Vestingstedenroute etappe 2
Nederland, Noord-Brabant, Heusden
Dwars door Brabant loopt de Zuiderwaterlinie, de oudste, langste en meest gebruikte waterlinie van Nederland. Zo’n 200 fraaie autokilometers langs het is ingenieuze verdedigingssysteem van vestingsteden, forten, schansen, dijken en sluizen. De hele route rijgt 11 historische vestingsteden aaneen. De route is in vier etappes verdeeld.
Deze route voert je van Heusden naar Geertruidenberg langs de Loonse en Drunense Duinen. De route is etappe 2 in de totale Vestingstedenroute welke is opgedeeld in 4 etappes. Bekijk hier etappe 1, etappe 3 en etappe 4.
Let op: deze autoroute voert deels over lokale wegen die ook door fietsers (en wandelaars) worden gebruikt. Geef elkaar de ruimte en pas je snelheid aan, dan kan iedereen van zijn tochtje genieten.
1. Via Google Maps op je telefoon
Rijd de route met behulp van Google Maps op je mobiele telefoon. De route houdt hierdoor automatisch rekening met eventuele wegafsluitingen of omleidingen en is compatible met Apple Carplay en Android Auto waardoor je kunt navigeren via het infotainment systeem van je auto.
Zo werkt het:
Zorg dat Google Maps is geïnstalleerd op je telefoon (staat er meestal al op en is anders te downloaden via App- of Playstore)
Scan de QR-code:
De startpagina van de route opent nu vanzelf op je telefoon.
Let op: soms zal de route te lang zijn om in één keer te openen, dan wordt deze verdeeld in etappes die je achter elkaar kunt rijden: klik op de route/etappe die je wilt rijden, deze opent automatisch in Google MapsTip: Op MapRoute vind je een bibliotheek met meer dan 2000 routes voor auto, of motor. Hier vind je ook alle ANWB autoroutes. Meer weten? Bekijk de handleiding voor MapRoute.
2. Met het routeboekje (en een bijrijder)
Print de pdf van de het routeboekje uit en neem deze mee. Let op: in verband met de verkeersveiligheid is deze optie alleen geschikt voor het rijden van de route met een bijrijder die de route leest! Het gebruik van de kilometerteller is belangrijk voor het goed volgen van de route.
3. Met de gpx
De veiligste en handigste manier om deze autoroute te rijden is door gebruik te maken van een navigatieapparaat in de auto: met gesproken aanwijzingen en een ondersteuning van de dynamische kaart op het apparaat. Heb je een navigatieapparaat? Download dan de gpx (rechts op de pagina onder het kaartje) en upload deze in jouw navigatieapparaat. Hoe je dat doet verschilt per merk en apparaat. Je kunt het beste kijken op de site van het betreffende merk voor een handleiding en/of voor de gegevens van de support-afdeling (als je er niet uitkomt!). Bijvoorbeeld: Garmin of TomTom.
N.B. Op https://vestingstedenroute.nl/ kun je het routeboekje van deze route downloaden. Ook vind je hier informatie over het rijden van de route via MyRouteApp of Google Maps.
Snellaadpunten langs de route:
- BFF - Loon op Zand, De Hoogt 3-5, De Hoogt 3, Loon op Zand, EV Wise, 24/7 open.
In 's Gravenmoer is de kruising Kerkebosdreef – Hoofdstraat tijdelijk afgesloten ivm wergzaamheden afgesloten. Hoe lang dit gaat duren is niet bekend. Omrijden kan door op de Fazantweg bij de rotonde de eerste afslag te nemen (ipv de tweede afslag) en op de volgende rotonde (na 370 meter) de derde afslag te nemen richting Vaartweg. Hou rechtdoor aan op de Vaartweg en sla na 1,9 km linksaf richting Julianalaan en vervolgens na 1 km rechtsaf richting Wielstraat om weer op de route te komen.
