De 24 mooiste autoroutes van Europa

Bloedstollende Noorse haarspeldbochten, een trip langs Ierlands ruige kust en rijden óver de oceaan. Of ook leuk: een route langs de romantische kastelen in Duitsland. Europa zit vol mooie autoroutes die stuk voor stuk net even anders zijn. Van een heel rondje IJsland tot een ritje langs de witte bergdorpen in Spanje.

Op naar de Amalfikust om vijftig idyllische kustkilometers te maken van Sorrento naar Salerno. Of volg de Grand Tour of Switzerland om alle hoogtepunten van het land te ontdekken. De Zweedse westkust biedt een unieke ervaring wanneer je van Göteborg naar de Noorse grens reist. Onderweg rijd je langs de prachtige Bohuslän-archipel met duizenden eilanden. Nederland heeft ook prachtige wegen: je ontdekt het sprankelende landschap van de waterrijke provincie tijdens de ANWB-autoroute Friese Meren. Dit zijn de 24 mooiste autoroutes van Europa.

1. Port proeven in Portugals Dourovallei

De schitterende Dourovallei, Portugal

In het noorden van Portugal, daar waar de 900 kilometer lange rivier de Douro de Atlantische Oceaan in stroomt, ligt de Dourovallei. Deze regio is het oudste wijngebied ter wereld en je kunt het perfect met de auto verkennen. De N222, een weg van 225 kilometer, kronkelt langs de oevers van de rivier de Douro. De wijngaarden liggen op steile berghellingen; van de druiven worden de beroemde port- en Dourowijnen gemaakt. Opvallend zijn de strakke patronen en de stenen muren die de wijnterrassen omlijsten.

Wie port zegt, zegt ook Porto: de stad ligt op zo’n anderhalf uur van de Dourovallei; de porthuizen langs de zuidoever van de rivier zijn beroemd. Je kunt een rondleiding door de kelders volgen. Daar rijpt de port van druiven uit de vallei in houten vaten. Je kunt er ook port proeven, maar doe dat ook zeker in de Dourovallei. Bij meerdere wijnhuizen of quintas is dat mogelijk. Een overnachting is niet verplicht, maar wel aan te raden. Zo kun je genieten van een prachtige zonsopgang tussen de steile heuvels.

2. Haarspeldbochten, watervallen en de Geirangerfjord

De haarscherpe bochten van Trollstigen, Noorwegen

Elf haarspeldbochten, diepe fjorden, watervallen en hoge bergen met statige namen als Dronningen (‘de koningin’) en Kongen (‘de koning’). Een geliefd deel van de Nationaal-Toeristische route Geiranger-Trollstigen (106 kilometer) is de bergweg Trollstigen, van twintig kilometer. Beter bekend als de Trollenroute.

De route is vernoemd naar een legende uit Noorwegen die vertelt dat in deze omgeving trollen hebben geleefd. De trollen bouwden deze bergweg om hier bergop en bergaf te gaan, daarom heet het 'trollstigen' of ‘trollentrap’. Je ontdekt dat de legende nog steeds leeft onder Noren. Onder aan de Trollstigen zie je een waarschuwingsbord met, je raadt het al, een trol erop.

Deze bergweg staat bekend om de prachtige Noorse natuur. Tussen de elf haarspeldbochten geniet je van hoge bergtoppen en krachtige watervallen zoals Stigfosse, die 240 meter hoog is. Ook zie je de beroemde Geirangerfjord met zijn bijna loodrechte berghellingen. Vanaf het platform Trollstigheim heb je een mooi uitzicht op de waterval en de fjord.

Let op: Trollstigen is in de wintermaanden gesloten. In het voorjaar kan de weg 's ochtends dicht zijn door nachtvorst.

3. North Coast 500: de kustroute van Schotland

De berg Ben Stack aan de North Coast 500, Schotland

De North Coast 500 staat bekend als het Schotse antwoord op de Amerikaanse Route 66. Je kunt dus een onvergetelijke roadtrip verwachten in Schotland. Wat je zoal tegenkomt onderweg? Ongerepte natuur, slingerende wegen langs ruige kusten, bergen, meren, valleien, witte stranden, middeleeuwse steden en kastelen.

