Je kind leren fietsen

Kijk, fietsen zonder zijwieltjes!

Een mijlpaal voor veel kinderen: op je eigen fiets de wijde wereld in. Nog zo'n mijlpaal: fietsen zonder zijwieltjes. Alleen spannend voor kinderen? Nee hoor, ook voor veel ouders gaan daar spannende momenten aan vooraf. Je kind leren fietsen, hoe pak je dat aan? Op welke leeftijd begin je? En kies je voor leren fietsen zonder zijwieltjes of met? We geven antwoord op je vragen.

Stap 1. De voorbereiding

Je kan niet jong genoeg beginnen met de voorbereidingen. Geef je koter een loopfietsje zodra het kan lopen. Gewoon als speelgoed. Kinderen gaan er vanzelf mee experimenteren als ze daar klaar voor zijn. Liefst in huis of in de tuin. In ieder geval nog niet in het verkeer.

Waarom zo vroeg mogelijk beginnen?

Je kind speelt lekker met het loopfietsje en leert zo balans houden. Sturen gaat ook spelenderwijs. Vallen is geen probleem. Want als je zo klein bent, is het maar een klein stukje naar de grond. En welk kind valt er nou niet in zijn eerste jaren? Leren fietsen is vooral: zorgen dat je niet omvalt. Dat stukje heeft jouw kind dan alvast getackeld.

Stap 2. Het momentum

Wacht tot je kind er klaar voor is, fysiek, maar ook geestelijk. Sommige peuters willen ‒ en kunnen! ‒ al fietsen als ze nog geen drie jaar oud zijn. Maar ze zijn dan nog niet klaar voor het verkeer. Fietsen is al ingewikkeld genoeg: evenwicht bewaren, sturen, pedalen rondtrappen. En dan ook nog alle bewegingen in het verkeer goed inschatten... Dat is te veel gevraagd voor het kinderbrein. Tot vier jaar zijn kinderen sowieso slecht in gevaar herkennen. Wacht daarom met fietsen in het verkeer tot je kind een jaar of vier is. Tot die tijd kan het mooi oefenen in de tuin, op het schoolplein of in een andere veilige omgeving.

Mijn kind wil niet leren fietsen

Sommige kinderen zeuren je de oren van het hoofd, andere kinderen vinden fietsen maar eng. Hoort jouw kind bij die laatste groep? Blijf positief. Forceer niet. Versterk het zelfvertrouwen door complimentjes te geven over hoe handig je kind is met zijn loopfiets. Prikkel het door te vertellen dat een echte fiets veel sneller gaat en nog leuker is. Vertellen dat vriendjes en vriendinnetjes al wel kunnen fietsen is niet nodig, dat ziet een kind zelf ook wel. Het kan juist het zelfvertrouwen onderuit halen. Kinderen ontwikkelen zich nu eenmaal verschillend, dat is helemaal niet erg.

Stap 3. Klaar voor de eerste les

Kies een fiets die past bij de lengte van je kind. Niet 'op de groei' want dat fietst niet lekker. De handen moeten goed bij het stuur kunnen en de voeten moeten de grond kunnen raken. Dat maakt fietsen minder eng, en heel belangrijk: als je kind moet leren fietsen, moet hij controle hebben over de fiets en wat hij ermee doet. Het zadel kun je iets hoger of lager zetten als dat nodig is. Ook weer niet té laag, want dan kunnen de benen niet goed ronddraaien en kracht zetten. Hoe lekkerder de fiets rijdt, hoe leuker het fietsen.
Zorg voor een goed passende en ook leuke helm die ze graag op hebben. Zorg dat de riempjes goed afgesteld zijn: niet knellend, maar ze mogen ook niet bungelen. Een vingerdikte tussen riempje en kaak is goed. De helm moet horizontaal bovenop het hoofd staan, dus over het voorhoofd en niet als een pet achterop het hoofd.
Kies een veilig terrein met verharde ondergrond, waar geen verkeer is. Een lege parkeerplaats, een woonerf of doodlopend straatje. Geen onverharde ondergrond, want dat fietst zwaar. En leren fietsen is al zwaar genoeg.

Fietsen zonder zijwieltjes, of met?

De motoriek van kinderen is nog niet zo goed ontwikkeld, de kans dat ze een keer gaan vallen is groot. Dat hoort erbij. Tot tien jaar geleden werd dit opgelost met zijwieltjes. Die kunnen (al is het maar gevoelsmatig) ondersteuning bieden, maar dan moeten ze wel op de juiste hoogte gemonteerd zijn. Anders raken de wieltjes te snel het wegdek en leert het kind niet de natuurlijke balans te houden in de bocht. Niet alle kinderen hebben deze tussenstap nodig.

