ANWB HomepageANWB Elektrisch Rijden Monitor 2022
Prijsbarrière elektrische auto wordt groter
Elektrisch rijden is in 2022 duurder geworden. De aanschafprijs van de gemiddelde elektrische auto nam opnieuw toe, terwijl ook de gebruikskosten flink stegen door hogere energieprijzen. Toch blijft elektrisch rijden met 61,4 cent per km nog altijd goedkoper dan rijden in een benzineauto (63,4 cent per km). Dat blijkt uit de Elektrisch Rijden Monitor van de ANWB. Het consumentenonderzoek is dit jaar uitgevoerd in 10 Europese landen.
De totale kosten van een elektrische auto zijn het afgelopen jaar fors gestegen. Dat komt onder andere door hogere energiekosten en hogere verzekeringspremies. Daardoor heeft de consument minder voordeel van elektrisch rijden. De gemiddelde aanschafprijs van een nieuwe elektrische auto steeg bovendien naar ruim € 45.000. Tegelijkertijd is de prijs die de consument wil betalen voor een nieuwe elektrische auto afgenomen naar € 29.000. Dat leidt tot een prijsbarrière van bijna 17 duizend euro.
Eigen parkeerplek en zonnepanelen
Een kwart van de Nederlanders is van plan om binnen vijf jaar een elektrische auto aan te schaffen. Onder Nederlanders met een eigen parkeerplek en zonnepanelen ligt dit percentage echter fors hoger (43%). Zij kunnen hun auto voordelig thuis opladen en zijn minder afhankelijk van openbare laadfaciliteiten. Daar komen er in Nederland steeds meer van, het aantal snellaadstations nam toe van 614 in 2021 naar 972 in 2022.
Aanschafsubsidie blijft nodig
Om de klimaatdoelen te halen moet elektrisch rijden voor meer Nederlanders binnen bereik komen. Betaalbaarheid is daarbij cruciaal. Op dit moment heeft de consument met slechts 10 modellen in de prijsklassen tot € 35.000 weinig te kiezen. Het aanbod van betaalbare modellen moet daarom worden uitgebreid. Ook blijft een aanschafsubsidie nodig om elektrisch rijden aan te jagen. In 2022 bedroeg deze subsidie nog circa € 3.500 maar met ingang van dit jaar is dit bedrag verlaagd naar € 2.950.
Nederland Europees koploper
Dit jaar is de monitor uitgevoerd in 10 Europese landen. Nederland en Denemarken zijn koplopers als het gaat om elektrisch rijden. Het aantal elektrische voertuigen beslaat hier respectievelijk 3,7 en 4 procent van het totale wagenpark. Nederland heeft daarnaast het hoogste aantal openbare laadpunten. In andere landen laat de laadinfrastructuur nog vaak te wensen over.
Download de Elektrisch Rijden Monitor 2022 (pdf 2,4 MB)
Download de publiekssamenvatting (pdf 233 KB)
Elektrisch rijden in Nederland in 2022
Het totale aantal volledig elektrische auto’s op de Nederlandse wegen steeg van ruim 216.000 in 2021 naar ruim 328.000 eind 2022. Ook het aantal laadpunten en snellaadstations steeg fors. Er zijn nu ruim 123.000 (semi) openbare laadpunten en bijna 1000 snellaadstations in Nederland. Daarmee loopt Nederland voorop in Europa. Ongeveer een kwart van de Nederlanders verwacht in de komende 5 jaar elektrisch te gaan rijden.
Gat tussen gemiddelde aanschafprijs en beschikbaar budget fors gegroeid
Nederlanders zijn over het algemeen bereid om meer geld uit te geven voor een nieuwe elektrische auto dan voor een nieuwe benzineauto. Gemiddeld is men voor een nieuwe elektrische auto bereid om ruim € 29.000 uit te geven. Voor een nieuwe benzineauto is dit bijna € 25.000. Het bedrag wat mensen uit willen of kunnen geven aan een elektrische auto is afgelopen jaar echter wel significant afgenomen. Vorig jaar lag het bedrag wat men bereid was uit te geven aan een nieuwe elektrische auto op ruim € 32.000. Doordat nieuwe elektrische auto’s afgelopen jaar ook weer een fors duurder zijn geworden is het gat tussen wat men bereid is te betalen en wat een elektrische auto gemiddeld kost gegroeid tot ruim € 16.000.
