De mooiste bezienswaardigheden van Florence

Zonder Florence zou de wereld er anders uitzien. Weinig steden hebben zo hun stempel gedrukt op de Europese kunst en cultuur als Florence. In deze stadstaat werd Europa tussen de 14e en 16e eeuw opnieuw geboren: de renaissance. Florence was toen de bakermat van het humanisme en dankzij dichters als Dante werd het Florentijnse dialect de officiële Italiaanse taal. De wetenschap en de economie bloeiden, de opera werd er uitgevonden, maar vooral de architectuur en de beeldende kunsten bereikten hoge toppen. ‘Tot nu toe hadden we vier elementen: aarde, water, lucht en vuur’, zei een paus die de stad zag groeien. ‘Nu komt er een vijfde element bij dat de mens extra creatief en vindingrijk zal maken: Florence.’

Wat te doen in Florence?

De schatten die deze creativiteit heeft voortgebracht zijn nog altijd te zien. Ze trekken jaarlijks miljoenen bezoekers. Wees dus voorbereid op wat drukte in het compacte centrum. Toch kun je nog altijd de Ponte Vecchio oversteken. De David van Michelangelo in de ogen kijken. De koepel van de Duomo beklimmen. Maar waag je ook in het minder toeristische Oltrarno. Bezoek ook minder bekende musea dan het Uffizi. Dit zijn elf van de mooiste bezienswaardigheden van Florence. 

1. Het varkentje: als één keer Florence niet genoeg is 

Florence is een stad waar je duizelig kunt worden van de rijkdom aan kunst en architectuur. Waarom zou je tussen al die schatten beginnen bij een fontein die niet tot de artistieke topstukken van de stad behoort? Juist omdat er in Florence zo veel te zien is! Je vindt deze fontein in de vorm van een everzwijntje (porcellino) op de Piazza Mercato Nuovo. De legende wil dat je terug zult keren naar Florence als je het zwijntje hebt geaaid. Hoef je niet meteen als een dolle van meesterwerk naar meesterwerk te rennen. 

Doe rustig aan. Ook de levenskunst werd in deze stad opnieuw uitgevonden. Drink een goed glas Florentijnse huiswijn: de chianti. Of proef de vele smaken ijs. Wist je dat het Italiaanse ijs ook is uitgevonden in Florence? Door een architect in dienst van de familie De’ Medici, de rijke en machtige bankiersfamilie die eeuwenlang een stempel zou drukken op kunst, cultuur en politiek in Florence. 

2. Duomo: de kunstzinnige kroon op de stad

Florence heeft kerken vol kunstschatten, maar De Duomo springt er letterlijk bovenuit. Deze koepelkerk van veelkleurig marmer is qua kunsthistorische betekenis een van de rijkste kerken van Europa. De koepel is vanuit bijna alle uitzichtpunten de kroon op de stad Florence. ‘Een bouwwerk groot genoeg om heel Toscane met zijn schaduw te bedekken’ was het doel van architect Bruneschelli. De Duomo zelf kun je gratis bezoeken. Wil je de 463 treden van de koepel beklimmen of de 420 treden van de Campanile van Giotto, reserveer dan vooraf een ticket met tijdslot. 

Verlaat de Piazza del Duomo niet zonder de ‘poorten naar het paradijs’ te hebben gezien. Deze poorten van brons en goud gelden als een van de eerste hoogtepunten van de Florentijnse renaissancekunst. Bij een totaalticket voor de Duomo is ook het museum Opera del Duomo inbegrepen. Hier komen minder mensen, maar stap binnen als je van beeldhouwkunst houdt: je ontdekt er veel meesterwerken uit de renaissance.   

3. Oltrarno: steek de rivier over en ontdek een ander Florence 

Zelfs in de relatief rustige herfst en winter word je in Florence omringd door andere toeristen. Toch heeft de stad ook stillere plekken. Steek bijvoorbeeld de rivier over. De ‘andere kant van de Arno’ heet die wijk letterlijk: Oltrarno. Dit was eeuwenlang meer de wijk van het volk dan van de machthebbers. Er woonden veel ambachtslieden en kunstenaars en er heerste een informelere sfeer. Nog altijd voel je er op veel plekken de hartslag van de Florentijnen zelf. 

Ook hier komen toeristen, maar de meesten beperken zich tot Palazzo Pitti en de Boboli-tuinen of genieten van het uitzicht vanaf de Piazzale Michelangelo. Dwaal ook door de minder toeristische straten. In kleine werkplaatsen en boetieks zie je ambachtslieden in actie. Geniet van een aperitief op de Piazza Santo Spirito of de Piazza Passera. Je kunt de Ponte Vecchio oversteken om er te komen, maar probeer ook de brug Santa Trinita. Die biedt fraai uitzicht, ook op de Ponte Vecchio. 

