De mooiste bezienswaardigheden van Nederland

Wie gek is op prachtige natuurgebieden en historische dorpen hoeft niet ver van huis te zoeken. Van vogels spotten op de Waddeneilanden tot klompen maken in monumentale dorpen. Dit zijn de mooiste bezienswaardigheden van Nederland.

Wat te doen in Nederland?

Klein land, groots genieten. Dat is Nederland. Het land waar we met Deltawerken, sluizen en molens als geen ander weten te vechten tegen en met het water. Fiets door het Friese landschap naar de leukste steden van de Elfstedentocht of droom weg bij de schoonheid van de Drentse heide. Ontdek de historische hunebedden en stop je tenen in het zand aan de Zeeuwse kust. Dit zijn de mooiste bezienswaardigheden van Nederland.

1. De vliegende eilandbezoekers van Schiermonnikoog

Bossen en duinen vol geurige bloemen, het strand, de wadplaten en uitgestrekte polders boordevol vogels: Schiermonnikoog is een groot nationaal park. Mede doordat het eiland autoluw is en er minder dan duizend inwoners leven, staan rust en ruimte centraal. Het geruis van de wind, aanspoelende golven en zingende vogels vormen de melodie van het eiland.

Ontdek de Westerplas, een vroegere kwelder (begroeid gebied dat met hoogwater onder water komt te staan) die in 1964 werd ingedijkt. Het water veranderde daardoor langzaam van zout naar zoet, tot groot genoegen van de vele watervogels. Zo verschuilt de mysterieuze roerdomp zich in de rietkragen, zingen de zangvogels zoals de blauwborst en rietgors luidkeels en zwemmen hier bijna alle Nederlandse eendensoorten vrolijk rond. Bewonder de gevleugelde eilandbezoekers vanuit de vogelkijkhut, midden in het water. Tip: neem tijdens je wandeling over het strand een juttas mee om afval te verzamelen en zo een steentje bij te dragen aan het behoud van de natuur.

2. Spot de ‘Veluwse big five’

Nationaal Park De Hoge Veluwe is door de grote variatie aan natuur een van de mooiste bezienswaardigheden van Nederland. Pak een van de gratis fietsen van het park of wandel door de 5.500 hectare aan wonderschone natuur. Kleurrijke heidevelden die overgaan in donkere stukken bos, om vervolgens weer uit te komen op uitgestrekte stuifzanden. Het komt allemaal voorbij tijdens je fietstochten door ons ‘nationale oerwoud’. Houd je ogen open en spot de Veluwse big five: edelherten, wilde zwijnen, moeflons, damherten en reeën. Wandel of fiets in de oranje gloed van de zonsondergang of -opgang, dé periode waarin je het meeste kans hebt om wild te spotten.

Naast de heerlijke geur van de natuur kun je ook cultuur snuiven in het park. Breng een bezoek aan Kasteel Doorwerth, waar Erik Hazelhoff ‘Soldaat van Oranje’ schreef. Of bewonder moderne kunst van onder andere Mondriaan en Van Gogh in het Kröller Muller Museum.

3. Vechten tegen het water: de molens van Kinderdijk

Als er iets typisch Nederlands is, dan zijn het onze molens wel. Hoewel ze in de loop der jaren op veel plekken zijn verdwenen, torenen ze in het Zuid-Hollandse Kinderdijk nog steeds trots boven de polder uit. Duizend jaar geleden bestond het gebied uit veenmoeras met aan de ene kant wilde rivieren en aan de andere kant de zee. Door de vruchtbare grond wilden steeds meer mensen zich settelen in het gebied. Na overstromingen en het doorbreken van dijken werden rond het jaar 1740 de eerste molens gebouwd en is het gelukt om de voeten droog te houden.

Verken de omgeving met een rondvaartboot, fiets, paardentram of lopend. Het 7,5 kilometer lange Kinderdijkpad brengt je langs alle negentien historische molens. De Blokweerse molen is tegenwoordig een museum. Ontdek hier hoe mens, natuur en techniek op een duurzame manier samenkomen in de molens. Laat je door de molenaars in klederdracht onderdompelen in het Kinderdijkse leven van de jaren vijftig en zie van dichtbij hoe het scheprad het water omhoog pompt.