Elektrisch rijden nog steeds iets voordeliger
Kijken we naar de total cost of ownership (TCO) - alle autokosten zoals afschrijving, onderhoud en verbruikskosten - dan is de gemiddelde elektrische auto dit jaar weer iets voordeliger dan de gemiddelde benzineauto. Voor een elektrische auto betaal je 61,4 cent per kilometer tegenover 63,4 cent per kilometer voor een benzineauto. Ondanks de gestegen energieprijzen afgelopen jaar is rijden op stroom nog steeds voordeliger dan benzine. Ook de vrijstelling van wegenbelasting is hierin nog belangrijk. In deze berekening wordt voor de energiekosten een gemiddelde 'laadmix' gehanteerd van thuisladen, publiek laden en snelladen. Duidelijk is daarbij dat thuisladen (met gemiddeld 6,1 cent per km) de goedkoopste laadoptie is.
Voor het berekenen van de kilometerkosten nemen we alle kosten mee die het bezitten en rijden van een auto met zich mee brengt. Het gaat dan concreet om afschrijving, MRB, verzekering, benzine/stroomkosten, onderhoud en reparaties. We vergelijken de gemiddelde km-kosten van middenklasse benzine auto’s met die van middenklasse elektrische auto’s. Dit bij een gebruiksduur van 4 jaar en het rijden van 15.000 km per jaar. Voor de berekening gebruiken we een “gemiddelde nieuwe auto”.
Die gemiddelde auto bepalen we door het totale aanbod in het middenklasse segment (per brandstofsoort) te combineren met de verkoopaantallen. Hoe meer een merk/type/uitvoering verkocht is, hoe zwaarder deze meeweegt in de berekening van het gemiddelde. Zo ontstaat een “gewogen virtuele gemiddelde auto” waarvoor we dan de totale autokosten berekenen.
De systematiek is elk jaar dezelfde maar er komen wel steeds andere auto’s op de markt en ook de voorkeuren van kopers wijzigen, waardoor de “gemiddelde virtuele auto” van jaar op jaar wijzigt. We zien dat die wijziging bij EV’s groter is omdat daar een snellere instroom van nieuwe modellen is en een grotere wijziging van de verkoopaantallen.
Forse groei van het aantal snellaadlocaties
Het aantal elektrische auto’s stijgt harder dan het aantal (semi)openbare laadpunten in Nederland. Het aantal laadpunten steeg in 2022 tot ruim 123.000. In Nederland hebben we nu 1 openbaar laadpunt voor gemiddeld 2,7 elektrische auto’s. Het aantal snellaadstations steeg afgelopen jaar tot bijna 1000. Desondanks blijft het openbaar laadnetwerk een belangrijke barrière voor Nederlanders om over te stappen op elektrisch rijden.
Nog steeds wachten op betaalbaar aanbod
Het aantal beschikbare modellen onder de € 50.000 is nauwelijks gestegen. De verwachting dat het aanbod in dit prijssegment sterk zou stijgen lijkt nog niet uit te komen. De gemiddelde aanschafprijs van een elektrische auto ligt dit jaar met ruim € 45.000 weer ruim hoger dan vorig jaar. Het gros van de elektrische modellen heeft een vanaf prijs ruim boven de € 40.000,-
Interesse en aankoopintentie in andere landen hoger dan in Nederland
Ondanks de lage aantallen elektrische auto’s en laadpunten zijn de mensen in Spanje en Italië het meest positief over elektrisch rijden. Dit zijn ook de landen met de hoogste aankoopintentie (0-5 jaar). Grofweg 4 op de 10 inwoners denkt daar de komende 5 jaar een elektrische auto aan te schaffen. In Frankrijk, België en Oostenrijk is men het minst positief over de elektrische auto. Het land met de laagste aankoopintentie is Slovenië.
Nederland beste laadnetwerk van Europa
Vergelijken we Nederland met andere Europese landen dan valt het openbaar laadnetwerk positief op. In Nederland is er 1 openbaar laadpunt per 2,7 elektrische auto’s. Daarmee scoort Nederland veruit het beste.
Download de Elektrisch Rijden Monitor 2022 (pdf 2,4 MB)
Download de publiekssamenvatting (pdf 233 KB)
De ANWB steunt de transitie naar zero-emissie mobiliteit en ziet in de elektrische auto de belangrijkste bouwsteen om deze ambitie te realiseren. Een elektrische auto is een comfortabel, schoon en zuinig alternatief voor de huidige brandstof auto. De elektrische auto stoot minder CO2 uit (met duurzaam opgewekte stroom bijna geen) en produceert lokaal aanzienlijk minder schadelijke stoffen (fijnstof). Bekijk hier de milieuprestaties van de elektrische auto.