De route is 830 kilometer lang en je hebt ongeveer een week nodig om deze volledig te beleven. Vanuit het noordelijke Inverness zigzag je via de westkust naar Applecross, langs beboste kloven en historische kasteeltuinen. Via de steden Torridon en Ullapool vervolg je de weg richting het noorden. Ten slotte rijd je langs de noordelijke kust met uitzicht op de Orkney Islands. Deze archipel bestaat uit meer dan zeventig eilanden. In zuidelijke richting ga je verder via Dingwall en keer je terug naar Inverness.

Tip: het afgelegen strand van Balnakeil in Sutherland. Met gras bedekte duinen lopen over in wit strand. Een enkele surfer bedwingt hier de golven en een handvol mensen maakt zich klaar voor een spectaculaire zonsondergang. Met een beetje geluk zie je hier in de herfst en winter zelfs het noorderlicht.

4. Toeren over de Veluwe met bossen, vennen en heidevelden

Waanzinnige route door Zuid-Veluwe, Nederland

Op naar de autoroutes op de Veluwe. De Zuid-Veluweroute is er eentje langs een schitterend landschap dat ontstond in de voorlaatste ijstijd. Met glooiende heuvels die eigenlijk stuwwallen zijn: omhooggeduwd door landijs. Tijdens de 87 kilometer lange route geniet je van verschillende soorten natuur. Zo zie je tussen Ede, Apeldoorn en Arnhem afwisselend bossen, heidevelden, zandverstuivingen, grasvlakten en vennen.

Wie weet zie je onderweg wel een edelhert, ree, wild zwijn of moeflon in de verte langs de weg. Die kans is wat groter tegen het eind van de dag. Je kunt op verschillende wildobservatieplaatsen rustig dieren bekijken en luisteren naar meer dan tachtig vogelsoorten.

De route duurt ongeveer drie uur. Maar grote kans dat je onderweg even wilt uitstappen. Bezoek bijvoorbeeld het Museum Kröller-Müller om de prachtige kunstwerken uit de 19e en vroege 20e eeuw te bewonderen. Onder andere van Vincent van Gogh en Picasso. Of struin door Arnhem met monumenten als de laatgotische Grote of St. Eusebiuskerk. Stap in de glazen lift die je naar 73 meter hoogte brengt voor een geweldig uitzicht over de omgeving.

5. Sprookjeskastelen, vakwerkhuizen en groene weiden

Het prachtige kasteel Neuschwanstein, Duitsland

Een bedevaartskerk, knusse vakantiesteden en een kasteel dat Walt Disney inspireerde. De beroemdste autoroute van Duitsland, de Romantische Strasse, knoopt 384 kilometer lang hoogtepunten in het Zuid-Duitse Beieren en Baden-Württemberg aan elkaar. Dat kasteel is het enorme 19^de eeuwse Neuschwanstein in Bavaria. Walt Disney bezocht het in 1959 en was er erg van onder de indruk. Niet gek: het kasteel ligt boven op een berg, heeft een witte kalkstenen gevel, diepblauwe torentjes en van binnen sprookjesachtige zalen. Zoals de troonzaal; met wandschilderingen, een vloermozaïek en arcades aan drie zijden.

Dit sprookjeskasteel is niet het enige romantische aan de Romantische Strasse, dat zit ’m ook in de omgeving met groene weiden, wijngaarden, rivierdalen, bossen en witte Alpentoppen. Én in de kleine, vaak kleurrijke vakwerkhuizen in steden als Wertheim en Dinkelsbühl.