Heusden voelt aan als een openluchtmuseum, maar is veel meer dan dat. Wist je bijvoorbeeld dat de restauratie van de vestingstad de prestigieuze ‘Europa Nostra’-restauratieprijs heeft gewonnen Heusden is een van de eerste Hollandse steden die omringd is door een stadsmuur en vestingwallen. De eerste stenen zijn gelegd in het midden van de 14e eeuw. In 1572 legde een stadsbrand Heusden grotendeels in as. Tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd Heusden verder versterkt en uitgebouwd. Dat werkte, want de vestingstad gold lang als “TLANTS STERCKTE”.
De Bromsluis is een uitwateringssluis voor de Demersloot in Heusden. Tegelijk is het een geheime tunnel onder de verdedigingswal. Het was de perfecte vluchtroute voor de verdedigers van de stad bij een vijandelijke aanval. Wandel op, door én onder de gerestaureerde sluis (Bromsluis, 5256 EN Heusden).
Wil je meer leren over de geschiedenis van Heusden? Bezoek dan het Gouverneurshuis. Het huis is in 1592 gebouwd voor de gouverneur van het garnizoen dat hier legerde. Het museumcomplex bestaat uit een hoofdhuis en bijgebouwen, waaronder een wijnschuur en een bedeelhuisje (Putterstraat 14, 5256 AN Heusden).
Wijkse Poort Heusden had vroeger vier stadspoorten. Toen de Heusdense vestingwerken in de jaren 70 gerestaureerd werden, hoorde de herbouw van complete Heusdense stadspoorten eigenlijk niet bij het plan. Voor twee poorten maakte men een uitzondering. Dankzij oude afbeeldingen konden de Veerpoort Heusden en de Wijkse Poort (zie foto) bijzonder mooi worden hersteld (Wijkse Poort, 5256 AX Heusden).
Deze schans dateert van begin zestiende eeuw en diende ter verdediging van de dijk en sluis dicht bij Doeveren: de Elshoutse Zeedijk en de Bovenlandse Sluis. In 1793 was de schans kort in handen van de Fransen, nadien raakte ze in verval. In 1831 werd de schans hersteld om bescherming te bieden tijdens de Belgische opstand. Dertig jaar later kreeg de schans een nieuwe opknapbeurt, waarbij ze de zeshoekige vorm kreeg die vandaag nog steeds zichtbaar is. Tegenwoordig is het de ideale plek voor een leuke wandeling weg van alle drukte (Valkenvoortweg 1, 5256 PG Heusden).
De grenspalen in Elshout vormen samen de oude grens tussen Holland en Brabant in 1795. Ze zijn gemaakt van eikenhout en dragen zowel het wapen van Brabant als het wapen van Holland. Zeven grenspalen in de gemeente Heusden markeren deze belangrijke historische lijn, helemaal van Willemstad naar Engelen (Zeedijk, Elshout).
Tussen Drunen en Waalwijk ligt de Baardwijkse Overlaat, een bosen waterrijk natuurgebied van 48 hectare. Het gebied werd in de 15e eeuw gebruikt om water van de Maas bij overstromingen op te vangen, door middel van een gesloten complex van dijken: de Grote of Hollandse Waard. Rond 1766 kreeg het gebied – met inmiddels aangelegde inundatiesluizen – een functie in de Zuiderwaterlinie: de Baardwijkse Overlaat. Met Drunen en Waalwijk als uitvalsbasis is het vandaag de dag een fijne plek om te wandelen, fietsen of picknicken (Kanaalweg 9, 5151 RA Drunen).
Een van de grootste stuifzandgebieden van West-Europa, dat is Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen. De zandvlakte is wel 270 hectare groot en is een heerlijke plek om te wandelen en fietsen. Je kunt er daarnaast ook fijn mountainbiken en paardrijden. De Loonse en Drunense Duinen zien er iedere keer dat je er komt weer anders uit: de wind blaast het zand alle kanten op, waardoor het landschap een ander gezicht krijgt. Je ontdekt er ook unieke natuurverschijnselen en dieren. Zo zie je er korstmossen, zandloopkevers en kleine hagedissen.