Tegelijkertijd zien we dat de consument nog steeds een groot aantal belemmeringen ervaart om over te stappen op een elektrische auto. De belangrijkste zijn de aanschafprijs, de actieradius, de beschikbaarheid van laadinfrastructuur en de beschikbaarheid van modellen. De ANWB heeft er vertrouwen in dat de komende jaren een groot aantal van deze belemmeringen weggenomen zal worden maar daar is wel tijd voor nodig. Met name voor de grootste groep Nederlanders (occasionrijders) is er de komende jaren nog maar weinig perspectief. Aangezien de overheid een sleutelpositie heeft, vormt dit de kern van onze lobby: wegnemen van praktische belemmeringen en zorgen dat iedereen mee kan komen in deze transitie. De ANWB streeft naar elektrische mobiliteit die betaalbaar en aantrekkelijk is voor iedereen. Concreet levert dat een aantal standpunten op:
- De ANWB vindt dat een elektrische auto financieel haalbaar moet zijn voor álle automobilisten. De hoge aanschafprijs is momenteel nog steeds de belangrijkste belemmering. Om toch nieuwkopers te verleiden een elektrische auto aan te schaffen zijn (tijdelijke) stimuleringsmaatregelen nodig, waar naast zakelijke rijders ook particulieren gebruik van kunnen maken.
- De aanschafsubsidie voor nieuwe elektrische auto’s is belangrijk voor de instroom van betaalbare elektrische auto’s in het wagenpark. Deze auto’s zijn hard nodig voor een volwassen tweedehandsmarkt over een aantal jaar. Alleen bij voldoende instroom van nieuwe betaalbare elektrische auto’s in de aankomende jaren zal er een volwassen tweedehandsmarkt kunnen ontstaan. Daarom bepleiten wij voor het behoud en waar mogelijk uitbreiding van de aanschafsubsidie voor de aanschaf van nieuwe elektrische auto’s.
- De aanschafsubsidie voor tweedehands elektrische auto’s is belangrijk om de huidige generatie elektrische auto’s in Nederland te behouden en door te laten stromen naar Nederlandse occasionkopers. Aangezien de tweedehandsmarkt pas vanaf 2024 meer aanbod zal krijgen pleiten wij voor een verlenging van deze regeling na die jaren.
- Elektrische auto’s zijn tot en met 2024 vrijgesteld van wegenbelasting (MRB). Dit is niet houdbaar op de lange termijn. Ook een elektrische auto maakt gebruik van de weg en zal bij moeten dragen aan kosten van wegonderhoud. Wel pleiten wij voor een kortingstarief ten opzichte van een ICE auto in de periode na 2025.
- De ANWB pleit voor een dekkend interoperabel (snel) laadnetwerk in Nederland en Europa.
- Automobilisten die voor het laden van hun elektrische auto afhankelijk zijn van de openbare ruimte moeten door hun gemeente gefaciliteerd worden in een laadpunt in de openbare ruimte.
- Er moet een internationaal interoperabel snellaadnetwerk zijn waarbij alle standaarden van snelladen aangeboden wordt.
- Er moet maximale prijstransparantie 'aan de paal' zijn. Het moet voor de elektrische rijder altijd duidelijk zijn wat hij/zij moet betalen voor stroom.
- De ANWB pleit voor maximale transparantie over de milieuprestaties van de elektrische auto. De overheid moet zich inspannen voor verantwoorde winning van benodigde aardmaterialen en regels met betrekking tot verantwoorde en volledige recycling van batterijen.
- Tot slot maken wij ons zorgen om de capaciteit van het elektriciteitsnet in de gehele energietransitie. Wanneer huizen elektrisch verwarmd worden en mobiliteit afhankelijk is van elektriciteit zal het stroomgebruik minimaal verdrievoudigen ten opzicthte van nu. Afhankelijk van zon en wind zal de productie enorme pieken en dalen gaan kennen. Om dit op te vangen is een uitbreiding van het elektriciteitsnet noodzakelijk. De kosten die hiermee gepaard gaan zijn enorm en moeten eerlijk verdeeld worden. Tegelijkertijd kan de investering beperkt worden door elektrische auto’s slim te laden en ontladen; Smart charging. De ANWB verwacht van de overheid een coördinerende rol hierin.
(Standpunt ANWB Belangenbehartiging d.d. 1-2-2023)
Vanaf 2030 mogen er geen nieuwe auto’s verkocht worden die op fossiele brandstof rijden, zo is de ambitie uit het Klimaatakkoord. Een overstap van fossiele brandstof naar duurzame mobiliteit is daarom noodzakelijk. De ANWB wil haar leden en partners met de Elektrisch Rijden Monitor informeren en elektrisch rijden in Nederland stimuleren.
De Elektrisch Rijden Monitor brengt in kaart hoe de elektrische auto zich in Nederland ontwikkelt, hoe de consument daarop reageert en welke belemmeringen worden ervaren bij de overgang naar elektrisch rijden.
Om dit de komende jaren mogelijk te maken, moet de automobilist een weloverwogen keuze kunnen maken. De ANWB helpt daarbij door objectieve informatie en nuttige tools te bieden.