ANWB HomepageElektrisch Rijden Monitor 2021
De stand van zaken omtrent elektrisch rijden in Nederland
De Nederlandse consument voelt zich steeds meer aangetrokken tot de elektrische auto en het aantal mensen dat de overstap naar elektrisch rijden maakt, groeit. Dat blijkt uit de resultaten van een grootschalige studie van de ANWB. Voor het vijfde jaar op rij deden we onderzoek onder de Nederlandse bevolking naar het consumentenperspectief over elektrisch rijden.
Het totale aantal volledig elektrische auto’s op de Nederlandse wegen steeg van ruim 145.000 in 2020 naar 216.000 in 2021. De afgelopen vijf jaar steeg het aantal Nederlanders met een kortetermijnaankoopintentie (0-5 jaar) van 17 procent in 2017 naar 25 procent dit jaar. Tegelijkertijd zien we ook dat voor de grootste groep Nederlanders elektrisch rijden nog altijd ver weg is.
Aanschafsubsidie en hogere actieradius
Zoals de cijfers hierboven laten zien, maakte een aanzienlijke groep particulieren het afgelopen jaar de overstap naar een elektrische auto. Dit is vooral te danken aan de aanschafsubsidie voor zowel nieuwe als gebruikte elektrische auto’s. Bovendien is het aanbod van betaalbare nieuwe modellen toegenomen en is de actieradius de afgelopen jaren sterk verbeterd. De totale gebruikskosten van een gemiddelde elektrische auto zijn inmiddels lager dan die van een gemiddelde benzineauto. Daarmee is een belangrijk omslagpunt bereikt.
Te hoge aanschafprijs
Vooral mensen met eigen oprit of parkeerplek (41%) vinden elektrisch rijden een interessante optie. Zij hebben minder last van een beperkte openbare laadinfrastructuur en kunnen thuis goedkoper laden. Beschikken zij daarnaast ook over eigen zonnepanelen, dan wordt de overstap naar een elektrische auto nog aantrekkelijker omdat zij dan met eigen stroom kunnen opladen. Desondanks blijft de hoge aanschafwaarde van een elektrische auto de hoogste barrière voor veel Nederlanders. Voor de grote groep occasionkopers (55%) lijkt elektrisch rijden nog te vroeg. Het aanbod tweedehands elektrische auto’s is nog laag en bovendien zijn de beschikbare auto’s nog te duur.
Download de Elektrisch Rijden Monitor 2021
Download de publiekssamenvatting
Voor Nederlanders met een privéparkeerplek is elektrisch rijden een stap dichterbij
41 procent van de Nederlanders zegt over een eigen oprit of privéparkeerplek te beschikken. Kunnen ze daar laden, dan is elektrisch rijden voor hen het overwegen waard. Deze mensen beschikken over goedkopere stroom dan wanneer ze in de straat laden en hebben minder last van eventuele problemen in het publieke laadnetwerk. Als ze daarnaast ook nog beschikken over zonnepanelen, kan de elektrische auto ‘gratis’ met door henzelf opgewekte stroom opgeladen worden. Dit is een duurzaam en in veel gevallen goedkoper alternatief dan een brandstofauto. De prijs per kilometer op basis van vier jaar gebruik en gemiddeld 15.000 kilometer per jaar ligt door deze goedkopere stroom bij thuis laden onder het kilometertarief van een vergelijkbare benzineauto.
Een extra bijkomend voordeel: degenen die thuis niet zijn aangewezen op publiek laden, hoeven zich minder zorgen te maken over de beschikbaarheid van publieke laadpunten.
Voor occasionkopers is elektrisch rijden nog verder weg
55 procent van de Nederlanders koopt zijn of haar auto tweedehands. Waar de markt van nieuwe elektrische auto’s volop in beweging is, is het aanbod elektrische occasions nog klein. De prijs van deze tweedehands auto’s is relatief hoog en de actieradius vaak beperkt. Pas de laatste jaren zien we dat er meer betaalbare elektrische auto’s worden verkocht op de nieuwmarkt. Deze komen naar verwachting pas over vier jaar op de occasionmarkt beschikbaar. Het is dus wachten totdat deze nieuwe generatie elektrisch auto’s, met betere specificaties, op de tweedehands markt verschijnen.
Belangrijkste redenen om (niet) elektrisch te rijden
Ondanks de positieve ontwikkelingen in de markt, is een elektrische auto zoals gezegd nog niet voor iedereen een haalbaar alternatief voor de brandstofauto. Dit zijn de belangrijkste redenen waarom consumenten niet of juist wel voor elektrisch rijden kiezen:
1. Aanschafprijs nog steeds te hoog
Consumenten blijken bereid meer te betalen voor een volgende elektrische auto dan voor een volgende benzine- of dieselauto. Desondanks vindt 51 procent van de Nederlanders de aanschafprijs te hoog. Dit is de grootste barrière om elektrisch te gaan rijden. Een elektrische auto is in vrijwel alle segmenten fors duurder in aanschaf dan een vergelijkbare brandstofauto.