4. Aan de voeten van de mooiste man: Michelangelo’s David

Als er één plein is dat de geschiedenis en de schoonheid van Florence samenvat, is dat het levendige Piazza della Signoria. Hier zetelden eeuwenlang de bestuurders van de stad. Hier braken opstanden uit. Hier vertellen meesterwerken van beeldhouwkunst de geschiedenis van Florence. Zo heeft de zeegod Neptunus het gezicht van groothertog Cosimo I, in de 16e eeuw de machtigste man van de stad. Verderop waarschuwt de mythische held Perseus tegenstanders van de stad, met het afgehakte hoofd van Medusa. 

Er is één marmeren man die alle aandacht vraagt: de David van Michelangelo, symbool van Florence. Bewonderaars knielen aan zijn voeten. Het beeld mag dan een kopie zijn, velen zien het als het toppunt van mannelijke schoonheid. Toch is het best lastig om de schoonheid in de ogen te kijken. Niet alleen omdat David 5 meter hoog is. Hij kijkt ook een tikje scheel. Het originele beeld bewonder je samen met andere meesterwerken van Florentijnse beeldhouwkunst in de Galleria dell’Accademia. Een bronzen kopie zie je op de Piazzale Michelangelo. 

5. Het Uffizi en minder bekende tempels vol kunst 

Het Uffizi is hét museum van Florence. Deze vroegere kantoren (Uffizi) van de Medici-familie groeiden al in de 16e eeuw uit tot een schatkamer van kunst. Daarna tot een van de eerste en belangrijkste kunstmusea ter wereld. Er is zo veel te zien dat het gevaar van een ‘artistieke overdosis’ op de loer ligt. Beperk je daarom tot een paar zalen van het museum, zoals die van Leonardo da Vinci, Michelangelo, Rafaël of Caravaggio. Of die met de meesterwerken van Botticelli, zoals ‘De Geboorte van Venus’ en ‘De Lente’. 

Florence is vol kunstschatten, dus je kunt ook kiezen voor minder drukbezochte musea of monumenten. Het klooster van San Marco bijvoorbeeld, met fresco’s van Fra Angélico. Ook het klooster Sant’Appolonia heeft mooie fresco’s. Het oude weeshuis Ospedale degli Innocenti geldt als het eerste renaissancegebouw van de stad en heeft werk van de jonge Botticelli. 
 

6. Uitzicht: als een vogel boven de stad, zoals Leonardo da Vinci

Je weet misschien dat Leonardo da Vinci al in de 15e eeuw ontwerpen maakte voor een soort helikopter. Volgens de legende probeerde hij ook echt te vliegen, vanaf de heuvels van Fiesole. Daar lag Florence letterlijk aan zijn voeten. Nog altijd is het uitzicht op de renaissancestad er prachtig. Maar ook binnen Florence vind je veel uitzichtpunten. De meeste toeristen verzamelen op Piazzale Michelangelo. Te druk? Duik de aangrenzende Rozentuin in. Of klim naar de Basilica San Miniato al Monte, een kwartiertje verder. Niet alleen voor het uitzicht: de basiliek zelf is een van de mooiste romaanse gebouwen van Florence, met mooie kunstwerken en mozaïeken. Op diverse tijdstippen ook met zingende monniken (onder andere zondagen om 10.00 uur). 

Op warme Florentijnse zomerdagen is ook veel te zeggen voor het uitzicht vanuit de schaduwrijke villatuinen. De Boboli-tuinen bijvoorbeeld, bij Palazzo Pitti.  Dankzij de vele beelden, fonteinen en grotten zijn deze tuinen een soort openluchtmuseum. De nabijgelegen tuinen van Villa Bardini zijn iets kleiner en rustiger. Ook hier heb je fraai zicht op de Duomo en de rest van het centrum.

7. Culinair Florence in Mercato Centrale en Sant’Ambrogio

De beroemdste Italiaanse wijn, de Chianti, komt uit de achtertuin van Florence. De Florentijnen claimen ook dat ze ‘gelato’ hebben uitgevonden. Ook voor andere zoetigheden zit je goed in Florence. Van cantuccini tot rijsttaartjes. Sowieso eet je smakelijk in deze hoofdstad van Toscane. Beroemd in heel Italië is de Florentijnse biefstuk. Of voor een frisse dag: ribollita, een soep op basis van bonen en kool. Je kunt natuurlijk terecht in vele boetieks en restaurants om de lokale keuken te proeven, maar stap ook een van de markthallen binnen. 

De beroemdste is de Mercato Centrale op ruim vijf wandelminuten van de Piazza del Duomo. Beneden kun je inkopen doen, terwijl je boven kunt eten en drinken. Deze markt trekt een mix van Florentijnen en toeristen. Een markt die vooral de lokale bevolking bekoort is de wat kleinere Sant’Ambrogio, ruim vijf minuten lopen van de Piazza di Santa Croce, wat verder van de bekende toeristische plekken. 