6. Rijd over de oceaan op de Atlantische weg in Noorwegen

Rijd over de verschillende eilanden op de Atlanterhavsveien, Noorwegen

De Trollenweg is niet de enige weg in Noorwegen die een plek verdient in deze top 24. De Atlanterhavsveien, Atlantic Road of Atlantische weg is maar 8,3 kilometer lang, maar wel heel bijzonder. In de eerste plaats omdat de weg verschillende eilanden met elkaar verbindt en je daardoor als het ware over de oceaan rijdt. In totaal verbinden acht bruggen de eilanden met het Noorse vasteland. De bouwconstructie van de Atlantische weg is dan ook uniek: de weg hangt van dammen en bruggen aan elkaar. De weg werd aangelegd omdat de visserij in Averøy voor handel en export goede wegen nodig had.

De opvallendste en hoogste brug is de Storseisundbrug met z’n vreemde kronkel. Daarnaast vind je op de eilanden vaak uitkijkpunten om walvissen te spotten. Ook leuk: op de rotsen kun je, als je vroeg vertrekt, zeehonden zien zonnen.

7. De Stelviopas: bochtenfestijn in een van Europa’s hoogste bergpassen

De Stelviopas, Italië

Op de grens van de Italiaanstalige provincie Sondrio en het Duitstalige Zuid-Tirol ligt de Stelviopas. Deze bergpas, ook wel Passo dello Stelvio (Italiaans) of Stilfserjoch (Duits), ligt op 2758 meter hoogte en is daarmee een van de hoogste bergpassen van Europa. De natuur in het nationaal park Stelvio is bijzonder mooi: je bent hier omringd door eeuwig besneeuwde bergtoppen boven de drieduizend meter, dichte bossen en meren.

De weg van Davos naar de Stelviopas werd door het Britse autoprogramma Top Gear uitgeroepen tot beste autoweg ter wereld. De eindeloze reeks haarspeldbochten of tornanti zorgen ervoor dat je een hoogteverschil van ruim 1870 meter aflegt - het gaat dan ook om 46 stuks, vanaf Prato naar de top. Een sterke maag is een pré. En dat 20 mooie kilometers lang.

8. De Adriatische snelweg: kuststeden, barok en baaien

Het dorpje Perast aan de Baai van Kotor, Montenegro

Een wilde kustlijn, felblauwe baaien, prachtige kuststeden met historische kernen en piepkleine vissersdorpjes. De Adriatische snelweg, Adriatic Highway of ‘Jadranska magistrala’ (Kroatisch), strekt zich uit langs de oostkust van de Adriatische Zee. Grotendeels door Kroatië maar ook delen van Bosnië en Herzegovina en Montenegro worden meegepakt. In Kroatië rijd je van Rijeka via Senj, Zadar, Šibenik, Split, Opuzen en Dubrovnik naar de grens met Montenegro bij Karasovići.

Los van de nationale parken vol natuurschoon, zoals de beroemde van Krka, is ook het stuk tussen Split en Dubrovnik erg mooi, omdat je daar dichter bij de kust rijdt. Een andere highlight is de Baai van Kotor in Montenegro, te vinden op de Werelderfgoedlijst. De baai heeft de vorm van een vlinder en loopt vanaf de ingang, door smalle doorgangen, zo’n 25 kilometer landinwaarts. De smalste doorgang geeft prachtig uitzicht op het autovrije dorpje Perast, dat vol barokke architectuur zit.

9. Ierse rondrit met ruige kust en Killarney park: Ring of Kerry

Kliffen aan de Ring of Kerry, Ierland

De Ierse rondrit Ring of Kerry, in de county Kerry, is met 180 kilometer aan bezienswaardigheden geen route om in één dag te rijden. Je ziet meren en watervallen, kastelen en landhuizen. Maar ook witte stranden: Derrynane, Rossbeigh en St. Finian’s Bay zijn een van de mooiste. Begin in Killarney, Zuidwest-Ierland, en rijd tegen de klok in.

