15 verrassend leuke steden in Nederland en net over de grens

Nederland zit vol steden die nog niet zo héél bekend zijn. Met unieke winkels, gezellige pleinen en indrukwekkende monumenten. Stuk voor stuk zijn ze heel verschillend: waar de ene plaats een rijke historie heeft met het oudste stenen gebouw van Nederland, is de andere weer heel charmant door z'n grachten of geheime tuinen.

Wandel in Gouda door de Goudse Straatjes en koop versgebakken siroopwafels (je leest het goed) voor thuis, of ontdek Sittard - de stad van Toon Hermans – en maak een wandeling langs de wijngaarden. Zilverstad Schoonhoven is ook een aanrader, met grachten, trendy boetieks en zilver uiteraard. In Duitsland en België vind je nog meer bijzondere steden, zoals Leuven met de ‘langste toog ter wereld’. Of bezoek de thermen in het luxe kuuroord Baden-Baden vol prachtige gebouwen en palmbomen. Dit zijn vijftien verrassend leuke steden in Nederland en net over de grens.

1. Enkhuizen: kleine stad met 366 monumenten

Vrouw met ballonnenjurk in het Zuiderzeemuseum, Nederland

Enkhuizen is een van de mooiste VOC-steden van Nederland. Deze stad telt 366 monumenten, zoals de Drommedaris: in 1540 gebouwd als stadspoort die onderdeel was van de stadsmuur. De poort diende ook als verdedigingstoren, met goed zicht op de havens en de toenmalige Zuiderzee. Het was zelfs een tijdlang een gevangenis. Een andere bezienswaardigheid staat midden in Enkhuizen: de Westerkerk uit 1470, die tot de honderd mooiste rijksmonumenten van ons land wordt gerekend. Stap binnen en bekijk het orgel uit 1549, een van de oudste orgelkassen van Nederland.

Slenter vervolgens door de oude stad met gezellige horeca, en kleine en grote winkels die veelal zijn gevestigd in karakteristieke monumenten. Je vindt er van alles, van kleding tot woonaccessoires en duurzame cadeautjes. Haal bij de bakker een licht krokante Enkhuizer eierkoek om tussendoor de trek te stillen, en maak een rondvaart door de grachten en  havens. Je kunt nog niet naar huis voordat je het Zuiderzeemuseum hebt bezocht. Wandel over de klinkerstraatjes van het buitenmuseum langs tal van historische gebouwen. In het binnenmuseum ervaar je met een interactieve tentoonstelling het leven aan de voormalige Zuiderzee.

2. Sittard: vestingstad naast de wijngaarden

Het bekende marktplein van Sittard, Nederland

Sittard is verkozen tot een van de vijf mooiste vestingsteden van Nederland. Dat belooft wat: in het compacte centrum zie je veel moois. Zoals de Markt, het historische marktplein, omringd door oude panden, horeca en gezellige terrassen. Na een kop koffie met Limburgse vlaai struin je verder door de pittoreske straten met antiek- en designerwinkels. Welke de mooiste is? De Begijnenhofstraat, waar Toon Hermans op nummer 5 heeft gewoond. In deze straat vind je ook het smalste straatje van Sittard, het Koninginnegetske. Loop je hierdoorheen, dan kom je uit bij een van de vijf kerken: de Sint-Petruskerk met de hoogste (80 meter) toren van Limburg.

In Sittard vind je ook veel groen en ‘geheime tuinen’ waarvan een deel toegankelijk is. Zoals de Ursulinentuin met een perenlaantje. Wandelaars en wijnliefhebbers kunnen vanaf Fort Sanderbout de Route des Vins volgen: een wandeling in Sittard en omgeving van zo’n 10 kilometer langs drie wijngaarden. Of blijf hangen bij het startpunt, een wijngaard die wordt onderhouden door een groep vrijwilligers. Ze geven je graag een rondleiding met wijnproeverij in een van de gangen onder het fort.

3. Varen en struinen door elfstedenstad Sneek

Boot in het water voor de Waterpoort, Nederland

Sneek is niet alleen een stad voor watersportliefhebbers, de stad staat ook bekend om z'n  levendigheid en rijke historie. Zo is de Waterpoort uit de 17^de eeuw het symbool van Sneek. Tijdens een rondvaart door de grachten vaar je er zelfs onderdoor. In het Fries Scheepvaart Museum leer je meer over de geschiedenis van de Friese scheepvaart van de 17^de tot de 20^ste eeuw. Verder krijg je er een beeld van de watersport uit de 19^de en 20^ste eeuw en leer je hoe kooplieden en schippers uit Sneek en de Friese Zuidwesthoek leefden en woonden. Ook kinderen komen hier graag; ze spelen in een echte zeeschouw, leren een vlot bouwen en er zijn verschillende games.