Daar staat tegenover dat de gebruikskosten van een elektrische auto aanzienlijk lager liggen dan die van een benzineauto. Er zijn minder onderdelen die onderhoud vergen, je bent in elk geval tot 2025 vrijgesteld van wegenbelasting en laden is, ondanks de gestegen energietarieven, aanzienlijk goedkoper dan tanken.
Totale autokosten elektrisch versus benzine
Kijken we naar de totale cost of ownership (TCO) – alle autokosten zoals afschrijving, onderhoud en verbruikskosten – dan is de gemiddelde elektrische auto dit jaar voor het eerst goedkoper dan een gemiddelde benzineauto. De gemiddelde aanschafprijs van elektrische auto’s is afgelopen jaar licht gedaald en de restwaarde verbeterd. Daarnaast zien we een gemiddeld hogere aanschafprijs van benzineauto’s, hogere brandstofprijzen en een hoger gemiddeld verbruik waardoor de TCO van elektrische auto’s dit jaar voor het eerst lager is dan van de gemiddelde benzineauto.
Elektrisch rijden is de afgelopen jaren dus financieel steeds interessanter geworden. In de Elektrisch Rijden Monitor van vijf jaar geleden was het verschil nog groot. Kocht je in 2017 een elektrische auto, dan was de TCO ruim 10 procent hoger dan die van een vergelijkbare benzineauto. In 2019 was dit al gezakt tot 2 à 3 procent hoger en in de Elektrisch Rijden Monitor van vorig jaar is te zien dat de TCO van de elektrische auto nagenoeg gelijk was.
De aanschafsubsidie voor elektrische auto’s is hierin niet meegenomen. Rekenen we de € 3350 (nieuwe EV’s) of € 2000 (occasions) subsidie mee, dan kan een elektrische auto nog goedkoper zijn. Veel consumenten zijn overigens niet bekend met de fiscale voordelen van elektrisch rijden.
Voor het berekenen van de kilometerkosten nemen we alle kosten mee die het bezitten en rijden van een auto met zich mee brengt. Het gaat dan concreet om afschrijving, MRB, verzekering, benzine/stroomkosten, onderhoud en reparaties. We vergelijken de gemiddelde km-kosten van middenklasse benzine auto’s met die van middenklasse elektrische auto’s. Dit bij een gebruiksduur van 4 jaar en het rijden van 15.000 km per jaar. Voor de berekening gebruiken we een “gemiddelde nieuwe auto”.
Die gemiddelde auto bepalen we door het totale aanbod in het middenklasse segment (per brandstofsoort) te combineren met de verkoopaantallen. Hoe meer een merk/type/uitvoering verkocht is, hoe zwaarder deze meeweegt in de berekening van het gemiddelde. Zo ontstaat een “gewogen virtuele gemiddelde auto” waarvoor we dan de totale autokosten berekenen.
De systematiek is elk jaar dezelfde maar er komen wel steeds andere auto’s op de markt en ook de voorkeuren van kopers wijzigen, waardoor de “gemiddelde virtuele auto” van jaar op jaar wijzigt. We zien dat die wijziging bij EV’s groter is omdat daar een snellere instroom van nieuwe modellen is en een grotere wijziging van de verkoopaantallen.
2. Actieradius groeit en neemt als belemmering af
Een te kleine actieradius is nog steeds een belangrijke drempel voor Nederlanders om elektrisch te rijden, maar wordt net als vorig jaar wel steeds minder belangrijk. 29 procent van de Nederlanders vindt de actieradius nog onvoldoende voor zijn of haar persoonlijke situatie.
Dat de actieradius steeds minder een belemmering vormt om elektrisch te rijden komt mede doordat de gemiddelde actieradius van elektrische auto's ieder jaar stijgt. Vorig jaar was het gemiddelde van een EV 305 kilometer, dit jaar is dat 333 kilometer. Ter vergelijking: In 2017 was de gemiddelde actieradius nog maar 172 kilometer.
Door de toegenomen actieradius en afnemende snellaadtijden (de huidige generatie elektrische auto’s kunnen veel sneller snelladen dan de modellen uit 2017) wordt de actieradius van nieuwe modellen steeds minder als een belemmering gezien. De gewenste actieradius, die mensen nodig denken te hebben, ligt inmiddels in de buurt van wat nieuwe elektrische auto’s te bieden hebben. 56 procent van de Nederlanders vindt een actieradius tussen de 300-500 km voldoende.