Een greep uit de mooie stops: de ruige kust, de twintig meter hoge waterval Torc die op zijn mooist is na heftige regenval en het 15^de eeuwse kasteel Ross Castle aan de rand van het meer Lough Leane. Een aanrader is daar een boot huren voor een trip over het meer. Ook al zo mooi is het uitkijkpunt Ladies’ View met zicht op de bossen en meren van nationaal park Killarney. Het was de lievelingsplek van de hofdames van koningin Victoria, vandaar de naam. In dit park zie je sikaherten, edelherten, ijsvogels, reigers en zeearenden.

10. Grossglockner Hochalpenstrasse: mooiste Oostenrijkse weg

De adembenemende Grossglockner Hochalpenstrasse, Oostenrijk

De Grossglockner Hochalpenstrasse is de mooiste weg van Oostenrijk. Hij is 47,8 kilometer lang, stijgend van 805 naar 2504 meter. De autoroute begint in het dorpje Bruck en gaat langs 36 haarspeldbochten en vele panoramaplatformen naar de hoogste berg van Oostenrijk. De top van de Grossglockner is maar liefst 3798 meter hoog. De haarspeldbochten zijn genummerd, dus je kunt goed in de gaten houden hoeveel je er nog te gaan hebt.

In dit uitgestrekte bergmassief Hohe Tauern is de Grossglockner lang niet de enige hoge berg: je bent hier omgeven door wel honderden bergtoppen die tot over de drieduizend meter reiken. Dat maakt de Grossglockner Hochalpenstrasse een zeer geliefde weg voor automobilisten, motorrijders en fietsers.

Let op: de Grossglockner Hochalpenstrasse is een tolweg en te rijden vanaf begin mei tot eind oktober.

11. Kleurrijke huizen en villatuinen: de Amalfikust

Rijd langs de kleurrijke Amalfikust, Italië

Hollywoodsterren zijn kind aan huis aan de Amalfikust, vooral in het mondaine en o zo romantische stadje Positano. De huizen in kleuren van zuurtjes leunen tegen een berghelling alsof ze ertegenaan zijn geplakt. Langs de vijftig idyllische kustkilometers (SS163) van Sorrento naar Salerno is het kunstenaarsdorp Ravello met z’n briefkaartpanorama’s favoriet. Dit komt vooral door de twee tuinen in het bescheiden dorpje: Villa Cimbrone en Villa Rufolo. Bij Villa Cimbrone loop je over een lange laan naar het Terrazza dell’Infinito. Vanaf daar geniet je van een panoramisch uitzicht op de Amalfikust en de Golf van Salerno. Ook de Zweedse actrice Greta Garbo stond zich hier ooit te vergapen aan het uitzicht.

De andere tuin is die van Villa Rufolo, waar Richard Wagner in 1880 werd geïnspireerd voor zijn opera Parsifal. Dat begrijp je: booggalerijen, bloemenperken, doorkijkjes en de terrassen die uitkijken op zee maken ’m sprookjesachtig. De grote pijnboom aan zee is misschien wel de meest gefotografeerde boom ter wereld.

12. De woeste Ierse westkust: Wild Atlantic Way

Kustroute Wild Atlantic Way, Ierland

Dramatische kliffen, imposante bergen, verlaten stranden en doodse stilte. De Wild Atlantic Way is de langste kustroute ter wereld. Hij voert je 2500 kilometer langs de Ierse westkust en delen van de noord- en zuidkust. Beginnend bij het schiereiland Inishowen in county Donegal en eindigend bij Kinsale, county Cork. De kliffen zijn hier uitgesproken ruig, de stranden verlaten. Je kunt gemakkelijk gezelligheid vinden: in dorpen en steden zoals Ballyvaughan, Lisdoonvarna, Fanore en Baltimore hoor je Ierse folkmuziek uit de pubs komen.

Heb je langer de tijd? Huur een zeilboot en zoek dolfijnen en walvissen of neem de veerboot om de Skellig Islands in county Kerry te verkennen. Stap geregeld uit de auto, want het is een genot om te wandelen over de stranden, veenmoerassen, kliffen en rotsen. De kliffen van Moher vormen een rotswand van wel 214 meter hoog. Het uitzicht is er prachtig en het is de plek waar zo’n 30.000 paren zeevogels als zeekoeten, noordse stormvogels en papegaaiduikers broeden.