Struin langs de grachten en door de straten, winkel in winkel uit, en pak een terrasje voor een kop koffie met een Friese oranjekoek. Liever het water op? Het Sneekermeer ligt voor de deur. Huur een (zeil)boot en ontdek de omgeving vanaf het water. De Sneekweek, het grootste binnenwater zeilevenement van Europa, start elk jaar op de eerste zaterdag van augustus. Een week vol reuring en gezelligheid.

4. Wandelen óp de rivier de Dijle in Mechelen

Het Dijlepad in Mechelen, België

Sta je op de Grote Markt, dan zie je een uniek gebouw: het Stadhuis van Mechelen, opgetrokken uit drie verschillende delen. Met stuk voor stuk drie verschillende bouwstijlen uit diverse periodes. De middelste, het Belfort, is het oudste deel van het gebouw; gebouwd in de 14^de eeuw in gotische stijl. De Sint-Romboutskathedraal uit de 13^de eeuw is een van de grootste blikvangers van Mechelen. Klim je de 538 treden naar boven, dan heb je daar een mooi uitzicht over de stad.

Op de IJzerenleen was vroeger de vismarkt, vandaag de dag is het een boulevard met prachtige oude herenhuizen, winkels en terrassen. De vishandelaars moesten er in 1531 weg, omdat de buurtbewoners de heftige visgeur niet meer konden verdragen. Ze verplaatsten zich destijds naar de Vismarkt. Daar aan de overkant ligt het Dijlepad, dat drijft op de rivier de Dijle en loopt vanaf de Haverwerf tot de Kruidtuin. Volg het pad onder de bruggen door en bekijk onderweg de prachtige panden langs de rivier. Biertje? Brouwerij het Anker, aan de rand van het Groot Begijnhof (ook een aanrader!), is een van de oudste (sinds 1471) brouwerijen van België. Volg een rondleiding en proef de speciaalbieren. Santé!

5. Schoonhoven, de zilverstad in het Groene Hart

Een kanon voor de witte ophaalbrug in Schoonhoven, Nederland

Schoonhoven - gelegen aan de rivier de Lek in het Groene Hart - staat bekend als Zilverstad; nergens anders in Nederland vind je al honderden jaren lang zoveel zilversmeden. Het is hier niet groot, maar het charmante stadje maakt zéker indruk. Denk aan knusse straten, kleine grachten, trendy boetieks en eettentjes. Loop door de binnenstad, langs de watertoren, de oude bastions en de mooie stadspoort. Onderweg lees je op de verschillende borden over de geschiedenis van de Zilverstad.

In het Nederlands Zilvermuseum kom je erachter dat zilver al meer dan zevenhonderd jaar centraal staat in Schoonhoven. Je ziet hier vitrines gevuld met schitterende sieraden, maar ook tafelzilver. De tijdelijke tentoonstellingen hebben wisselende thema’s, en de smid onthult zijn geheim. Het is trouwens niet alleen maar zilver wat je in Schoonhoven kunt kopen; lekkere wijnen, vintage meubels en bijzondere bloemen vind je er net zo goed. Vooral langs de Haven en de Korte Dijk zitten bijzonder leuke adressen. Nog wat van de omgeving zien? Huur een elektrische step en volg een van de routes, of klim op een sup en volg het riviertje de Vlist richting de Bonrepasmolen.

6. Deventer met het oudste stenen gebouw van Nederland

Historische gebouwen in Deventer, Nederland

Deventer is een van de oudste steden van Nederland. Het zal je dan ook niet verbazen dat deze Hanzestad barst van de historische monumenten en gebouwen. Zelfs het oudste stenen gebouw van ons land staat hier: in de Sandrasteeg op nummer acht. Vroeger een poortgebouw uit 1130, nu een woonhuis. Ook de Waag op de Brink (het grootste plein van Nederland) is prachtig om te zien. Dit laatgotische gebouw met drie verdiepingen, een klok en drie spitse torens is het symbool van de stad. Strijk neer op een van de terrassen op het plein, dan heb je er een mooi uitzicht op.

