De mooiste steden van Engeland

De charmes van Londen zijn bekend, maar welke andere steden in Engeland moet je echt gezien hebben? Reis Harry Potter, John Cleese en James Bond achterna en ontdek steden vol film- en tv-geschiedenis, zoals Canterbury en Durham. Bezoek Chester en York, twee van de mooiste middeleeuwse steden van Engeland en vergelijk de beroemdste universiteitssteden van het land: Oxford en Cambridge. Eeuwige concurrenten, wie heeft jouw voorkeur?

Ook zijn er aantrekkelijke badplaatsen als Bournemouth en Bristol. Het meest verrassend in deze categorie is misschien wel de mediterrane sfeer van Torquay in Devon en Penzance in Cornwall, compleet met palmbomen. Dit zijn 14 van de mooiste steden van Engeland.

1. Torquay: de Engelse Côte d’Azur

Wie van Britse humor houdt, loopt in Torquay al snel met een lach rond. Deze badplaats aan de Engelse Rivièra was de inspiratiebron voor de serie Fawlty Towers met John Cleese. In het echt heeft Torquay meer allure. Met wat fantasie waan je je tussen de palmbomen, jachten en villa’s aan de Franse Côte d’Azur. Maar dan met tea rooms waar je geniet van een afternoon tea. Je bent hier in Devon en dat is samen met buurregio Cornwall de bakermat van de cream tea. Prangende vraag: smeer je eerst clotted cream op je scones en dan jam (Devon) of juist andersom (Cornwall)? 

Torquay is de plek waar schrijfster Agatha Christie uitgroeide tot de ‘Queen of Crime’. Wandel langs de Agatha Christie Mile en ontdek twaalf plekken die een rol speelden in haar leven en werk. Ook buiten Torquay kun je mooi wandelen op en rond het South West Coast Path. Of ontdek je hoe de grotbewoners leefden? Kents Cavern biedt je het beste Britse inkijkje in de Steentijd.

2. Canterbury met ‘de geschiedenis van Engeland in steen’

Wie heeft de grootste? En wie de oudste en de hoogste? Engelse kathedraalsteden vlogen elkaar een paar jaar geleden op Twitter in de haren. Allemaal meenden ze de bijzonderste van Engeland te zijn. Toch is er maar één die ‘de geschiedenis van Engeland in steen’ wordt genoemd. De kathedraal van Canterbury was in 597 de eerste van Engeland. Het huidige gebouw gaat terug tot de 11e en 12e eeuw. Elke hoek is vol historie. Soms bloedige historie. Hier werd aartsbisschop Thomas Becket in 1170 vermoord door ridders. Een moord die Europa schokte en Canterbury een belangrijk pelgrimscentrum maakte. 

Beperk je reis door de tijd niet tot de kathedraal: ook de middeleeuwse straten met vakwerkhuizen brengen je terug in de tijd. Minder bekend is dat ook een van de beroemdste Britse filmhelden zijn roots in de regio Canterbury heeft: hier bedacht schrijver Ian Fleming James Bond. Leuk weetje: de codenaam 007 verwijst naar de bus die destijds tussen Londen, Canterbury en Dover reed.

3. Banksy achterna door Bristol

Wie Bristol zegt, zegt Banksy. Er is weinig bekend over de identiteit van deze graffitikunstenaar maar hoogstwaarschijnlijk groeide hij op in Bristol. Dwalend door de dynamische studentenstad ontdek je tien van zijn muurschilderingen. Al kunnen ze net zo onaangekondigd verdwijnen als ze verschenen. Een van de bekendste is die van de ontsnapte minnaar die bungelt aan het raamkozijn (Frogmore Street). In 2020 verscheen midden in de corona-epidemie een nieuwe Banksy. Op een muur in de steile Vale Street zie je een oud vrouwtje dat zo hard niest dat haar kunstgebit rondvliegt.

Vóór Banksy had Bristol ook al een held met een B: ingenieur Brunel. Zijn meesterwerk is de Clifton Hangbrug, 75 meter boven de rivier de Avon. Brunel ontwierp ook de SS Great Britain. Deze oceaanstomer was halverwege de 19e eeuw ‘s werelds grootste passagiersschip. Nu is het een museum. Stap je aan boord? Vlakbij is Hanover Place, waar je Banksy’s variant op Vermeers Meisje met de Parel kunt zien.

