Vakantie in Friuli

Italiaans juweeltje

Wie eens iets anders wil, is in Friuli op zijn plek. De meest oostelijke streek van Italië schurkt tegen buurlanden Slovenië en Oostenrijk aan. De invloeden van vroegere bezetters zijn nog zichtbaar in de vele Romeinse overblijfselen en eeuwenoude dorpjes en stadjes. Maar het is niet moeilijk aan al deze cultuur te ontsnappen in de prachtige natuur die Friuli te bieden heeft: besneeuwde Alpentoppen in het noorden, glooiende heuvels met bossen en wijngaarden in het zuiden en een langgerekte kust aan de Adriatische Zee.

Ondanks al deze verschillende facetten is de streek toch minder bekend en daardoor minder toeristisch. Hoogste tijd dus om dit oostelijke Italiaanse juweeltje te ontdekken.

Attracties en evenementen: vol vermaak

Verveelde kinderen vind je niet in Friuli met de vele attractieparken, dierentuinen en evenementen. Rondom de badplaats Lignano bevinden zich alle grote attractieparken. De meest indrukwekkende is Gulliverlandia, een themapark gebaseerd op het verhaal Gulliver’s reizen met achtbanen, een aquarium en shows. Wie wat wil leren kan bij dierenpark Punta Verde terecht, waar kinderen meer te weten komen over de meest exotische dieren. Is je timing goed dan kan je een van de terugkerende evenementen bijwonen zoals de Palio van Palmanova wanneer de middeleeuwse strijd om de stad wordt herdacht met grootse historische spelen.

Bezienswaardigheden: reizen door de tijd

De Romeinen lieten al sporen achter in Friuli. Christenen volgden in de middeleeuwen met prachtige kerken, knusse dorpen en romantische kastelen die ook nu nog te bewonderen zijn. Een recenter verleden vind je in Fogliano Redipuglia waar in de Eerste Wereldoorlog tienduizenden soldaten sneuvelden. Het plaatsje heeft nu de dubieuze eer om de grootste militaire begraafplaats en het grootste oorlogsmonument van Italië te hebben. Voor mensgemaakte pracht en praal ga je naar Spilimbergo, het internationale centrum van de mozaïekkunst. De kleurige steentjes schitteren je hier tegemoet op straat, vanaf muren en in fonteinen.

Dorpen en steden: lieflijk en talrijk

De enige spanning die je in deze pittoreske regio ervaart is keuzestress. De overvloed aan lieflijke Middeleeuwse dorpjes is kenmerken voor Friuli. Slenter langs de groente- en fruitkraampjes onder de arcades van het Piazza Matteotti in Udine. Flaneer door de brede lanen en langs de statige gebouwen van universiteitsstadje Triëst. Hier drink je je espresso met uitzicht op zee en pak je je rust in de Cattedrale di San Giusto. In Gorizia kijk je vanaf hoge kasteelmuren uit over oranje daken van het heuvelachtige stadje. In Gorizia liep tot 2004 een scheidingsmuur om het Italiaanse van het Sloveense gebied te onderscheiden, dat doet niks af aan de pracht van het Middeleeuwse kasteel en de kronkelende straatjes.

Eten en drinken: lokaal lekkerbekken

De traditionele keuken van de regio zet op tafel wat het land biedt: wild, gevogelte en de kenmerkende polenta – een soort maispuree. Aan de kust ligt er geheid vis op je bord. Wie niet kan kiezen krijgt in de lagune van Marano een culinair allegaartje: de ribaltavapori, bijna alle vissoorten uit de lagune. Mis niet de prosciutto van San Daniele, de combinatie van berglucht en een frisse zeebries zorgen voor een tongstrelend zilte ervaring. Probeer ook muset, de lokale varkensworst die wonderwel combineert met brovada, zoetzure witte raapjes. Je dorst lessen doe je het best in de koffiehuizen van Triëst. In Collio maken ze vooral witte wijn, maar ook een zeer bijzondere merlot.

Fietsen: fietsparadijs voor iedereen

Door het afwisselende landschap is er voor elke fietser wel een route te vinden. De fanatiekeling kan in het wiel van de Girorijders volgen en in de meest noordoostelijke Dolomieten de Monte Zocolan trotseren. Een waar hellebeest met kilometerslange straffe hellingen. Wie het liever iets rustiger aandoet kan de bekende fietsroute FVG3 volgen, langs de rand van de Dolomieten. Deze route heeft voor een groot deel een eigen fietspad. Bijzonder: je komt langs een Amerikaanse luchtmachtbasis in Aviano. Heerlijke pittoreske dagtochtjes maak je makkelijk in het zuiden van Friuli. Bijvoorbeeld met het Romeinse Aquileia als uitvalsbasis.

