De mooiste bezienswaardigheden van Sauerland

Bewonder de druipsteengrotten van Atta en voel het gewicht van een maliënkolder in de burcht van Altena. Maak een wandeling naar de top van de Kahler Asten bij Winterberg en relax aan het badstrand van Heringhausen aan de Diemelsee. Ontdek de mooiste bezienswaardigheden van Sauerland.

Wat te doen in Sauerland?

Het rustige en landelijke Sauerland ligt net ten oosten van het juist zo drukke en geïndustrialiseerde Ruhrgebied. In het middelgebergte van het Sauerland, op slechts een paar uur rijden vanaf de Nederlandse grens, schuilt een aantrekkelijk vakantiegebied voor natuurliefhebbers, zowel in de zomer als in de winter. De 154 kilometer lange Rothaarsteig biedt wandelaars een uitdaging in etappes en watersporters leven zich uit in Naturpark Diemelsee. Neem een kijkje onder de grond in de druipsteenvormige Attagrot en suis de bergen af in het wintersportgebied van Winterberg. Cultuur snuiven doe je wandelend over de middeleeuwse stadsmuren van Soest of tijdens een bezoek aan het 18^e-eeuwse slot Arolsen. Dit zijn de mooiste bezienswaardigheden van Sauerland.

1. Het oranje tintje van Slot Arolsen

Het 18^e-eeuwse slot Arolsen is met barokke allure gebouwd naar voorbeeld van Versailles, als zomerverblijf van het vorstendom Waldeck-Pyrmont. De gevel van het geelkleurige hoofdgebouw is versierd met uitgehouwen guirlandes en daarboven een beeldhouwwerk met het familiewapen. Het slot is inmiddels gemeentebezit en ingericht als museum, behalve de woonvertrekken die nazaten van Waldeck-Pyrmont nog steeds betrekken.

Uitgedost met de aanwezige grote sloffen bekijk je tijdens een rondleiding plafondschilderingen van Griekse sagen in het trappenhuis. Ook zie je de pronkkamers zoals die van de hier in 1858 geboren Emma Prinzessin zu Waldeck und Pyrmont, met in blauw en goud uitgevoerd interieur. Koning Willem III arriveerde hier in 1878 op zoek naar een huwelijkspartner. Emma’s zus Pauline werd hem voorgesteld, maar zij trok zich terug nadat ze de veertig jaar oudere Willem had ontmoet. Emma was de welwillende volgende en zij en de koning trouwden in 1879 in de (niet te bezoeken) slotkapel waarna zij koningin van Nederland werd.

2. Het bedrog van de ertsmijn in Ramsbeck

Al in de bronstijd ontdekte men erts in de bodem rondom Ramsbeck en delfde men het op kleine schaal. Het ging hier om lood en zink, maar in 1851 ‘bewees’ mijndirecteur Markies van Sassenay tijdens het smeltproces dat er zilver in het lood zat. Hij verzuimde te vermelden dat hij het zilver er eerst aan toegevoegd had. Zijn bedrog was succesvol en aanleiding tot een snelle industriële ontwikkeling. Na de ontdekking van de frauduleuze handelingen stortte de ertsbubbel in 1855 in.

De mijn was rendabel tot 1974 en is sindsdien een museum waar je bovengronds een mineralenverzameling ziet. Voor een ondergrondse belevenis wurm je je met helm en stofjas in een wagon die je meeneemt door de mijnschachten. Na een onstuimige rit van 1,5 kilometer stap je uit op 300 meter diepte en loop je door vochtige, schaars verlichte gangen. De gids vertelt verhalen over het gevaarlijke werk en demonstreert de techniek van machines zoals een grote mijnboor.