4. De ronde tafel van Winchester

Winchester was het Londen van de 9e eeuw. De eerste hoofdstad van Engeland, de stad waar de eerste koningen van het verenigde Engeland zetelden. Eén van hen loop je vast tegen het lijf: het standbeeld van Alfred de Grote is 4,5 meter hoog. Winchester is nu een vrij kleine stad (ca. veertigduizend inwoners), maar de middeleeuwse grootsheid is nog zichtbaar. Vooral in Winchester Cathedral: de langste middeleeuwse kathedraal ter wereld (169 meter). Er liggen negen koningen begraven, plus de koningin van de Engelse literatuur: Jane Austen. 

Bezoek ook de ridderzaal van het middeleeuwse kasteel. Daar hangt een van de beroemdste voorwerpen uit de Britse mythologie: de ronde tafel van koning Arthur, met de namen van zijn trouwste ridders. Lang werd gedacht dat dit de mythische tafel was. Inmiddels is bekend dat dit exemplaar later werd gemaakt, voor een 13e-eeuwse koning die zich graag spiegelde aan Arthur. Of Arthur echt heeft bestaan, blijft een raadsel. De tafel toont in elk geval de kracht van mythes. 

5. De helden van Oxford

Je kunt je Engeland nauwelijks voorstellen zonder Oxford. Na Bologna is het de oudste universiteitsstad ter wereld. Elke stap die je er zet, is er een in het spoor van Nobelprijswinnaars (72), prime ministers (28) en olympische medaillewinnaars (120). Bezoek het Ashmolean, een van Europa’s eerste musea. Of de Bodleian, een van Europa’s eerste bibliotheken. De gebouwen van deze bibliotheek zijn vol (film)geschiedenis. Potter-fans herkennen in de Duke Humfrey’s Library en de aangrenzende Divinity School al snel de ziekenzaal en de bibliotheek van Zweinstein. Je kruist in Oxford ook het pad van andere boeken- en filmhelden. Stap Alice’s Shop binnen, waar Alice uit Wonderland haar snoep kocht. En de Eagles Pub, waar Tolkien inspiratie vond voor Lord of the Rings. 

Komen Christ Church College en Radcliffe Camera je bekend voor? Oxford en omgeving waren het decor van veel tv-series. Wandel Inspector Morse en Lewis achterna door de stad. Of rijd door het landschap van Midsomer Murders rond Wallingford. 

6. Baanbrekende ontdekkingen in Cambridge

Cambridge of Oxford? De rivaliteit tussen de oudste twee Engelse universiteitssteden is groot. Cambridge heeft wat minder inwoners (120 duizend) en voelt meer als een kleine stad. Maar wel een stad vol monumentale universiteitsgebouwen. Vaar erlangs in een punter, over de rivier de Cam. Onder de bruggen door. De overdekte Bridge of Sighs is het beroemdst, maar qua verhaal wint de Mathematical Bridge het. Volgens de legende had deze geen schroeven of bouten. Maar studenten die dat wilden uitpluizen kregen de onderdelen niet meer aan elkaar en pakten toen alsnog een schroevendraaier. 

Heel Cambridge is vol wetenschapsgeschiedenis. Zo is de appelboom van Trinity College een stek van de boom waaronder Newton de zwaartekracht zou hebben ontdekt. Een andere baanbrekende ontdekking werd wereldkundig gemaakt in de pub The Eagle: de DNA-structuur. Bekijk ook de bijzondere Corpus Clock, die natuurkundige Stephen Hawking in 2008 onthulde. Bovenop zit een enorme sprinkhaan. Zonder pardon hapt deze ‘tijdvreter’ de momenten weg. Elk uur ratelen kettingen om het verstrijken van de tijd te illustreren.

7. Penzance: het Engelse Mont-Saint-Michel

Ken je het Engelse zusje van het Franse eiland Mont-Saint-Michel? Je vindt het voor de kust van het historische marktstadje Penzance, waar dankzij het milde klimaat palmbomen groeien. St. Michael’s Mount heet dit kasteeleiland. Misschien herken je het uit films en tv-series, van James Bond tot Game of Thrones. Bij eb loop je er zo naartoe over een glibberig pad. Daarna is het nog even klimmen naar het kasteel op 70 meter hoogte. In de Middeleeuwen was dit een abdij die vele pelgrims trok.