13. De Burgenstrasse: kastelen en burchten

Panoramisch uitzicht op de middeleeuwse stad Loket, Tsjechië

De Burgenstrasse is een historische autoroute van 1200 kilometer door Duitsland en Tsjechië. De weg bestond al in 1954, maar in 1994 werd het traject door Tsjechië naar de hoofdstad Praag aan de Burgenstrasse toegevoegd. Het gedeelte door Duitsland is wat bekender, daarom richten wij onze aandacht op het wat onbekendere gedeelte door Tsjechië, waar de Burgenstrasse ‘Hradní stezka’ wordt genoemd. De route begint daar bij grensstad Cheb en slingert vervolgens 410 kilometer verder langs vijftien kastelen, burchten en adellijke residenties.

Meteen in Cheb ligt een kasteel aan de oever van de rivier Eger, dat beschikt over een dubbele romaans-gotische kapel en een opvallende burchttoren van zwart vulkanisch steen. In het middeleeuwse stadje Loket aan de rivier de Ohře in West-Bohemen torent op een rotsachtig gebergte het kasteel boven de stad uit. Binnen vind je traditioneel beschilderd meubilair, middeleeuwse muurschilderingen en een kasteelgevangenis met beruchte martelkamer.

14. De bergdorpen van Andalusië: Ruta de los Pueblos Blancos

Het witte bergdorp Ronda, Spanje

Tussen de olijfbomen, bergen en valleien van het Spaanse Andalusië liggen talloze witte bergdorpen, de ‘pueblos blancos’. De muren van de huizen zijn traditioneel wit, de deuren bruin en de dakpannen gemaakt van rode klei. De smalle straatjes zijn vaak opgeleukt met potten vol bloemen. Het voordeel van de hoge ligging is dat je vanuit deze dorpen kunt rekenen op uitzicht op de bergen rondom.

In Andalusië is er niet slechts één autoroute langs deze witte bergdorpen te rijden, tussen Cadiz aan de westkust en Málaga aan de oostkust zijn vele routes mogelijk, afhankelijk van welke dorpen je graag verkent. Wij adviseren een ‘Ruta de los Pueblos Blancos’ van 145 kilometer te rijden die Ronda aandoet. Ronda is ooit in tweeën gesplitst door de rivier Guadalevín, die daar een diepe kloof heeft achtergelaten. Op sommige plaatsen is-ie wel 120 meter diep. De beroemde brug Puente Nuevo, bijna 100 meter hoog, verbindt het oude Moorse centrum met El Mercadillo. Indrukwekkend!

15. Bergen, beren en blauwe meren: de Transfăgărășan

Lake Vidraru, Roemenië

De Transfăgărășan, of DN7C, is een weg van negentig kilometer door het Făgărașgebergte (Roemenië) die Transsylvanië met Walachije verbindt. De weg wordt geroemd vanwege zijn pittige haarspeldbochten, spectaculaire bergpanorama’s, vele dieren onderweg - beren, ezels, koeien, schapen -, en blauwe meren. Zo is het stuwmeer van Vidraru een mooie plek om uit te stappen voor een hike. Niet alleen vanwege het uitzicht op het azuurblauwe meer, maar ook vanwege de ruïne van de burcht van Vlad Tepes, beter bekend als (Vlad) Dracula.

Een andere stop waar je de tijd voor kunt nemen is het Bâleameer, gelegen nabij het hoogste punt van de weg, op 2034 meter. Vanaf dit punt heb je prachtig uitzicht op de Transfăgărășan die als een slang door het landschap slingert. Mocht je hier in de winter zijn, als de weg gesloten is, dan kun je bivakkeren in het eerste ijshotel van Oost-Europa. Wel op tijd reserveren.

Let op: vanwege de sneeuw is deze weg alleen te rijden tussen mei/juni en september/oktober.