Winkelfanaten halen hun hart op tijdens hun dagje Deventer. De pittoreske Walstraat zit vol met leuke winkels, zoals antiekzaken, woonwinkels en chocolatiers. Ook de Deventer Borstelwinkel in de Menstraat mag je niet overslaan. Deze oudste winkel van de stad heeft tweehonderd verschillende soorten borstels en bezems. Het lijkt alsof je zo het jaar 1860 binnenstapt. Het Bergkwartier is een charmante wijk met ambachtelijke winkels, galerieën en horeca.  Na alle reuring in de stad kom je tot rust in de Kloostertuin: een groene stadstuin, verstopt tussen de drukke winkelstraten.

7. Het luxe kuuroord Baden-Baden bij het Zwarte Woud

Een fontein voor de kathedraal in Baden-Baden, Duitsland

Op steenworp afstand van het Zwarte Woud ligt Baden-Baden, dat pronkt op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Omgeven door wijngaarden, bossen en bergen. Rond de 19^de eeuw werd het baden steeds populairder, en trokken welgestelde mensen naar Baden-Baden voor de heilzame bronnen. De stad werd een luxe kuuroord, met prachtige gebouwen. Zoals de Trinkhalle uit 1840, met een mooie galerij met fresco's. Ernaast staat het Kurhaus met neoklassieke architectuur, waar geregeld wereldleiders bijeenkomen. Ook is er een prachtig gedecoreerd casino, waar je een rondleiding kunt krijgen.

Baden-Baden staat bekend om zijn eeuwenoude warmwaterbron. Een bezoek aan de thermen is dan ook eigenlijk wel een must als je hier bent. Zo is het Friedrichsbad een badhuis uit de 19^de eeuw, met sierlijke mozaïeken, marmeren zuilen en een centrale koepel. Je kunt er heerlijk baden in het geneeskrachtige thermale water; goed voor de spieren, gewrichten en huid. Struin daarna geheel ontspannen door het levendige centrum vol charmante straten en palmbomen. Stap een boetiek binnen voor een mooie outfit voor tijdens een concert in de avond: het Festspielhaus is het grootste operahuis van Duitsland.

8. Struinen door de ‘Goudse Straatjes’ van Gouda

Het stadhuis van Gouda, Nederland

Ook Gouda behoort tot de verrassend leuke steden in Nederland. Bekend als de kaasstad; er wordt geen kaas ín de stad gemaakt, maar het was eeuwenlang traditie dat de kaas in Gouda werd verhandeld. Tussen half april en half september wordt de Markt omgetoverd tot kaasmarkt. Voor de Goudse Waag ligt het dan vol met kazen en het handjeklap wordt nagespeeld. Net als het boren in de kaas om de kwaliteit te controleren. Gouda staat ook bekend om de wereldberoemde siroopwafels, de originele Goudse koeken van waaruit later de stroopwafel werd ontwikkeld. Bij Kamphuisen Siroopwafelfabriek zie je hoe ze worden gemaakt.

Tijd om de stad verder te ontdekken. De Sint-Janskerk uit 1552 is met zijn 123 meter de langste kerk van Nederland. Binnen zie je de ‘Goudse Glazen’: ruim zeventig prachtige glas-in-loodramen. Shopfanaten moeten in de ‘Goudse Straatjes’ zijn, de middeleeuwse straten rondom de Markt. Hier vind je de kleinere boetieks en winkels met ambachtelijke producten. Ook Groenendaal hoort hierbij, dé ‘fairtrade straat’ van Nederland met winkels vol duurzame producten. Mooi weer of vermoeide benen? Pak een terrasje op de Markt of maak een rondvaart door de grachten.

9. Historisch Meppel op een zomerse donderdag

Stadsgezicht Meppel, Nederland

De oude handelsstad Meppel - in het zuidwesten van Drenthe - is geen grote stad, maar toch is er veel moois te zien. Zoals het monumentale (trein)station uit 1867, de Watertoren uit 1883 en de Grote Kerk met de Meppeler Toren uit de 15^de eeuw. Meppel staat ook bekend als drukkersstad. Meer over weten? Aan de Kleine Oever vind je het Drukkerijmuseum in een monumentaal pakhuis. Leuk voor alle leeftijden, met demonstraties, speurtochten en spelcircuits.