4. Maak een tijdreis langs de stenen van Drenthe

In Drenthe zijn veel sporen uit de oertijd te vinden. Van gletsjerkuilen uit de ijstijden tot grafheuvels en prehistorische akkers. Maak een reis door de tijd van mammoeten, hunebedbouwers en een dominee met veel fantasie.

In 1922 werd boswachterij Gieten-Borger met de hand aangelegd. Daarbij vonden ze miljoenen keien in de grond waarvan we nu weten dat ze restanten zijn van de voorlaatste ijstijd, zo’n 150.000 jaar geleden. Gletsjers van honderden meters dik namen vanuit Scandinavië stenen mee, die achterbleven toen het ijs smolt. De bosbouwers gebruikten ze dankbaar voor de aanleg van keienpaden die het vervoer makkelijker maakte. Bewonder ook de grotere stenen van Drenthe: de hunebedden. In de 17^e eeuw dacht dominee Picardt dat het de graven waren van barbaarse reuzen, die hij ‘hunen’ noemde. Behalve dat de grafheuvels door mensenhanden werden gemaakt, zat de dominee er niet ver naast. Ontdek alle 54 Nederlandse hunebedden en leer meer over de bouw en functie van de stenen in het Hunebedcentrum in Borger.

5. Een knap staaltje werk: de Zeeuwse Deltawerken

Hier aan de kust, de Zeeuwse kust. Waai uit op de 650 kilometer lange kustlijn van Zeeland, proef de zilte zeelucht en spot vele vogelsoorten en zeehonden. Opvallend is dat de natuur en de stalen Deltawerken een groot contrast vormen, maar toch harmonieus samenwerken.

De Oosterscheldekering wordt beschouwd als de kroon op de Deltawerken. Waterbouwkundigen van over de hele wereld komen naar Zeeland om dit staaltje techniek te bewonderen. Oorspronkelijk zou de Oosterschelde door een dam worden afgesloten van de Noordzee. Dit zou er voor zorgen dat het water zoet werd, met als gevolg het verdwijnen van vele zoutwaterdieren en -planten, oester- en mosselindustrie en de visserij. In 1979 werd daarom besloten een stormvloedkering te bouwen die alleen bij zwaar weer of extreem hoogwater gesloten wordt. Leer meer over de bouw en werking van de Deltawerken bij het voormalige werkeiland Neeltje Jans.

6. It giet oan: de Elfstedentocht op de fiets

De provincie Friesland staat garant voor het echte vakantiegevoel in eigen land. Een eigen taal en cultuur, de vele meren en pittoreske steden maken de eigenzinnige provincie volgens de Friezen zelf ‘it bêste lân fan d’ierde’ (het beste land op aarde). Ontdek de route van de Elfstedentocht. Niet op de schaats, maar op de fiets. Met als voordeel: of het nou vriest of dooit, it giet oan!

Fiets bijvoorbeeld naar Franeker. Bezoek het Planetarium dat Eise Eisinga in de 18^e eeuw in zijn huiskamer bouwde, een nauwkeurig model van het universum. Of Balk, het plaatsje dat dichter Herman Gorter inspireerde tot een paar van de beroemdste dichtregels uit de Nederlandse poëzie: ‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid.’ Met verwaaid haar, zware benen en een gezonde blos op de wangen beland je na een indrukwekkende dag tevreden op het terras.

7. Bevers spotten in de Biesbosch

Laat je verwonderen door een van de uniekste natuurgebieden van Nederland: de Biesbosch. Dit natuurgebied is ontstaan door de Sint-Elisabethsvloed van 1421, een watersnoodramp in de graafschappen Zeeland en Holland, en is het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa. De Biesbosch bestaat uit twee delen: de Zuid-Hollandse en de Brabantse Biesbosch, gescheiden door de rivier De Merwede. Het gebied zit vol wilgenvloedbossen, een wirwar van kreken, scheefgegroeide bomen en is rijk aan een enorme diversiteit aan fauna. Van bevers en kikkers tot Schotse Hooglanders en de imposante zeearenden. Of zelfs een zeehond die door de Haringvlietsluizen is geglipt.