16. Bern, Biosfera en bergtoppen: Grand Tour of Switzerland

De haarscherpe bochten van de Grand Tour of Switzerland, Zwitserland

Per auto, trein, gondel, bus of boot: de Grand Tour of Switzerland kun je op verschillende manieren afleggen. Deze ruim 1600 kilometer lange rondreis maak je vanuit Zürich en brengt je langs alle hoogtepunten van het land. Zoals de oude binnenstad van Bern, gelegen op een schiereiland in de rivier Aare. De binnenstad staat in zijn geheel op Unesco’s Werelderfgoedlijst en heeft onder meer zes kilometer aan galerijen die de langste overdekte winkelpromenade van Europa vormen.

De route gaat ook langs de abdij van Sankt Gallen, met een van de grootste en oudste bibliotheken van de wereld. En het regionale natuurpark Biosfera Val Müstair, dat van hoge bergtoppen, groene weiden en nette dorpjes aan elkaar hangt. Meren zijn er onderweg in overvloed: van het Meer van Genève tot de Thunersee. Niet te missen is de machtige Matterhorn, de berg met een top op wel 4487 meter hoogte - hét symbool van Zwitserland. Bekijk meer over topbestemming Zwitserland in Kampioen digitaal.

17. Langs bollen en bloemenplaatsen: de Bollenstreekroute

Rijd langs de kleurrijke bloemenplaatsen tijdens de Bollenstreekroute, Nederland

Ook zijn er tal van mooie autoroutes in Nederland, toeristen komen van heinde en verre om onze Bollenstreek te bewonderen. Dat begrijp je als je er zelf in het voorjaar langs toert. De bonte bloementapijten die dan als fleurige lopers uitgerold liggen in het landschap zijn uniek. ANWB heeft een route van 62 kilometer lang uitgezet die de belangrijkste bloemenplaatsen aandoet, zoals Lisse, Hillegom en Noordwijkerhout, maar die ook langs het duingebied voert dat onderdeel is van de Bollenstreek.

De uitgestrekte stranden dateren uit het einde van de laatste ijstijd, zo’n 10.000 jaar terug, toen de temperatuur begon te stijgen. De kustlijn lag toen zo’n tien à vijftien kilometer meer landinwaarts. Vele jaren later, in de Romeinse tijd, vestigden zich de eerste mensen op de droge, hogergelegen strandwallen. Een plaatsje dat op zo’n strandwal is ontstaan is Oegstgeest. De route voert hier langs Kasteel Oud-Poelgeest, een aan drie zijden omgracht landhuis dat in de 18^de eeuw het thuis was van de beroemde medicus Herman Boerhaave. Je vindt er nu een wijnproeflokaal en borrelt er heerlijk op het terras aan de vijver.

18. Gletsjers, watervallen en Reykjavik: Ringweg nummer 1

De Vatnajökullgletsjer, IJsland

Rijd je ’m helemaal rond, dan staat er 1340 kilometer extra op de teller: de IJslandse Ringweg nummer 1 gaat het hele eiland rond en verbindt dorpen, steden, watervallen, fjorden en geothermische trekpleisters met elkaar. De meeste mensen beginnen hun rondje IJsland in Reykjavik. Een fijne stad, boordevol koffietentjes, restaurants en winkels met ‘Icelandic design’-kleding. En alles op loopafstand; het meeste vind je namelijk in de winkelstraat Laugavegur.

Er zijn veel hoogtepunten langs de route, zoals het nationaal park Vatnajökull in het zuiden. Naast wild stromende rivieren, geothermale velden en actieve vulkanen bezichtig je hier ook de grootste gletsjer van Europa, de Vatnajökullgletsjer, waarvan de ijslaag op sommige plekken wel meer dan 900 meter dik is. In het oosten van IJsland zie je weer prachtige fjorden en ruige bergen, en in het noorden bijzondere maanlandschappen door de vele vulkaanuitbarstingen.