Dit fort werd gebouwd na de Belgische opstand (1830), om de bestaande linie te versterken. Willem I liet toen het Noord-Brabantse deel van de 17e-eeuwse Zuiderwaterlinie weer in staat van paraatheid brengen. Dus ook het vestingstelsel van Geertruidenberg. Maar er was meer nodig, en daarom werd de linie in 1837-1839 uitgebreid met Fort Lunet aan de Donge. Het is tegenwoordig een prima plek voor een stop tijdens je autorit (Lunet 2, 4941 GG Raamsdonksveer).
Oorspronkelijk was deze vestingstad Hollands. Ze kreeg in 1213 als eerste stadsrechten van het Graafschap Holland. Echte vestingwerken verschijnen aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog als Willem van Oranje de stad inneemt. Hij laat er nieuwe wallen en drie bastions bouwen. In de 16e en 17e eeuw zijn de vestingwerken gemoderniseerd. Vestingbouwer Menno van Coehoorn maakte van deze ‘Sleutel van Holland’ een strategische plaats in de Zuiderwaterlinie om de Fransen te weren. De stad kwam in 1795 (onder Lodewijk Napoleon) bij Noord-Brabant. Ontdek de stad vandaag de dag te voet (met een gids), neem plaats op een terrasje of ontdek een van de winkeltjes op de markt. Geertruidenberg.
Staatenbolwerk en Kruithuis - Kruit is een gevaarlijk goedje! Dat moet je dus veilig opbergen, ‘bomvrij’ in militaire termen. In Geertruidenberg deden ze dat in het Kruithuis in het Staatenbolwerk. Het kruitmagazijn ligt midden in het Staatenbolwerk en is in feite een bovengrondse kelder. Vandaag de dag is het Kruithuis een evenementenlocatie met een bijzondere en intieme sfeer (Haven 121, 4931 AG Geertruidenberg).
Hoofdwacht - Geertruidenberg, daar kwam je vroeger niet zomaar binnen. Militairen controleerden in tijden van oorlog wie er allemaal inen uitging. De Hoofdwacht (1786) was de centrale post van de wachtlokalen. Het bakstenen gebouw, een van de goed bewaarde monumenten van Geertruidenberg, heeft een ingebouwde galerij, gesteund door zes pijlers onder vijf kortbogen. Rechts (aan de noordzijde) zijn gevangeniscellen (Venestraat 1, 4931 BM Geertruidenberg).
Arsenaal St. Gertrudis - Na de afscheiding van de Zuidelijke Nederlanden kreeg Geertruidenberg (opnieuw) strategische betekenis als garnizoensstad. In het Arsenaal St. Gertrudis werden de wapens opgeslagen. Ook waren er een cachot (arrestantenlokaal) en een garnizoensbakkerij aan de haven. In dit monumentale pand vinden nu zakelijke bijeenkomsten, evenementen en feesten plaats. Daar waar het vroeger over oorlog ging, heerst nu de liefde: stellen vieren hier hun bruiloft (Haven 54, 4931 AH Geertruidenberg).
Commandeursbolwerk - Het Commandeursbolwerk is een van de oudste bolwerken van Geertruidenberg. Willem van Oranje gaf in 1573 opdracht om de middeleeuwse stadsmuur te vervangen door een stelsel met bastions, ter versterking van de Geertruidenbergse vestingwerken. Dat duurde eeuwen! Het bolwerk Geertruidenberg kreeg zijn huidige vorm in 1830 en werd in 1996 voor het laatst gerestaureerd. De bastions zijn verdwenen, maar de vorm is nog goed zichtbaar.
Markt Geertruidenberg - Wist je dat bijna 1000 jaar geleden de Markt van Geertruidenberg al het kloppende hart van een bloeiend handelscentrum was? Tot 1421, toen de St. Elisabethsvloed de stad overstroomde. Water was niet alleen een vijand maar ook broodnodig voor de middeleeuwers. Welwaterputten op de Markt beschermden de stad als er brand was. Nog steeds staan er een paar. In de achttiende eeuw bouwde de beroemde steenhouwer Guillaum Carrier drie putten om tot zwengelpompen. En samen met architect Philip Willem Schonck bouwde diezelfde steenhouwer prachtige, monumentale panden langs de Markt. Zo knapte de stad weer op na de oorlog tegen de Fransen (Markt, 4931 BR Geertruidenberg).