Bijzonder is de aanwezigheid van de bever, symbool van de Biesbosch. Het beestje was in 1825 volledig uitgestorven in Nederland, maar nu gelukkig weer duidelijk te zien. Sinds er in 1988 vijf beverparen in het park zijn uitgezet, zijn ze weer terug van weggeweest. En hoe! Met meer dan 250 exemplaren zorgen ze voor burchten in aanbouw, afgeknaagde takken en vraatsporen op bomen.

8. Water ter verdediging: de Stelling van Amsterdam

Tussen 1880 en 1914 werd rondom Amsterdam een 135 kilometer lange verdedigingslinie aangelegd – de Stelling van Amsterdam – om de hoofdstad te beschermen tegen kanonvuur en overheersing door de vijand. In geval van nood zou de stelling dienen als ‘Nationaal Reduit’, een plek waar het leger, de regering en de koning(in) zouden onderduiken. Op een afstand van 15 tot 20 kilometer van Amsterdam werden 46 forten, batterijen, dijken en sluizen gebouwd om de vijand buiten te houden.

Nederland zou Nederland niet zijn als we niet gebruik maakten van waterbouwkunde om Amsterdam te beschermen. Door een slim sluizensysteem kon het land rondom de linie onder water worden gezet. Precies de juiste hoeveelheid water: te ondiep voor schepen en te diep voor mensen en paarden. Alhoewel de stelling nooit helemaal in werking is gesteld, staat dit bijzondere staaltje waterkundige techniek op de Werelderfgoedlijst.

9. Orvelte: het oerdorp van Drenthe

Neem een kijkje in het oude boerenleven in het levendige Museumdorp Orvelte, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. De kinderkopjes en oude klinkers leiden je langs Saksische boerderijen en ambachtelijke bedrijven. Bezoek de smid die ijzer omtovert in kunst, bekijk hoe houten klompen worden gemaakt en bewonder hoe de schaapsherder de kudde in de schaapskooi weet te krijgen.

Een beetje onverwachts, maar zeker een aanrader is Zoo Bizar, midden in het monumentale dorp. In deze kleinste dierentuin van Nederland sta je oog in oog met – volgens de eigenaren – ‘bizarre’ dieren. Gordeldieren rennen met grote snelheid langs je voeten, een hangbuikzwijn waggelt rustig rond en vlaamse reuzen springen om je heen. Onder begeleiding van experts kom je alles te weten over deze bijzondere dieren en mag je zelfs een vogelspin en slang vasthouden. Als je durft tenminste.

10. Water als vriend en vijand in Flevoland

De provincie Flevoland bestaat uit twee polders: de Noordoostpolder en de Flevopolder. Beide ontstaan bij de drooglegging van delen van de voormalige Zuiderzee. Waar ooit de golven van de Zuiderzee klotsten, werd tussen 1942 en 1968 een heel nieuw land aangelegd. Sindsdien beschermen hoge dijken het weidse landschap van graslanden, akkers en bossen die je door de gehele provincie vindt.

In Nederland leven we al eeuwenlang aan het water, onder de zeespiegel en vinden dat de normaalste zaak van de wereld. We kennen de oerkrachten van de zee, weten deze te bedwingen en zijn meester in het bouwen van schepen die oceanen kunnen bevaren. Water als vriend, water als vijand en water als de levensader van de ontdekkingsreizen en overzeese handel. Leer in het museum Batavialand in Lelystad over de landontginning, bewonder bodemvondsten en ervaar de Nederlandse handelsgeest aan boord van het VOC-schip de Batavia.

11. Bliksembezoek aan Groningen: de Martinitoren

De Martinitoren, of ‘de oude grijze’ zoals veel Groningers de 92 meter hoge toren liefkozend noemen, is hét symbool van Groningen. De toren kent een bewogen verleden. Zo werd de eerste toren uit de 13^e eeuw vernietigd door blikseminslag en leidde een brand, ontstaan door een tweede inslag, tot beschadigingen die de volgende toren in 1468 liet instorten. Een jaar later begon de bouw aan de huidige Martinitoren die (verrassend) ook werd getroffen door bliksem – in 1838 werd er eindelijk een bliksemafleider geplaatst – en meerdere malen moest worden gerestaureerd.