Tip: trek voor de nummer 1 het liefst twee weken (of meer) uit zodat je goed de tijd kunt nemen voor al dat IJslandse natuurschoon.

19. Panorama’s aan de Côte d’Azur: de Grande Corniche

Grande Corniche, Frankrijk

Door naar de autoroutes in Frankrijk. Tussen het Zuid-Franse Menton en Nice liggen drie prachtige wegen op verschillende hoogtes tegen de steile hellingen langs de Middellandse Zee. Vergeet even de Corniche Moyenne en de Corniche Inférieur en neem de Grande Corniche. Deze smalle weg, die parellel loopt aan de andere twee maar verder van de kust af ligt, grossiert 31 kilometer lang in de beste panorama’s. Het is de bekendste, hoogst gelegen en ook de meest bochtige van de drie. De Romeinen gebruikten de weg al; die heette toen Via Julia Augusta.

Wat die panorama’s betreft: verheug je op uitzicht op de rotsachtige kust, op de valleien van de rivieren Vésubie en Var, de Mont Bastide en dorpen als Roquebrune-Cap-Martin en La Turbie. In Roquebrune-Cap-Martin pronkt een hooggelegen middeleeuws kasteel en in La Turbie, op het hoogste punt aan de route, kijk je vanaf het dorpsplein uit op Monaco, schiereiland Cap-Ferrat en het middeleeuwse dorp Èze.

20. De Mergellandroute: rollend door de Limburgse heuvels

Het groene Heuvelland, Limburg

Tijdens de Mergellandroute van 110 kilometer rol je door het Zuid-Limburgse heuvelland. Het lijkt wel een ander land met al die steile hellingbossen, vakwerkhuizen, Mariakapelletjes, kastelen en bouwwerken opgetrokken uit mergel. Bij het dorp Slenaken ligt het Gulpdal van 124 hectare groot met hellingbossen, orchideeën en kalkgrasland. Het Grote Bos bestaat voornamelijk uit loofbomen, een mooie plek op de route voor een stevige wandeling. Ook de omgeving van Epen is bijzonder met haar vakwerkhuizen en -boerderijen. De Volmolen, een waterradmolen, is een bezienswaardigheid op zich.

Een andere leuke tussenstop is Maastricht. Pak bij mooi weer een van de terrasjes op het Vrijthof. Dan heb je meteen een mooi uitzicht op het bekendste monument van de stad: de St. Servaas. Deze indrukwekkende basiliek dateert van de 11^de eeuw en heeft crypten uit de 6^de, 11^de en 12^de eeuw. Wandel daarna het middeleeuwse Stokstraatkwartier in, met tal van historische verrassingen en opvallende gevelstenen.

21. De twee lussen van de Panoramaroute in de Ardennen

Herfst in Trois-Ponts, België

Volg je de Panoramaroute in de Ardennen, dan pak je twee lussen van elk 25 kilometer lang. Je trapt af in Trois-Ponts, ingebed in het hart van drie fascinerende valleien. De route volgt in het begin de loop van rivier de Salm. Kom je eenmaal bij het gehucht Spineux, dan wacht je daar op de top een geweldig panorama. Eentje die typisch voor de Ardennen is: bosrijke heuvelkammen en dorpen verspreid over de hellingen. Je rijdt verder richting Logbiermé door een groen mysterieus bos, ontstaan in 1849. Na het karakteristieke dorp Wanne en Aisomont keer je terug naar Trois-Ponts: de eerste lus is volbracht.

Tijd voor de volgende, slingerend door de vallei van Bodeux en klimmend naar Mont Saint-Jacques via Mont-de-Fosse en Bergeval. Vanuit het dorp Saint-Jacques vertrekken bedevaartgangers naar Santiago de Compostella. Vervolgens kom je in een open landschap terecht: op het platteland zie je talrijke hagen, die zorgen voor het behoud van de biodiversiteit. Ook zie je allerlei fruitsoorten, waar distelvinken en goudvinken maar wat blij mee zijn. Na het dorp Basse-Bodeux met haar mooie centrum keer je weer terug naar het gebied van de meren.

