechnisch en op juridisch gebied zijn er daarom nogal wat vragen te beantwoorden. Dit samen met de ethische vraag en het drukke (niet-autonome) verkeer maakt dat het nog wel even duurt voordat we met een druk op de knop van een app een auto kunnen laten voorrijden.

Zelfrijdende auto verhoogt verkeersveiligheid

Met de toekomstige introductie van zelfrijdende auto’s wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het verbeteren van de verkeersveiligheid. De auto kan om zich heen kijken en zelfstandig reageren op dreigende gevaren. Ook kan een auto die een kilometer verderop een file inrijdt een signaaltje afgeven aan het achteropkomende verkeer: pas op, file!

Politieauto’s, brandweerwagens en ziekenauto’s kunnen een signaaltje uitsturen ‘naar voren’: pas op, ik kom eraan. Auto’s kunnen hierop reageren – bijvoorbeeld ruimte maken door uiterst rechts te gaan rijden – lang voordat de inzittenden de sirene horen. Met al deze toepassingen kan het verkeer veiliger worden en de doorstroming verbeteren.

Wanneer worden zelfrijdende auto's werkelijkheid?

Kort samengevat: voorlopig nog niet. Of tenminste - niet overal. Mogelijk dat het zelfstandig rijden iets eerder wordt toegestaan op (delen van) snelwegen waar voor dit soort auto’s speciale rijstroken gereserveerd kunnen worden. Of op afgesloten terreinen (bij bedrijven of grote parkeerplaatsen). Hier mogen dan geen andere voertuigen rijden die ‘menselijke’ fouten kunnen maken, fouten waarop een computer mogelijk verkeerd reageert omdat een mens niet altijd even voorspelbaar is.

Wat vindt de ANWB?

De ANWB ziet veel voordelen in de ontwikkeling van de zelfrijdende auto vanwege de mogelijkheden die het biedt om verkeer veiliger, schoner en comfortabeler te maken en op die manier bij te dragen aan de missie van de ANWB om haar leden in vrijheid en met plezier onderweg te laten zijn.

Lees meer over de zelfrijdende auto en de ANWB