Trotseer de driehonderd traptreden met uitzicht op de gewelven van de Martinikerk en langs eeuwenoude ornamenten tot je door de krappe doorgang van de uurwerkzolder stapt. De positie tussen de wijzerplaten van de klok, de krijsende meeuwen in de lucht, de gezellige drukte van de markt onder je en het uitzicht over de stad en Ommelanden maken het de klim meer dan waard.

12. De vuurvlinder in Nationaal Park Weerribben-Wieden

Met 10.000 hectare is Nationaal Park Weerribben-Wieden het grootste aaneengesloten laagveenmoerasgebied van Noordwest-Europa. Het park laat zien hoe open water langzaam in land kan veranderen. Bij dit proces, ook wel verlanding genoemd, ontstaat er trilveen: een zompige massa die meestal nét beloopbaar is. Naarmate het veen dikker en droger wordt, verandert het in een moerasbos. Maak een wandel- of fietstocht door de rust en ruimte van het park of vaar met een fluisterboot of kano langs de rietlanden en bloemrijke hooivelden. Spot moerasvogels zoals de zwarte stern, ringslangen, vossen en zelfs otters. Let op: in het voorjaar, tijdens het broedseizoen, zijn sommige delen gesloten.

Met een beetje geluk zie je de zeldzame grote vuurvlinder rondfladderen, die anders dan zijn naam doet vermoeden maar een spanwijdte van ongeveer 30 millimeter heeft. Deze ondersoort (batava) komt alleen voor in drie laagveengebieden in Noordwest-Overijssel en Zuidoost-Friesland: de Weerribben, de Wieden en de Rottige Meente. Nergens anders ter wereld vind je deze oranje-zwart gevlekte vlinder.

13. Het doolhof van het Kasteel van Valkenburg

Hoog boven de stad Valkenburg torent de ruïne van het middeleeuwse kasteel van Valkenburg. Het in de 11^e eeuw gebouwde kasteel kent een roerige geschiedenis vol belegeringen, verwoestingen en heerschappijen van ridders en hertogen. Om uiteindelijk na herovering in 1672 definitief te worden verwoest door Stadhouder Willem III om toekomstige dreiging te voorkomen. Dwaal rond in de ruïne door de ridderzaal, verdedigingstoren, oude kapel en artilleriekamer. Verdwijn vervolgens in een onderaards stelsel van vluchtgangen die naar het duister van de Fluweelengrot leiden.

De gangen zijn ontstaan door het delven van mergel, een mengsel van klei en kalk dat onder andere werd gebruikt bij de bouw van het kasteel. Het doolhof van grillige gangen werd door de ridders gebruikt om het kasteel te ontvluchten, de vijand in de rug aan te vallen en het kasteel te bevoorraden. Tip: bezoek de kerstmarkt in de Fluweelengrot en ervaar de unieke, knusse en tikje geheimzinnige sfeer.

14. Trotseer de 465 traptreden van de Domtoren

Als wortels van de stad, liggen onder het Utrechtse Domplein de restanten van het Romeinse fort Traiectum uit het jaar 47. Waar je onderaards de restanten vindt van een Romeinse beschaving, rijst de middeleeuwse Domtoren al honderden jaren als icoon boven de stad uit. De gotische kerktoren werd in 1382 aan de Domkerk gebouwd. Vanuit deze kerk, in de 7^e eeuw gesticht door Sint Willibrord, begon de kerstening (het bekeren van volkeren tot het Christendom) van de Lage Landen. Maak een ondergrondse ontdekkingstocht door tweeduizend jaar geschiedenis tijdens de historische attractie DOMunder.

Beklim de 112 meter hoge Domtoren, de hoogste kerktoren van Nederland, en bewonder de unieke klokkencollectie van veertien klokken – die ruim 31.000 kilo wegen. Na een pittige klim van 465 traptreden geniet je vanaf een hoogte van 100 meter van een panoramisch uitzicht over de stad. Spot het muziekgebouw TivoliVredenburg, de Leidsche Rijn, het park Lepelenburg en met helder weer zelfs Amsterdam.