3. Milieu blijft belangrijkste reden om wél een EV te kopen
De grootste motivatie van de Nederlandse consument om een elektrische auto aan te schaffen is nog altijd het milieu, hoewel dat afneemt. 51 procent van de respondenten noemt dit als belangrijkste drijfveer tegenover 60 procent vorig jaar. Hoewel elektrische auto’s niet klimaatneutraal zijn, stoten ze over de gehele levensduur 35-55 procent minder CO2 uit dan een vergelijkbare benzineauto. Dit is inclusief productie en recycling van de accu en opwekking van de elektriciteit. De milieuprestaties van een EV zullen de komende jaren bovendien sterk verbeteren. Hoe dat zit, lees je hier.
Tegelijk is er een nieuwe reden geïdentificeerd om elektrisch te gaan rijden. Een grote groep Nederlanders (23%) vindt het belangrijk om te kunnen rijden op zelfopgewekte energie. Ook hier zit een sterke koppeling met de algehele milieuprestaties van de elektrische auto.
4. Laadnetwerk in Nederland groeit door
Zo’n 27 procent van de Nederlanders vindt het laadnetwerk in ons land te beperkt; zij verwachten dat er te weinig mogelijkheden zijn om een elektrische auto op te laden. Deze drempel is de afgelopen jaren als enige hoofdbarrière niet verminderd en lijkt juist weer zwaarder mee te wegen.
Vorig jaar telde Nederland nog zo’n 58.000 (semi)openbare laadpalen, nu zijn dat er ruim 80.000. Daarnaast is het aantal snellaadlocaties bijna verdubbeld naar 614: de hoogste laaddichtheid (het aantal laadpalen per 100 km² asfalt) van Europa. Het aantal nieuwe elektrische auto’s in Nederland groeit echter veel harder dan het aantal laadpunten, waardoor de druk op de laadinfrastructuur toeneemt.
Ga je nu met je EV de grens over, dan is het laadnetwerk lang niet zo goed als in ons land. Andere Europese landen liggen met hun laadnetwerk achter op Nederland, maar breiden dat in hoog tempo uit. Met name de snellaadnetwerken groeien hard. Op dit moment geeft 16 procent van de Nederlander aan het een groot nadeel te vinden niet met een elektrische auto op vakantie te kunnen. De verwachting is dat met de groei van snellaadnetwerken deze barrière op termijn af zal nemen.
5. Aantal nieuwe elektrische modellen blijft toenemen, aanbod tweedehands ontoereikend
Net als vorig jaar hebben diverse automerken het afgelopen jaar weer nieuwe of verbeterde elektrische modellen op de markt gebracht. Het huidige aanbod van elektrische auto’s onder de € 50.000 is gegroeid tot 37 modellen.
Waar voorgaande jaren de kleinere elektrische auto’s (A- en B-segment) achterbleven, is er sinds twee jaar ook in dit segment meer aanbod. Het aantal gebruikte elektrische auto’s blijft echter sterk achter waardoor elektrisch rijden voor occasionkopers, ruim 55 procent van de Nederlanders, nog ver weg is. 62 procent van de occasionkopers geeft aan het aanbod op de tweedehandsmarkt te beperkt te vinden.
Om elektrisch rijden toegankelijk te maken voor alle Nederlanders is het belangrijk dat over enkele jaren een volwassen tweedehands markt van betaalbare elektrische auto’s ontstaat. Extra instroom van nieuwe, betaalbare elektrische auto’s in komende jaren is dan ook van cruciaal belang voor een passend tweedehandsaanbod over drie à vier jaar.
Download de Elektrisch Rijden Monitor 2021
Download de publiekssamenvatting
De ANWB steunt de transitie naar zero-emissie mobiliteit en ziet in de elektrische auto de belangrijkste bouwsteen om deze ambitie te realiseren. Een elektrische auto is een comfortabel, schoon en zuinig alternatief voor de huidige brandstof auto. De elektrische auto stoot minder CO2 uit (met duurzaam opgewekte stroom bijna geen) en produceert lokaal aanzienlijk minder schadelijke stoffen (fijnstof). Bekijk hier de milieuprestaties van de elektrische auto.