Mis ook het Minack Theatre niet, uitgehouwen tussen de rotsen aan de oceaan. Met wat geluk zie je er een theatervoorstelling of concert, maar ook als je alleen wordt omringd door de kliffen en de golven, is het uitzicht mooi. Penzance is ook een goede uitvalsbasis om de rest van zuidwestelijk Cornwall te verkennen. In een half uur rijd je naar de uiterste zuidwestpunt van Engeland: Land’s End. Of naar de musea van kunstenaarsstad St. Ives. 

8. Zingend door Liverpool

Wie door Liverpool loopt, begint al snel te zingen. Geen stad in Engeland ademt zo veel muziek. Volg het spoor van The Beatles. Van Cavern Club in Mathew Street, waar het succesverhaal begon, tot museum The Beatles Story in havengebied Albert Dock waar je het hele verhaal meebeleeft. Ook na The Beatles bleef Liverpool een kraamkamer van Britse nummer-1 hits. In The British Music Experience dans en zing je je een weg door de popgeschiedenis. Zelfs dat andere icoon van Liverpool, voetbalclub FC, is gedrenkt in muziek. Bezoek stadion Anfield op de klanken van You’ll never walk alone. 

Liverpool is een van de Engelse steden met maar liefst twee kathedralen. Liverpool Cathedral is zelfs Engelands grootste. Een andere indrukwekkende kerk is St. Luke. Die werd in de Tweede Wereldoorlog getroffen door bommen van de Luftwaffe en staat er nog net zo bij als toen. Het herinnert eraan dat deze havenstad na Londen de meest gebombardeerde stad van Engeland was. 

9. De ‘gouden’ stranden van Bournemouth

Alle beroemde Britse badplaatsen beginnen met een B. Bristol en Blackpool zijn het bekendst, maar Bournemouth valt de laatste jaren het vaakst in de prijzen. Vooral dankzij de 11 kilometer lange ‘gouden’ zandstranden, de surfspots en de trendy cafés en restaurants. Bournemouth is een jonge stad, geliefd bij studenten. Ook de geschiedenis van de stad is jong: pas in 1810 werd het eerste huis gebouwd. Rond 1900 volgden de twee pieren en een paar van de sierlijkste gebouwen, zoals de Russell-Cotes Art Gallery op de oostelijke kliffen. 

Wat Bournemouth extra aantrekkelijk maakt, is de omgeving. Allereerst de kustlijn van de Jurassic Coast, waar de natuur zich een meesterlijk beeldhouwer toont. Bij de kliffen van Durdle Door bijvoorbeeld. Of de bossen van Nationaal Park New Forest, waar kuddes pony’s in het wild leven. Ook Salisbury en Winchester, twee van de mooiste Engelse kathedraalsteden, lenen zich voor een uitstapje. Zo’n 15 kilometer boven Salisbury vind je de prehistorische steencirkel van Stonehenge. 

10. De ‘Taj Mahal’ van Brighton

Een eeuw geleden strekte het Britse Rijk zich uit tot alle hoeken van de wereld. Op weinig plekken zie je dat zo terug in de architectuur als bij het Royal Pavilion in Brighton. Dit 19e-eeuwse paleis lijkt een nichtje van de Taj Mahal, verdwaald langs de Noordzee. Een deel van het vroegere interieur is inmiddels verplaatst naar Buckingham Palace en Windsor Castle. Toch is het gebouw waar koning George IV zijn maitresse ontving ook van binnen nog een rijk gedecoreerde oosterse wonderwereld. Dat geldt zeker voor de Music Room met zijn kroonluchters in de vorm van lotusbloemen en plafond van vergulde schelpen. Hier speelde het koninklijk orkest Italiaanse opera’s.

Wandel langs het strand, bezoek de pier en de smalle historische straten van de Lanes, met de vele boetieks en cafés. Je ontdekt een dynamische stad die zijn koninklijke verleden combineert met een kleurrijk heden, waarin vakantievierende gezinnen, hipsters, studenten en dragqueens een bonte mix vormen. 