Tijdens de jaarlijkse Donderdag Meppel Dagen (DMD) in juli en augustus is het extra feestelijk om hier te zijn. Een stadsfestival waarbij elke donderdag een eigen thema heeft. Zo wordt tijdens de Amsterdamse dag de binnenstad overspoelt met Amsterdammers en lijkt het net of je in de Jordaan bent. Ook tijdens het Grachtenfestival in juni is het hier erg sfeervol, met grachten vol historische schepen en allerlei activiteiten. Toch is Meppel ook zónder evenement een aanrader, met gezellige pleinen vol terrassen, charmante straten en leuke boetieks en speciaalzaken.

10. Leuven, met ‘de langste toog ter wereld’

Twee meisjes op het plein in Leuven, België

Leuven is de grootste universiteitsstad van België. Dat beleef je meteen door de gezelligheid op de Oude Markt. Het is een rechthoekig plein dat vooral bestaat uit horecazaken, vandaar ook de bijnaam ‘langste toog ter wereld’. Je hebt er ook uitzicht op de Sint-Pieterskerk uit de 15^de eeuw, gerestaureerd en heropend met een totaal nieuwe bezoekerservaring. Met een tablet of de prijswinnende hololens voor 3D-beelden komen de kerkschatten namelijk tot leven. Volgens de locals is de Mechelsestraat de leukste straat van Leuven. Je struint hier langs bijzondere winkels, met planten bijvoorbeeld. Maar ook fijne eettenten. Smaakt naar meer? De Munststraat is the place to be voor foodies.

Zin in een fietstocht? Pak dan de fietsroute langs de vier Leuvense abdijen. Zo ontdek je meteen het centrum én het groen om de stad heen. Of wandel naar het Groot Begijnhof uit de 13^de eeuw, dat op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat. Destijds woonden er zo’n 360 begijnen. Je loopt hier door een netwerk van straatjes met tientallen huizen, maar ook zijn er pleintjes, tuinen en parken. En niet te vergeten de Sint-Jan-de-Doperkerk uit 1232.

11. Amersfoort: van de Krommestraat naar het Mondriaanhuis

De koppelpoort in Amersfoort, Nederland

Begin je dagje Amersfoort vanaf boven: beklim de bijna 100 meter hoge Onze Lieve Vrouwetoren. Vanaf dit kadastrale middelpunt van Nederland - met meer dan honderd klokken – heb je een goed uitzicht over de stad. Wandel eenmaal beneden naar de Krommestraat, de leukste winkelstraat van Amersfoort. Geen grote ketens hier, maar wél voornamelijk kleine, onafhankelijke winkels.  Ga ook op jacht naar de lokale lekkernij: het Amersfoortse keitje. Ze zijn er in allerlei maten met vullingen als marsepein, chocola, noten en zuidvruchten.

Piet Mondriaan is geboren in Amersfoort en heeft tot zijn achtste gewoond op Kortegracht 11. In zijn geboortehuis is nu een kunstmuseum gevestigd: het Mondriaanhuis. Door oude foto’s, bewegend beeld en audio kom je meer te weten over het leven en werk van deze wereldberoemde grootmeester van de abstracte kunst. Ook nog benieuwd naar de geschiedenis van Amersfoort? Die ontdek je iets verderop in Museum Flehite. Vanaf het water zie je de stad weer van een heel andere kant. Stap op een rondvaartboot en maak een tochtje door de historische binnenstad en over de mooie Heiligenbergerbeek.

12. Wandelen over de stadswallen van vestingstad Heusden

Uitzicht op de stad Heusden, Nederland

Heusden ontstond rond 1200 rondom een van de oudste waterburchten van het noordwesten van Europa. Het was zelfs de eerste stad in Nederland met een stadsmuur. In het stadhuis zit het Heusden Buro voor Toerisme met een maquette waar je in een oogopslag ziet hoe mooi de stad is. Je kunt hier meteen een korte film kijken over de geschiedenis van Heusden. Eenmaal buiten sta je weer in het ‘openluchtmuseum’. Wandel over de stadswallen - met uitzicht over het water en langsvarende boten - naar de stadshaven.

Pak op de Vismarkt een terrasje; dit is het centrale plein van Heusden, met cafés en prachtige koopmanswoningen. Je ziet hier ook de Visbank met de twaalf Dorische zuilen, de plek waar vroeger vis werd verkocht. De gebogen opening geeft je een mooi uitzicht op de haven, de brug en de molen; het is het mooiste doorkijkje van de stad. Slenter verder door de historische straten, langs ateliers, galeries en winkels vol lekkernijen. Maak een tussenstop bij het Gouverneurshuis Heusden, een prachtig pand met een mooie tuin. In het museum vind je een vaste collectie en wisselende exposities. Samen vertellen ze je de geschiedenis van Heusden.