Stap 4. Klaar voor de start...

Voor het eerst handremmen? Laat je kind met de fiets in de hand eerst een stukje lopen. Vraag het in de remmen te knijpen, zodat het voelt wat er dan gebeurt.
Ga achter het zadel staan en klem het achterwiel tussen je benen. Help je kind op de fiets, terwijl je de fiets vasthoudt bij het zadel, of je kind onder de oksels. Laat eerst even alles voelen: de pedalen, check. Handrem of terugtraprem, check. Stuurbeweging, check.
Loop dan zachtjes naar voren, terwijl je je kind mee duwt bij de oksels of het zadel. Vraag het om mee te trappen. Is er sprake van evenwicht? Heb je het gevoel dat het kan sturen en trappen tegelijkertijd? Vraag je kind om voorzichtig te remmen, alleen om te proberen. Niet ineens heel hard, maar zachtjes knijpen zodat het merkt dat de fiets afremt.
Alles voldoende onder controle? Dan mag je greep iets losser. Stel dat het mis gaat, dan kun je nog snel ingrijpen. Een iets hoger tempo maakt het makkelijker om in evenwicht te blijven.
Als dat lukt, ren dan mee naast de fiets. Kinderen die dit eenmaal in de vingers, uh benen hebben, leren nu heel snel. Staat er iemand klaar om een filmpje te maken?

Stap 5. Dóórfietsen

Zwabberend, zo gaan de eerste meters helemaal alleen. Zó spannend. Aanmoedigingen en adviezen kun je daarom het beste kort houden. Kijk voor je uit, blijf trappen, dóórfietsen, houd je stuur recht; dat is wel het belangrijkste. En dan afremmen, ook niet makkelijk! Als er genoeg mankracht in de buurt is, is het fijn als je kind naar iemand toe kan fietsen. Dat geeft meteen ook een duidelijke richting aan. En diegene kan eventueel helpen met afremmen en veilig afstappen.

Tip voor de jonge coureur: als je kind afremt, moet het de voeten op de grond zetten. Dat willen kinderen nog wel eens vergeten door de spanning. Leren afremmen en stoppen is net zo belangrijk – en moeilijk – als het leren fietsen zelf. Vanaf nu is het oefenen en nog meer oefenen. Dat kan spelenderwijs. Om pionnen slalommen, remmen voor een stopstreep, 'iets' waar je omheen kunt fietsen, en ten slotte afremmen en afstappen. Maak er een feestje van. Want dat ís fietsen.

Stap 6. Mee in het verkeer

Voor je het weet scheurt je kleine met zijn fietsje door de tuin. Maar... is zo'n jong kind dan al klaar om mee te fietsen in het verkeer? Vanaf 5 jaar krijgen kinderen een besef van gevaar. Dan kun je ze meenemen het verkeer in. Doe dat alleen op rustige wegen of momenten, als je alle tijd van de wereld hebt om samen te leren van alle ervaringen. Als ouder leer je hoe je kind op gevaar reageert. Of het recht vooruit kan fietsen zonder te slingeren. Of het luistert naar je aanwijzingen. Of het bezig is met fietsen en het verkeer of met heel andere dingen. Je kind leert ondertussen dat fietsen in het verkeer serieus is, géén spelletje. Kinderen jonger dan tien jaar zien gevaren niet aankomen en kunnen snelheid niet goed inschatten, als ouder moet je extra goed opletten dus, en vér vooruit kijken.
Vervolgens kun je de route gaan oefenen die jullie samen vaker gaan fietsen, bijvoorbeeld naar school, oma en opa of de supermarkt. Leg uit waarom dat ene kruispunt zo gevaarlijk is en dat je nóóit naast een vrachtwagen moet gaan stilstaan.

Leren fietsen in het verkeer: enkele tips

De eerste periode fiets je het beste naast elkaar, kind aan de binnenkant. Het andere verkeer kun je zo op afstand houden en je kunt makkelijk aanwijzingen geven. Als de situatie daar om vraagt kun je je kind tegenhouden, of juist een duwtje geven.
Gaat het goed? Laat je kind dan voorop fietsen. Kijk goed wat het doet, hoe het reageert en geef eventueel aanwijzingen. Zo kun je het beste zien wanneer je kind toe is aan het eerste soloritje.
Houd aanwijzingen kort en oefen ze ook, zodat een kind weet wat je bedoelt met 'Groen!!'
Je zult vast een keer heel boos worden omdat je een hartverzakking kreeg door een ondoordachte actie. Geeft niks, papa en mama zijn ook maar mensen. Maar vergeet ook niet om je kleine coureur complimenten te geven als het goed gaat. We leren veel meer van positieve dan van negatieve kritiek.

Fietsoefeningen voor binnen en buiten