11. York: een retourtje Middeleeuwen

Is York de mooiste middeleeuwse stad van Engeland? In elk geval scoort deze Noord-Engelse stad hoog. Betreed de wereld binnen de stadsmuren via een van de stadspoorten. Dwaal door de shambles en de snickleways, zoals de middeleeuwse straten en stegen hier heten. Vroeg of laat kom je uit bij de York Minster. De grootste gotische kathedraal van Noord-Europa, na die van Keulen. De glas-in-loodramen trekken de aandacht, maar bijzonder is ook de astronomische klok ter ere van de gesneuvelde piloten in de Tweede Wereldoorlog. Het ontwerp is geïnspireerd op het beeld van de zon en de sterren dat deze piloten boven York hadden.

Houd je van treinen, bezoek dan in York het nationale spoorwegmuseum. Een van de grootste ter wereld. Wat York nog aantrekkelijker maakt, zijn de heuvelachtige natuurgebieden in de omgeving, met twee nationale parken: Yorkshire Dales en North York Moors.

12. De stadsmuren van Chester

De historische schoonheid van Chester is buiten Engeland niet zo bekend. De stad ligt 30 kilometer van Liverpool en 60 van Manchester. Die steden zijn veel groter, maar qua middeleeuws en Romeins erfgoed overtreft Chester ze. Ontdek het zelf tijdens een wandeling van ruim 3 kilometer over de best bewaarde stadsmuren van Engeland. Ze werden aangelegd in de Romeinse tijd en versterkt en uitgebreid in de Middeleeuwen. Pauzeer even bij de Eastgate Clock. Deze gietijzeren klokkentoren op de oude stadspoort werd in 1899 gebouwd ter ere van koningin Victoria. Het is na de Big Ben de meest gefotografeerde klok van Engeland.

Dwaal binnen de muren door de smalle middeleeuwse straten en geniet van de vele vakwerkhuizen. Uniek zijn de Chester Rows, vakwerkhuizen met overdekte winkelgalerijen op de eerste verdieping. Hun geschiedenis gaat terug tot de 13e en 14e eeuw. Stap voor nog meer middeleeuwse schoonheid de kathedraal binnen. De akoestiek is beroemd, dus kijk of je er een concert kunt bijwonen. 

13. Romeinse en aristocratische elegantie in Bath  

Veel Engelsen zien Bath als de meest elegante stad van hun land. Die elegantie begon met de Romeinen. Zij waren dolblij dat er in dit noordelijke klimaat warmwaterbronnen waren en legden baden aan. De Roman Baths zijn nu een museum waar je de wereld van de Romeinse badcultuur én bouwkunst instapt. In de 18e eeuw kende Bath een tweede bloeiperiode. De Georgiaanse architectuur uit die tijd geeft de stad zijn gezicht en – dankzij de honingkleurige stenen – zijn kleur. Als je goed kijkt, zie je ook in die architectuur Romeinse invloeden. Kijk maar eens naar de zuilen van de Royal Crescent. Deze halve cirkel van dertig huizen vormt een stijlvol geheel. Op nummer 1 is een museum: je stapt er het interieur binnen van welgestelde Engelsen van toen.

Beklim de 212 treden van de toren van Bath Abbey om te zien wat de stad nog meer te bieden heeft. In de verte zie je ook de heuvels van de Cotswolds. Het is het grootste officieel erkende gebied van buitengewone natuurlijke schoonheid van Engeland. Combineer je cultuur en countryside? 

14. Kleine perfectie in Noord-Engeland: Durham

Van alle Engelse steden was Durham de eerste die een plek op de Unesco-werelderfgoedlijst kreeg, in hetzelfde jaar als de Taj Mahal en het paleis van Versailles. Toch is deze Noord-Engelse studentenstad (circa vijftigduizend inwoners) relatief onbekend bij buitenlandse toeristen. Dat komt misschien door de ligging, dichter bij Schotland dan bij Londen. Bezoek er zeker de 12e-eeuwse kathedraal die samen met het kasteel vanuit alle hoeken in de stad te zien is. In de eerste Potter-films fungeerde het kasteel als toverschool Zweinstein.

Maak ook een wandeling langs de rivier de Wear. Tussen het groen en het water geniet je van het uitzicht op kasteel en kathedraal. Bovendien ontdek je sierlijke bruggen en een middeleeuwse abdijruïne. Terug op het stijlvolle marktplein in het hart van de stad trek je misschien dezelfde conclusie als schrijver Bill Bryson: Durham is een perfecte kleine stad.