13. Dwalen door de knusse straten van Zwolle

Uitzicht vanaf de 'Peperbus', op de stad Zwolle, Nederland

Vanaf de 75 meter hoge top van de ‘Peperbus’ – oftewel de Onze Lieve Vrouwetoren - op de Ossenmarkt heb je Zwolle goed in beeld. Om er te komen, beklim je een smalle stenen wenteltrap. Eenmaal boven vertellen de bordjes wat er allemaal te zien is. Je ziet ook veel smalle straatjes, steegjes en pleinen waar je beneden doorheen kunt dwalen. De Diezerstraat is de grote winkelstraat met afwisselend ketens en kleine winkels. In de kleinere straatjes zitten de kleinere ondernemers, met concept-stores, woonwinkels, kledingboetieks en andere speciaalzaken.

Vanaf de Sassenstraat zie je de imposante Sassenpoort, die vroeger onderdeel was van de stadsverdedigingswerken. Deze 15^de eeuwse torenpoort steekt met kop en schouders boven Zwolle uit. Ook Museum De Fundatie is indrukwekkend; het gebouw zelf is al een kunstwerk op zich, met een bolvorm op het dak. In dit populaire museum voor beeldende kunst bestaat de vaste collectie uit kunst van de late middeleeuwen tot nu. En ook zijn er wisselende tentoonstellingen. Liefhebbers van boeken moeten bij Van der Velde zijn. De boekhandel zit in een prachtig oud kerkgebouw, met verdiepingen vol boeken, een brasserie en een leescafé.

14. Monschau: een van de mooiste steden van Duitsland

Het kleurrijke centrum van Monschau, Duitsland

Niet ver van de Belgische grens ligt de Duitse Eifel. Hier ligt een van de mooiste steden van Duitsland: Monschau. Eeuwenoud (11^de eeuw), met prachtige vakwerkhuizen en de rivier Rur die de stad doorkruist. Struin rond door de smalle straten met kleurrijke gevels en bloembakken. De Markt is het kloppende hart van de stad, waar altijd wel een gezellige sfeer hangt door de terrassen van de cafés en restaurants. Plus winkels met lokale lekkernijen. Op zaterdag is het extra feest: dan is hier de wekelijkse markt. 

In de 17^de eeuw werd Monschau een echte lakenstad met klanten over de hele wereld; Spaanse wol werd er verwerkt tot mooie stoffen. Lakenwever en koopman Johann Heinrich Scheibler kwam tijdens de tweede helft van de 18^de eeuw naar Monschau met nieuwe technieken voor een betere textielproductie. Met zijn fortuin liet hij het Rotes Haus bouwen, het roze-rode herenhuis aan de rivier. Hierin is tegenwoordig het Stiftung Scheiblermuseum gevestigd, waar je meer te weten komt over Scheibler en het oorspronkelijke interieur in rococo en empire stijl kunt zien.

15. Goes: van de ‘Nachtwacht’ tot streetart

Boten in de haven van Goes, Nederland

Goes is prachtig. Daar zorgt alleen al de historische stadshaven voor, omgeven door statige pakhuizen en gezellige terrassen. Ook de Grote Markt zit vol levendigheid. Vanaf hier loop je zo de leuke Papegaaistraat in. Kijk even omhoog; de straat hangt vol papegaaienkooitjes. Sla ook de Magdalenastraat - vol winkels en horeca - en de sfeervolle Vlasmarkt niet over. Aan de Zusterstraat wacht je een groene verrassing: de ingang naar de Manhuistuin, een lieflijk hofje. Boekenwurmen moeten bij boekhandel De Koperen Tuin zijn, want dit schijnt een van de mooiste boekwinkels van Zeeland te zijn.

In een voormalig klooster in hartje Goes zit Historisch Museum de Bevelanden. Hier duik je ruim zeshonderd jaar stadsgeschiedenis in. Je ziet onder andere klederdracht en de vrije zondag door de ogen van Zeeuwen van toen. Ook hangt hier ‘de Nachtwacht van Goes’: vier levensgrote schilderijen van Goese schutters. Wees niet verbaasd als je tijdens het rondwandelen door Goes ineens streetart ziet. In 2015 namen internationale kunstenaars tien gevels onder handen tijdens het festival Mural Goes. In de jaren die volgden, kwamen daar nog meer muurschilderingen bij. De teller staat vandaag de dag op ruim twintig.