ANWB HomepageElektrisch Rijden Monitor 2020
De stand van zaken omtrent elektrisch rijden in Nederland
Wat is de stand van elektrisch rijden in Nederland? Met de Elektrisch Rijden Monitor geeft de ANWB elk jaar antwoord op die vraag. 2020 is het jaar dat de elektrische auto eindelijk binnen het bereik is gekomen van de consument.
Voor het vierde jaar op rij heeft de ANWB onderzoek gedaan onder de Nederlandse bevolking naar de opkomst van de elektrische auto. De resultaten laten zien dat steeds meer Nederlanders de overstap maken naar elektrisch rijden. Het totale aantal elektrische auto’s op de Nederlandse wegen steeg mede dankzij de aanschafsubsidie naar bijna 145.000, een verdubbeling ten opzichte van 2019.
In de infographic hieronder hebben we de belangrijkste resultaten op een rij gezet.
En deze is ook in pdf te bekijken.
Meer mensen geïnteresseerd in elektrisch rijden
Het aantal Nederlanders dat overweegt binnen vijf jaar een elektrische auto aan te schaffen steeg in een jaar tijd van 20 naar 26 procent. Voor het eerst neemt het aantal geïnteresseerden in elektrisch rijden toe en het aantal mensen dat geen interesse heeft af.
Naast de aanschafsubsidie zijn het grotere aanbod van elektrische auto's tot 50.000 euro, een sterke toename van de gemiddelde actieradius en het fors uitbreidende snellaadnetwerk in Nederland belangrijke oorzaken van deze positieve ontwikkeling. Ook zijn de gebruikskosten inmiddels vergelijkbaar met die van een gemiddelde benzineauto.
Belangrijkste redenen om (niet) elektrisch te rijden
Ondanks de positieve ontwikkelingen in de markt, is een elektrische auto nog lang niet voor iedereen haalbaar.
Aanschafprijs nog steeds te hoog
Voor de helft van de consumenten is de grootste barrière om een elektrische auto te kopen de aanschafprijs. Een elektrische auto is in vrijwel alle segmenten duurder in aanschaf dan een vergelijkbare brandstofauto, gemiddeld zo'n 9000 euro. Vooral kleine elektrische auto's zijn daardoor percentueel fors duurder dan een vergelijkbare auto op benzine. Daar staat tegenover dat de gebruikskosten aanzienlijk lager liggen. Er zijn minder onderdelen die onderhoud vergen, je bent in ieder geval tot 2025 vrijgesteld van wegenbelasting en laden is aanzienlijk goedkoper dan tanken.
Kijken we naar de totale cost of ownership - alle autokosten zoals afschrijving, onderhoud en verbruikskosten - dan is een elektrische auto nagenoeg even duur als een vergelijkbare brandstofauto. De aanschafsubsidie voor elektrische auto's is hierin nog niet meegenomen, rekenen we de 4000 (nieuwe EV's) of 2000 (occasions) euro subsidie mee, dan kan een elektrische auto zelfs goedkoper zijn. Over de beschikbaarheid van deze subsidie maakt de ANWB zich overigens grote zorgen. Omdat het budget van 2021 al bijna op is, zijn we bang dat de verkoop van elektrische auto's aan particulieren in 2021 zal stagneren.
Elektrisch rijden wordt financieel dus steeds interessanter: in 2017 waren de totale autokosten van een EV nog 10 procent meer dan die van een auto met een verbrandingsmotor, in 2019 was dit al gezakt tot 2 á 3 procent. Hoewel die autokosten nu dus vrijwel gelijk liggen, laat dat onverlet dat consumenten wel eerst die hogere aanschafprijs moeten afrekenen bij aanschaf en dat blijft een barrière.
Voor het berekenen van de kilometerkosten nemen we alle kosten mee die het bezitten en rijden van een auto met zich mee brengt. Het gaat dan concreet om afschrijving, MRB, verzekering, benzine/stroomkosten, onderhoud en reparaties. We vergelijken de gemiddelde km-kosten van middenklasse benzine auto’s met die van middenklasse elektrische auto’s. Dit bij een gebruiksduur van 4 jaar en het rijden van 15.000 km per jaar. Voor de berekening gebruiken we een “gemiddelde nieuwe auto”.
Die gemiddelde auto bepalen we door het totale aanbod in het middenklasse segment (per brandstofsoort) te combineren met de verkoopaantallen. Hoe meer een merk/type/uitvoering verkocht is, hoe zwaarder deze meeweegt in de berekening van het gemiddelde. Zo ontstaat een “gewogen virtuele gemiddelde auto” waarvoor we dan de totale autokosten berekenen.