22. De MA-10 op Mallorca tussen de zee en de bergen in

Mooie autoroute de Sa Calobra, Mallorca

De mooiste autoroute van Mallorca, zo wordt de MA-10 ook wel genoemd. Je rijdt tussen het dorp Andratx in het zuidwesten en de stad Pollença in het noorden. De route is zo’n 110 kilometer lang, waar je ongeveer drie uur over doet. Of langer, als je lang je ogen uit blijft kijken bij de uitzichtpunten. Onderweg kom je namelijk tal van fotogenieke plekken tegen. Met aan de ene kant het Tramuntana-gebergte en aan de andere de turquoise zee. Je rijdt langs de kust vol verscholen baaien, door een prachtig bos en valleien vol sinaasappelbomen. Maar ook langs stuwmeren in het hooggebergte.

Veel reizigers maken een tussenstop in het levendige Valdemossa om door de mooie straten te struinen. En de indrukwekkende bezienswaardigheden te bekijken, zoals het 14^de eeuwse kartuizerklooster waar vandaag de dag een museum in zit. Creatievelingen komen graag in kunstenaarsdorp Deia, liggend in een vallei aan de voet van de berg Puig del Teix. Andrew Lloyd Webber schreef hier zelfs een deel van zijn Broadway musicals.

23. Langs meren naar dorpen via de Friese Merenroute

Friese Meren autoroute, Nederland

Niet alleen vanaf een boot, maar ook vanuit de auto kun je Friesland goed ervaren. Zo zie je tijdens de Friese Merenroute al het moois van deze provincie. Met aan de ene kant de uitgestrekte weilanden, en aan de andere kant een van de vele meren met tal van zeilboten. Zo nu en dan kom je bij een dorp aan. Zoals Sloten, de kleinste van de Friese elf steden. Met de bekende stadsgracht Het Diep met lindebomen en 17^de eeuwse huizen. Ook Sneek ligt op de route, internationaal bekend om het skûtsjesilen en de Sneekweek; twee grote zeilfestijnen in de zomer.

Verder rijd je door het groene en bosrijke Gaasterland. Een heel afwisselende rit dus. Je kunt er eventueel een tussenstop maken voor een mooie wandeling door de natuur. Na 119 kilometer eindig je in Joure, bekend om de beroemde klokkenmakerijen. In de tuin van Museum Joure staat het 18^de eeuwse geboortehuis van Egbert Douwes, de grondlegger van het Douwe Egberts-concern.

24. De Bohuslän Archipel: van Göteborg naar de Noorse grens

Vissersdorpje Fjällbacka, Zweden

Langs de Zweedse Westkust van Bohuslän ligt een prachtige autoroute van circa 170 kilometer lang. Je start in het gezellige Göteborg, de grootste havenstad van Zweden met Nederlandse roots. Dat zie je ook wel aan de grachten en stadsparken. Vanuit daar zet je koers richting het noorden, naar de grens met Noorwegen. Je trekt langs de prachtige Bohuslän-archipel, een enorme eilandengroep.

Onderweg zie je de mooie kustlijn, met uitzicht op achtduizend eilanden in alle soorten en maten. Kronkel langs de rotsachtige kust en pauzeer in een van de sfeervolle dorpen. Zoals de badplaats Smögen met gekleurde vissershuisjes, allerlei plekken om te zwemmen en een boulevard: een kilometer lang houten pad langs de haven en restaurants. Ook Fjällbacka is leuk, waar de beroemde actrice Ingrid Bergman in de zomermaanden in haar vakantiehuis vertoefde om de drukte van Hollywood te ontvluchten. In dit schattige vissersdorp kun je heerlijk lunchen met verse vis. Tegen de grens met Noorwegen vind je nog de wildernis van Dalsland. Een mooie tussenstop voor een wandeling in de ongerepte natuur met bossen en meren.