3. Van bobsleeën tot golfen in Winterberg

De plaats Winterberg is het dichtstbijzijnde wintersportgebied vanuit Nederland, op 310 kilometer vanaf Utrecht. Een arsenaal aan sneeuwkanonnen waarborgt de sneeuwzekerheid en zorgt voor een winterse wereld. De ruim dertig afdalingen zijn vooral geschikt voor de beginnende skiër en langlaufers komen hier met 165 kilometer aan loipes ook zeker aan hun trekken. En wat denk je van een ritje in de taxibob, waarbij je (met professionele bestuurder) met 130 kilometer per uur in een minuut de bobsleebaan af suist?

In de zomer trekt Winterberg andere sportievelingen. Het glooiende landschap zorgt bijvoorbeeld voor een uitdagend rondje golf op de 9-holes golfbaan. Maak vanuit het centrum de 10 kilometer lange rondwandeling naar de top van de Kahler Asten (842 meter), de hoogste berg in de omgeving. Je loopt door het bos, over de heide en langs weilanden en bovenop de berg geniet je van het uitzicht over de groene heuvels.

Zin om te gaan? Bekijk het arrangement 5-daagse all inclusive Sauerland - Hotel Marleen.

4. Burg Altena: terug naar de riddertijd

Op de 180 meter hoge Wulfsegge-berg torent Burg Altena uit boven de plaats Altena. De hertog van Berg bouwde deze burcht begin 12^e eeuw als residentie en verdedigingswerk tegen andere opportunistische dynastieën. In de loop van de Middeleeuwen wisselde de burcht diverse keren van hand tussen graafschappen en keurvorsten.

Het bereiken van de burcht is een hele belevenis. Beneden in Altena ga je een 90 meter lange tunnel binnen. Hier ontmoet je historische en mythische figuren als ridders en dwergen via pratende schilderijen en interactieve presentaties. De lift neemt je mee door 80 meter rots naar de burcht boven, waar je exposities ziet over onder andere de riddertijd. Voel hoe het is om een zware maliënkolder te moeten zeulen. In de Bergfried-toren is nauwelijks iets veranderd sinds de bouw. Je ziet de haard en nissen voor voorraden en door een glazen bodemdeel (oorspronkelijk het ‘angstluik’) kijk je in de volledig afgesloten kerker voor geïsoleerde opsluiting.

5. Een labyrint van stalagmieten in de Attagrot

Nadat de stofwolken van hun gecontroleerde ontploffingen in de Biggetaler kalksteengroeve in 1907 waren opgetrokken, wisten mijnbouwers niet wat ze zagen. Er openbaarde zich een enorme rotsspleet met een labyrint aan stalagmieten en stalactieten. Deze baanden zich als een stenen gordijn een artistieke weg door de grot. In 1986 ontdekten speleologen dat de totale lengte van deze Attagrot 6670 meter is.

Tijdens de rondleiding van 40 minuten ontdek je 1800 meter van het door de natuur versierde gangenstelsel. Je ziet bijzondere druipsteenvormen waarin je met fantasie onder andere bruidssluiers en kasteeltorens ontdekt. Bezoekers delen de grot met een vleermuizenkolonie en een opslag van Atta-käse, de lokale kaas die men (in afgesloten ruimte) ondergronds laat rijpen en boven is te proeven. Een aparte excursie voert naar de gezondheidgrot, 50 meter lager. De atmosfeer (stofvrij, 9 graden en 95 procent luchtvochtigheid) is hier gunstig is voor de luchtwegen. Op een ligbed geniet je van de rust.

6. Orkaanschade langs het Kyrillpad

In januari 2007 trok orkaan Kyrill over West-Europa en liet onder andere in het Sauerland een spoor van verwoesting achter in het groene glooiende landschap. Miljoenen kubieke meter hout in de bossen waaide om en de omgeving veranderde abrupt. Het grootste deel van de schade is opgeruimd en hersteld, maar bij het dorp Schanze legden boswachters juist een kilometer lang wandelpad aan door het getroffen gebied. Zij lieten daar alles precies zoals het was om de gevolgen van dit natuurgeweld te tonen.