Kunst en cultuur: kruispunt van culturen

Friuli deed al vroeg mee, overal zijn sporen van Latijnse, Germaanse en Byzantijnse cultuur te vinden. Cividale was het eerste hertogdom van de Germaanse Longobarden, Grado en Aquileia verraden een Romeinse geschiedenis en in Triëst viert de late Renaissance hoogtij. Hier vind je ook de hoog verheven Basilica di San Giusto met een indrukwekkend 12e eeuws mozaïek van Maria en de aartsengelen. In het Museo Arceheologico Nazionale in Cividale del Friuli, zelf een 16e-eeuws paleis, zijn archeologische vondsten uit de streek verzameld. Grandeur en kunsttentoonstellingen zijn te vinden in Vila Manin, Friuli’s eigen kleine Versailles.

Natuur: zwemmen en plukken

Van de lagunes aan de Adriatische kust tot het hooggebergte van de Alpen, Friuli heeft voor ieder wat wils. Zonnen en zwemmen doe je het best aan de zandstranden in de richting van Venetië. In Parco Naturale Regionale della Prealpi Giulie kom je misschien een beer of ander groot wild tegen. Pas op dat je niet verdwaald in de zwarte dennenbossen. Toegankelijker is Colline Carniche, een vriendelijk heuvellandschap tegen de Alpenhoogtes aan. Wie een mandje meeneemt tijdens een wandeling door de bossen, plukt ladingen bosbessen en bosvruchten. Plukland zonder grenzen.

Overnachten: van boerderij tot palazzi

In alle prijsklassen vind je hotels, appartementen en pensions, vooral in de kustplaatsen. In Triëst zijg je neer in een luxe bed in een van de stijlvolle historische palazzi en villa’s. Wie dichter bij de natuur wil zijn kan rondom Udine en Gorizia op een boerderij logeren. De campings vind je vooral aan de kust. Ze kenmerken zich door veel voorzieningen en liggen vaak op uitgebreide vakantieparken, villagio turistico, waar ook huisjes van uitstekende kwaliteit te vinden zijn.

Uitgaan: nachtelijk dansen, winkelen en kanovaren

De voetjes gaan vooral in de kustplaatsen van Friuli van de vloer. Daar vind je de meeste discotheken, dancings en cafe’s. Je leunt er overigens ook rustig achterover bij, veelal live, jazzmuziek. In de zomermaanden hangt in de badplaatsen een bijzondere sfeer ’s nachts omdat de winkels en ijssalons de hele nacht open blijven. Tijdens de lekker warme avonden pak je ook makkelijk een filmpje in een van de vele openluchtbioscopen of vermaak je je op een van de festivals, zoals het operettefestival in Triëst. Bijzonder is het nachtelijk kanovaren.

Winkelen: tussen bont en kitsch

De meeste winkels zijn te vinden in Lignano in het levendige Sabbiadoro aan de Lungomare, de boulevard. De winkeltjes verkopen hier van alles, van de meest kitscherige souvenirs tot echte bontjassen. De bekende Italiaanse merken vind je in Triëst met een gevarieerd aanbod aan kledingwinkels. Hiervoor kan je ook goed in Udine terecht. Natuurlijk vind je in Spilimbergo draagbare mozaïeken.

Zon, zee, strand: zonnen, zwemmen en zandkuren

Friuli ligt tegen de Adriatische Zee aan waardoor het heerlijk toeven is aan de zandstranden, vooral aan de westkant. Zoals in het populaire Lignano met haar fluweelzachte zandstrand. In Grado vind je ook zo’n mooi strand, ingesteld op zon- en watersportliefhebbers. De plek staat verder bekend om zijn zandkuren tegen reumatische aandoeningen. Voor de vogelaars biedt Grado een lagune met veel zeldzame vogels. Het stadstrand van Triëst, dat feitelijk in Barcola ligt is rotsachtig, maar wel een plek om te zien, gezien te worden en te zonnen. De Golfo di Panzano verken je in een optimist onder leiding van de capabele leraren van zeilschool Monfalcone.