8. Modestad Florence: in de schoenen van Marilyn Monroe 

Bij Italiaanse mode denk je al snel aan Milaan. Toch was Florence de eerste Italiaanse modestad en timmerden beroemde ontwerpers hier aan de weg. Al in de tijd van De’ Medici was mode van belang en liftten goudsmeden, leerlooiers en wevers mee op de bloei van de stad. Ook de eerste grote Italiaanse modeshow vond plaats in Florence. In Palazzo Pitti, waar nu een museum voor mode en kostuums gevestigd is. Je vindt ook kleinere modemusea in de stad, zoals dat van Salvatore Ferragamo. De man die schoenen ontwierp voor Marilyn Monroe, Audrey Hepburn en Sophia Loren. En in de Gucci Garden kun je diverse ontwerpen zien uit heden en verleden van het Florentijnse modemerk Gucci. 

De straat die modeliefhebbers niet mogen overslaan, is de chique Via de Tornabuoni. De fraaie palazzi met verleidelijke etalages wisselen elkaar hier af. Je ziet er de laatste ontwerpen van prestigieuze merken als Prada, Gucci, Pomellato en Cavalli. 

9. Historisch voetbal voor bikkels op de Piazza Santa Croce 

Gejammer, gepiep en aanstellerij om de scheidsrechter te misleiden? Bij het Florentijnse voetbal hoef je er niet mee aan te komen. Deze 16e-eeuwse variant van het voetbal is een mix van rugby, worstelen en voetbal. Voor echte rouwdouwers dus? Niet helemaal. Lange tijd werd het vooral gespeeld door de rijke aristocraten en de kerkleiders van de stad. Tegenwoordig nemen bikkels uit vier Florentijnse stadswijken het in de maand juni tegen elkaar op, in teams van 27 spelers. Zij trekken historische kleding aan en gaan elkaar te lijf op het Piazza Santa Croce in de binnenstad. 

Je kent dat plein misschien uit de films A Room with a View of Hannibal Lecter. Op het plein ben je dicht bij veel Florentijnse grootheden. Hier staat het standbeeld van Dante, de dichter die er met zijn Divina Commedia voor zorgde dat het Toscaanse dialect de Italiaanse standaardtaal werd. In de Basilica Santa Croce zie je veel kunstschatten, zoals fresco’s van Giotto. Bovendien vind je hier de (praal)graven van een paar van de beroemdste Florentijnen: schilder en beeldhouwer Michelangelo, operacomponist Rossini, politiek filosoof Machiavelli, architect Vasari en wetenschapper Galilei.

10. De brug met de winkels en de geheime gang: Ponte Vecchio 

Je hebt misschien vaker in je leven een middeleeuwse brug gezien. Toch zul je even met de ogen knipperen bij deze oudste brug van Florence. Er zijn weinig andere bruggen in Europa die zo vol zijn gebouwd. Vroeger waren de winkels op de brug het domein van leerlooiers en slagers. Maar toen de machtige Fernando De’ Medici ging wonen in het Palazzo di Pitti naast de brug, vond hij de stank te groot. Hij beval dat alleen zilver- en goudsmeden er nog mochten werken. 

Als je goed kijkt, ontdek je boven de winkels nog een laag bebouwing. Dit is de geheime Vasari-gang. Ook een initiatief van de familie De’ Medic. Zij moesten regelmatig de brug oversteken van het Palazzo Pitti naar het Palazzo Vecchio. Via deze gang vol kunstwerken kon dat in het geheim, zonder het volk onder ogen te hoeven komen. Vanaf 2022 wil het Uffizi speciale tickets aanbieden, waarmee je de gang kunt bezoeken. Niet de corridor door, wel de brug over? In de vroege ochtend en de avond vind je daar de meeste rust. 

11. De middelvinger van Galilei en de vrouwelijke David 

Houd je van beeldhouwkunst, zet dan behalve de Galleria dell’Academia ook het Museo del Bargello op je lijstje. Daar ontmoet je drie andere Davids dan die van Michelangelo. Waar die Florentijnse David-fascinatie vandaan kwam? De opkomende stad herkende zich in de dappere bijbelse David-figuur die de reus Goliat versloeg. Het meest opvallende David-beeld is dat van Donatello. Geen gespierde torso, deze David oogt bijna vrouwelijk.

Heb je interesse in de historie van de wetenschap, dan spreekt het Museo Galileo je misschien aan. Met een hoofdrol voor natuur- en sterrenkundige Galileo Galilei. Die ontdekte met zijn telescoop de manen van Jupiter. Met steeds meer zekerheid wist hij dat de zon het centrum van het heelal vormt, en niet de aarde. Dat bracht hem in ernstig conflict met de kerk, die zijn boeken verbood. Grappig genoeg zijn in het museum een paar ledematen van deze baanbrekende wetenschapper bewaard gebleven. Zijn middelvinger bijvoorbeeld.