Ervaar de stilte na de storm tijdens een wandeling over het Kyrillpad op de ruim 800 meter hoge Ettelsberg. Het pad slingert langs half afgebroken en volledig ontwortelde bomen. Houten bruggen verschaffen een verbinding tussen omgevallen boomstammen en een ladder levert een bovenaanzicht over de vernielingen. Loop over de vlonders, onder wortelsystemen door en zie hoe de natuur zich langzamerhand weer herstelt met nieuw ontsproten braamstruiken, esdoorns en beuken.

Zin om te gaan? Bekijk het arrangement 5-, 8-daagse familievakantie Adventure Willingen.

7. Van bergtop tot badstrand in Naturpark Diemelsee

In het oosten van het Sauerland vormt de op 380 meter hoogte liggende Diemelsee met de heuvels, heidevelden en bossen in de omgeving het Naturpark Diemelsee. Dit stuwmeer ontstond door de aanleg van de Diemel-rivierdam in 1912. Het meer heeft de vorm van een boemerang en is 6 kilometer lang met een maximale breedte van 300 meter. Aan boord van een rondvaartschip of een veerboot tussen de oevers laat je het rustgevende landschap op je inwerken: beboste heuvels, de stuwdam, strandjes en pleziervaartuigen passeren de revue.

De 10 kilometer lange rondwandeling over de Panoramaweg vanuit het dorp Heringhausen neemt je mee naar de 603 meter hoge St. Muffert Klippe. Hiervandaan ontvouwt zich rondom het sprankelende blauwe meer in het dal een mozaïek van diverse groentinten, veroorzaakt door de gemengde bossen en glooiende weilanden. Na terugkomst is het heerlijk relaxen op het zand of in het gras van het 290 meter lange badstrand Heringhausen.

8. Rothaarsteig: ‘pad van de zintuigen’

Een van de mooiste wandelpaden in het Sauerland is het langeafstandswandelpad Rothaarsteig, dat te volgen is via een geschilderde liggende witte R op een rode ondergrond. De route, in verschillende trajecten opgedeeld, is in totaal 154 kilometer lang. Hij loopt over de kam van het Rothaargebirge, tussen de plaatsen Brilon in het noorden en Dillenburg in het zuiden. Onderweg voert het pad over de 842 meter hoge berg de Kahler Asten bij Winterberg.

Als je de Rothaarsteig onderneemt, begrijp je al snel waarom het de bijnaam ‘pad van de zintuigen’ is toebedeeld. Onderweg hoor je kabbelende beekjes en prikkelt de dennengeur je neusvleugels. De paarse heide is in de zomer een lust voor het oog en de 40 meter lange hangbrug over een 12 meter diepe kloof geeft een adrenalinestoot. Op de kale bergtoppen wappert de wind door je haren en zwierend op de diverse grote houten schommels in het bos voel je je maag een stukje verplaatsen.

Zin om te gaan? Bekijk het arrangement 4-, 5-daagse autovakantie Brilon Sauerland.

9. Oude, groene en witte muren in Soest

In het noorden van het Sauerland vind je de middeleeuwse stad Soest, destijds een belangrijke handelsstad langs de Westfaalse Hellweg, een handelsroute die dwars door Duitsland liep. De ontwikkeling van de stad is onder andere te danken aan de zoutwinning uit nabijgelegen warmwaterbronnen die het conserveren van voedsel mogelijk maakte. Dit leidde in 1160 tot toetreding aan het Hanzeverbond.

Als je door het historische centrum loopt, valt op dat de voornaamste bouwwerken, zoals de stadsmuur, de kathedraal en een aantal kerken, zijn opgetrokken uit groen (kwartshoudend) zandsteen dat in deze buurt wordt afgegraven. De door houten balken doorkruiste witte muren van de vele vakwerkhuizen dragen bij aan de karakteristieke uitstraling van Soest. Maak een wandeling over de resten (twee derde) van de voorheen 3,8 kilometer lange stadsmuur. Hiervandaan kijk je neer op de oude huizen en stadstuinen. In het voorjaar maken de rijkelijk bloeiende roze magnolia’s, Japanse kersen en gele linden dit extra aantrekkelijk.