De voor- en nadelen van elektriciteit uit waterkracht

Wind- en zonne-energie zijn de bekendste vormen van duurzame energie, maar er is nog een belangrijke derde vorm: waterkracht. Wat is dat precies, hoe werkt het en is stroom uit waterkracht ook echt schone stroom?

Voor windenergie ben je afhankelijk van de wind en voor zonne-energie van de zon. Dat maakt het lastig om volledig op deze vormen van duurzame energie te vertrouwen. Er is echter ook een vorm van duurzame energie die bijna altijd en op elk moment aanwezig is: waterkracht.

Wat is waterkracht en hoe werkt het?

Water in een rivier stroomt van een hoger gelegen punt richting de zee of een meer. Vaak is dat een combinatie regenwater en smeltwater. Met een waterkrachtcentrale kun je dat water gebruiken om stroom mee op te wekken. Doorgaans bestaat zo’n waterkrachtcentrale uit een grote stuwdam en een of meerdere turbines. De dam sluit de loop van een rivier af waardoor een groot reservoir ontstaat, het stuwmeer. Via openingen onder in de dam stroomt het water door de turbines, die gaan draaien en wekken stroom op.

Zo’n stuwdam zorgt er onder andere voor dat je minder afhankelijk bent van de hoeveelheid water die door een rivier stroomt. Vaak stroomt er in het voorjaar en zomer veel meer smeltwater door rivieren. Met een dam kun je de opwek het jaar door constanter houden en het aanbod ook beter sturen op de vraag. Een ander voordeel is dat zo’n groot stuwmeer ook de nodige waterdruk creëert. Door het gewicht van al het water ontstaat er onderin een grote druk en die druk geeft het water meer potentiële energie.

Gebruiken we in Nederland waterkracht?

In Nederland wordt er nauwelijks energie uit waterkracht opgewekt. We zijn een klein, plat landje en dat gebrek aan hoogteverschil maakt dat onze rivieren weinig potentie hebben. Een stuwdam plaatsen en een dal vol water laten lopen is evenmin een optie. Daarnaast is ook de scheepvaart op vrijwel alle grote rivieren erg belangrijk en zijn grote, geheel afsluitende dammen geen optie. Er zijn dan ook niet meer dan een handjevol kleine waterkrachtcentrales in ons land, samen goed voor slechts 0,1 procent van onze energieopwekking.

Lees ook: wat is biomassa?

In sommige landen zijn de omstandigheden voor waterkracht veel gunstiger. Noorwegen is de absolute waterkrachtkampioen van Europa. Zo’n 90 procent van alle opgewekte energie komt uit waterkracht, waarbij wind de rest voor haar rekening neemt. Met meer dan 1000 fjorden, talloze rivieren en een overvloed aan smeltwater is Noorwegen de ideale plek voor talloze waterkrachtcentrales.

Andere landen waar veel waterkracht wordt opgewekt zijn onder andere Canada, de Verenigde Staten, China en Brazilië. In landen met veel water, hoogteverschillen en grote, dunbevolkte gebieden is waterkracht een goedkope manier om (duurzame) stroom op te wekken.

Waarom waterkracht niet altijd duurzaam is

Je zou misschien verwachten dat waterkracht een hele schone vorm van energie is, maar daar zijn wel kanttekeningen bij te plaatsen. Zo kan de aanleg van een stuwdam en stuwmeer de nodige ecologische gevolgen hebben. Zeker in warme, tropische gebieden stoten stuwmeren veel CO² en methaan uit doordat onder water plantenresten en ander organisch materiaal worden verteerd. Ook wordt het waterleven verstoord en kunnen bijvoorbeeld vissen niet of moeilijker bij hun broedgebied komen. De turbines van een waterkrachtcentrale kunnen grote vissterfte veroorzaken.

Voor mensen kan de aanleg van een stuwmeer ook grote gevolgen hebben. Regelmatig worden hele dorpen of steden opgeslokt door het stijgende water, verliezen boeren stroomafwaarts (een deel van) hun water voor irrigatie en word visserij en scheepvaart verhinderd. Niet in alle landen wordt de lokale bevolking voldoende gecompenseerd voor deze veranderingen.

Lees ook: Hoe groen is groene energie eigenlijk?

Voordelen waterkracht

• Betrouwbare en goed stuurbare vorm van duurzame energie
• Relatief goedkope opwek van duurzame energie

Nadelen waterkracht

• In Nederland nauwelijks potentie
• In tropische gebieden stoten stuwmeren veel broeikasgassen uit
• Impact van stuwdammen en stuwmeren op lokale natuur en bevolking

Nauwelijks waterkracht, dus zon en wind beter benutten

In Nederland hebben we dus nauwelijks profijt van waterkracht en moeten we proberen wind- en zonne-energie zo goed mogelijk te benutten. Dat kan door je stroomverbruik te sturen naar uren met veel energie uit wind en zon. Met een dynamisch energiecontract levert dat ook nog een financieel voordeel op, omdat stroom op zulke momenten met veel aanbod aanzienlijk goedkoper is. Benieuwd wat jij kunt besparen met ANWB Energie?