De systematiek is elk jaar dezelfde maar er komen wel steeds andere auto’s op de markt en ook de voorkeuren van kopers wijzigen, waardoor de “gemiddelde virtuele auto” van jaar op jaar wijzigt. We zien dat die wijziging bij EV’s groter is omdat daar een snellere instroom van nieuwe modellen is en een grotere wijziging van de verkoopaantallen.
Actieradius wordt steeds groter
Een te kleine actieradius is de tweede belangrijke reden voor Nederlanders om niet elektrisch te rijden, maar wordt steeds minder belangrijk. 30 procent van de Nederlanders vindt de actieradius nog onvoldoende voor zijn of haar persoonlijke situatie.
Dat actieradius steeds minder een belemmering vormt om elektrisch te rijden komt mede doordat de gemiddelde actieradius van elektrische auto's ieder jaar stijgt. Vorig jaar was de gemiddelde actieradius van een elektrische auto 269 kilometer (WLTP), dit jaar is dat gestegen tot 305 kilometer. In het segment van kleine elektrische auto's blijft de actieradius met gemiddeld 221 kilometer nog wel achter.
Milieu nog steeds belangrijkste reden om elektrische auto te kopen
De grootste motivatie van de Nederlandse consument om een elektrische auto te kopen is nog altijd het milieu. 60 procent van de respondenten noemt dit als belangrijkste drijfveer. Hoewel elektrische auto’s niet klimaatneutraal zijn, stoten ze over de gehele levensduur tot 55 procent minder CO2 uit dan een vergelijkbare benzineauto. Dit is inclusief de productie en recycling van de accu en opwekking van de elektriciteit.
Laadnetwerk in Nederland groeit door
Zo’n 27 procent van de Nederlanders vindt het laadnetwerk in ons land te beperkt; zij ervaren te weinig mogelijkheden om een elektrische auto op te laden.
Vorig jaar telde Nederland nog zo’n 48.000 openbare laadpalen, nu zijn dat er ruim 58.000. Daarnaast hebben we in Nederland 381 snellaadstations. Nederland heeft de hoogste laaddichtheid (het aantal laadpalen per 100 km² asfalt) van Europa. Op dit moment is ons laadnetwerk voldoende voor het elektrische wagenpark. Het aantal nieuwe elektrische auto's in Nederland groeit echter harder dan het aantal openbare laadpalen, waardoor er in de toekomst mogelijk een tekort aan laadpalen ontstaat.
Ga je nu met de elektrische auto de grens over, dan is het laadnetwerk lang niet zo goed als in ons land. Andere landen in Europa liggen met hun laadnetwerk ver achter op Nederland, maar breiden hun netwerk gestaag uit.
Aantal nieuwe elektrische modellen blijft toenemen
Het afgelopen jaar hebben veel automerken nieuwe elektrische modellen op de markt gebracht. Het huidige aanbod van elektrische auto’s onder de 50.000 euro is met 31 modellen dan ook flink gegroeid. Vorig jaar waren dit er nog 22.
Ook het komende jaar worden er veel nieuwe modellen verwacht en zal het aantal modellen onder de 50.000 euro zomaar de 50 kunnen benaderen. Het aanbod van EV's onder de 25.000 euro is nog beperkt, maar ook in dit segment staan er nieuwe modellen in de startblokken klaar. Vermoedelijk zal de prijs van de goedkoopste elektrische vierpersoonsauto zelfs onder de 20.000 euro zakken.
Tweedehandsmarkt ligt nog ver achter
Net als voorgaande jaren is het aantal tweedehands elektrisch auto's in Nederland nog beperkt. Om ook in de toekomst aan de occasionvraag van consumenten te voldoen, is de komende jaren instroom van nieuwe, betaalbare EV's noodzakelijk. Juist daarom pleit de ANWB voor een verruiming van het budget voor aanschafsubsidie van nieuwe elektrische auto's, zodat deze instroom gewaarborgd is.
De ANWB steunt de transitie naar zero-emissie mobiliteit en ziet in de elektrische auto de belangrijkste bouwsteen om deze ambitie te realiseren. Een elektrische auto is een comfortabel, schoon en zuinig alternatief voor de huidige brandstof auto. De elektrische auto stoot minder CO2 uit (met duurzaam opgewekte stroom bijna geen) en produceert lokaal aanzienlijk minder schadelijke stoffen (fijnstof). Bekijk hier de milieuprestaties van de elektrische auto.