Tegelijkertijd zien we dat de consument nog steeds een groot aantal belemmeringen ervaart om over te stappen op een elektrische auto. De belangrijkste zijn de aanschafprijs, de actieradius, de beschikbaarheid van laadinfrastructuur en de beschikbaarheid van modellen. De ANWB heeft er vertrouwen in dat de komende jaren een groot aantal van deze belemmeringen weggenomen zal worden maar daar is wel tijd voor nodig. Met name voor de grootste groep Nederlanders (occasionrijders) is er de komende jaren nog maar weinig perspectief. Aangezien de overheid een sleutelpositie heeft, vormt dit de kern van onze lobby: wegnemen van praktische belemmeringen en zorgen dat iedereen mee kan komen in deze transitie. De ANWB streeft naar elektrische mobiliteit die betaalbaar en aantrekkelijk is voor iedereen. Concreet levert dat een aantal standpunten op:
- De ANWB vindt dat een elektrische auto financieel haalbaar moet zijn voor álle automobilisten. De hoge aanschafprijs is momenteel nog steeds de belangrijkste belemmering. Om toch nieuwkopers te verleiden een elektrische auto aan te schaffen zijn (tijdelijke) stimuleringsmaatregelen nodig, waar naast zakelijke rijders ook particulieren gebruik van kunnen maken.
- De aanschafsubsidie voor nieuwe elektrische auto’s is belangrijk voor de instroom van betaalbare elektrische auto’s in het wagenpark. Deze auto’s zijn hard nodig voor een volwassen tweedehandsmarkt over een aantal jaar. Alleen bij voldoende instroom van nieuwe betaalbare elektrische auto’s in de aankomende jaren zal er een volwassen tweedehandsmarkt kunnen ontstaan. Daarom bepleiten wij voor het behoud en waar mogelijk uitbreiding van de aanschafsubsidie voor de aanschaf van nieuwe elektrische auto’s.
- De aanschafsubsidie voor tweedehands elektrische auto’s is belangrijk om de huidige generatie elektrische auto’s in Nederland te behouden en door te laten stromen naar Nederlandse occasionkopers. Aangezien de tweedehandsmarkt pas vanaf 2024 meer aanbod zal krijgen pleiten wij voor een verlenging van deze regeling na die jaren.
- Elektrische auto’s zijn tot en met 2024 vrijgesteld van wegenbelasting (MRB). Dit is niet houdbaar op de lange termijn. Ook een elektrische auto maakt gebruik van de weg en zal bij moeten dragen aan kosten van wegonderhoud. Wel pleiten wij voor een kortingstarief ten opzichte van een ICE auto in de periode na 2025.
- De ANWB pleit voor een dekkend interoperabel (snel) laadnetwerk in Nederland en Europa.
- Automobilisten die voor het laden van hun elektrische auto afhankelijk zijn van de openbare ruimte moeten door hun gemeente gefaciliteerd worden in een laadpunt in de openbare ruimte.
- Er moet een internationaal interoperabel snellaadnetwerk zijn waarbij alle standaarden van snelladen aangeboden wordt.
- Er moet maximale prijstransparantie 'aan de paal' zijn. Het moet voor de elektrische rijder altijd duidelijk zijn wat hij/zij moet betalen voor stroom.
- De ANWB pleit voor maximale transparantie over de milieuprestaties van de elektrische auto. De overheid moet zich inspannen voor verantwoorde winning van benodigde aardmaterialen en regels met betrekking tot verantwoorde en volledige recycling van batterijen.
- Tot slot maken wij ons zorgen om de capaciteit van het elektriciteitsnet in de gehele energietransitie. Wanneer huizen elektrisch verwarmd worden en mobiliteit afhankelijk is van elektriciteit zal het stroomgebruik minimaal verdrievoudigen ten opzicthte van nu. Afhankelijk van zon en wind zal de productie enorme pieken en dalen gaan kennen. Om dit op te vangen is een uitbreiding van het elektriciteitsnet noodzakelijk. De kosten die hiermee gepaard gaan zijn enorm en moeten eerlijk verdeeld worden. Tegelijkertijd kan de investering beperkt worden door elektrische auto’s slim te laden en ontladen; Smart charging. De ANWB verwacht van de overheid een coördinerende rol hierin.
(Standpunt ANWB Belangenbehartiging d.d. 1-2-2023)
Vanaf 2030 mogen er geen nieuwe auto’s verkocht worden die op fossiele brandstof rijden, zo is de ambitie uit het Klimaatakkoord. Een overstap van fossiele brandstof naar duurzame mobiliteit is daarom noodzakelijk. De ANWB wil haar leden en partners met de Elektrisch Rijden Monitor informeren en elektrisch rijden in Nederland stimuleren.
De Elektrisch Rijden Monitor brengt in kaart hoe de elektrische auto zich in Nederland ontwikkelt, hoe de consument daarop reageert en welke belemmeringen worden ervaren bij de overgang naar elektrisch rijden.
Om dit de komende jaren mogelijk te maken, moet de automobilist een weloverwogen keuze kunnen maken. De ANWB helpt daarbij door objectieve informatie en nuttige tools te bieden.