Tegelijkertijd zien we dat de consument nog steeds een groot aantal belemmeringen ervaart om over te stappen op een elektrische auto. De belangrijkste zijn de aanschafprijs, de actieradius, de beschikbaarheid van laadinfrastructuur en de beschikbaarheid van modellen. De ANWB heeft er vertrouwen in dat de komende jaren een groot aantal van deze belemmeringen weggenomen zal worden maar daar is wel tijd voor nodig. Met name voor de grootste groep Nederlanders (occasionrijders) is er de komende jaren nog maar weinig perspectief. Aangezien de overheid een sleutelpositie heeft, vormt dit de kern van onze lobby: wegnemen van praktische belemmeringen en zorgen dat iedereen mee kan komen in deze transitie. De ANWB streeft naar elektrische mobiliteit die betaalbaar en aantrekkelijk is voor iedereen. Concreet levert dat een aantal standpunten op:
- De ANWB vindt dat een elektrische auto financieel haalbaar moet zijn voor álle automobilisten. De hoge aanschafprijs is momenteel nog steeds de belangrijkste belemmering. Om toch nieuwkopers te verleiden een elektrische auto aan te schaffen zijn (tijdelijke) stimuleringsmaatregelen nodig, waar naast zakelijke rijders ook particulieren gebruik van kunnen maken.
- De aanschafsubsidie voor nieuwe elektrische auto’s is belangrijk voor de instroom van betaalbare elektrische auto’s in het wagenpark. Deze auto’s zijn hard nodig voor een volwassen tweedehandsmarkt over een aantal jaar. Alleen bij voldoende instroom van nieuwe betaalbare elektrische auto’s in de aankomende jaren zal er een volwassen tweedehandsmarkt kunnen ontstaan. Daarom bepleiten wij voor het behoud en waar mogelijk uitbreiding van de aanschafsubsidie voor de aanschaf van nieuwe elektrische auto’s.
- De aanschafsubsidie voor tweedehands elektrische auto’s is belangrijk om de huidige generatie elektrische auto’s in Nederland te behouden en door te laten stromen naar Nederlandse occasionkopers. Aangezien de tweedehandsmarkt pas vanaf 2024 meer aanbod zal krijgen pleiten wij voor een verlenging van deze regeling na die jaren.
- Elektrische auto’s zijn tot en met 2024 vrijgesteld van wegenbelasting (MRB). Dit is niet houdbaar op de lange termijn. Ook een elektrische auto maakt gebruik van de weg en zal bij moeten dragen aan kosten van wegonderhoud. Wel pleiten wij voor een kortingstarief ten opzichte van een ICE auto in de periode na 2025.
- De ANWB pleit voor een dekkend interoperabel (snel) laadnetwerk in Nederland en Europa.
- Automobilisten die voor het laden van hun elektrische auto afhankelijk zijn van de openbare ruimte moeten door hun gemeente gefaciliteerd worden in een laadpunt in de openbare ruimte.
- Er moet een internationaal interoperabel snellaadnetwerk zijn waarbij alle standaarden van snelladen aangeboden wordt.
- Er moet maximale prijstransparantie 'aan de paal' zijn. Het moet voor de elektrische rijder altijd duidelijk zijn wat hij/zij moet betalen voor stroom.
- De ANWB pleit voor maximale transparantie over de milieuprestaties van de elektrische auto. De overheid moet zich inspannen voor verantwoorde winning van benodigde aardmaterialen en regels met betrekking tot verantwoorde en volledige recycling van batterijen.
- Tot slot maken wij ons zorgen om de capaciteit van het elektriciteitsnet in de gehele energietransitie. Wanneer huizen elektrisch verwarmd worden en mobiliteit afhankelijk is van elektriciteit zal het stroomgebruik minimaal verdrievoudigen ten opzicthte van nu. Afhankelijk van zon en wind zal de productie enorme pieken en dalen gaan kennen. Om dit op te vangen is een uitbreiding van het elektriciteitsnet noodzakelijk. De kosten die hiermee gepaard gaan zijn enorm en moeten eerlijk verdeeld worden. Tegelijkertijd kan de investering beperkt worden door elektrische auto’s slim te laden en ontladen; Smart charging. De ANWB verwacht van de overheid een coördinerende rol hierin.
(Standpunt ANWB Belangenbehartiging d.d. 1-2-2023)
Vanaf 2030 mogen er geen nieuwe auto’s verkocht worden die op fossiele brandstof rijden, zo is de ambitie uit het Klimaatakkoord. Een overstap van fossiele brandstof naar duurzame mobiliteit is daarom noodzakelijk. De ANWB wil haar leden en partners met de Elektrisch Rijden Monitor informeren en elektrisch rijden in Nederland stimuleren.
De Elektrisch Rijden Monitor brengt in kaart hoe de elektrische auto zich in Nederland ontwikkelt, hoe de consument daarop reageert en welke belemmeringen worden ervaren bij de overgang naar elektrisch rijden.
Om dit de komende jaren mogelijk te maken, moet de automobilist een weloverwogen keuze kunnen maken. De ANWB helpt daarbij door objectieve informatie en nuttige tools te bieden.