De mooiste bezienswaardigheden van Istanbul

Op, over, in of aan de rand van de Bosporus: de mooiste bezienswaardigheden van Istanbul liggen verspreid door de hele stad. Aan Aziatische en Europese kant zijn dit de allermooiste trekpleisters.

Wat te doen in Istanbul?

1. Baden in de blauwe gloed van de Blauwe Moskee

Sultan Ahmed I kon het maar niet verkroppen dat de Hagia Sophia van oorsprong een christelijk bouwwerk was. Dus liet hij (begin 17de eeuw) precies ertegenover zijn eigen moskee bouwen. Zes minaretten toonden zijn rijkdom. Aangezien de Grote Moskee in het heilige Mekka er ook zes had, vatte de islamitische wereld dit op als een belediging. De sultan liet er toen gewoon een zevende minaret op zetten. Deze Blauwe Moskee kreeg zijn naam vanwege de 20.000 vooral blauwe Iznik-tegeltjes waarmee het interieur gedecoreerd is.

De moskee is nog steeds in gebruik voor gebedsdiensten. Het bord bij de hoofdingang laat zien wanneer deze plaatsvinden. De moskee heeft verschillende ingangen. Voor de beste ervaring ga je door de noordwestelijke poort bij het Hippodrome naar de marmeren binnenplaats. Hier zie je, hoog in de lucht, vier van de zes minaretten. Als je hier bent tijdens de oproep tot gebed, hoor je hoe het serene geluid van de oproep door de stenen binnenplaats echoot. Kippenvel gegarandeerd.

2. Dolmabahçe: misschien wel Europa’s mooiste paleis

Alleen al de ligging van dit paleis is reden om het te bezoeken: aan het water, in Besiktas, aan de Europese kant van de Bosporus. De sultans waren toe aan meer luxe, en dat kon het Topkapi Paleis niet meer bieden. Architect Garabet Balyan kreeg in 1853 carte blanche en ging helemaal los. Het paleis heeft een oppervlakte van 45.000 vierkante meter, bijna driehonderd kamers en 46 zalen. Muayede is het meest indrukwekkende deel van het paleis. Deze ceremoniële hal is meer dan 2000 vierkante meter groot en versierd met een enorme kristallen kroonluchter van 4,5 ton. Een cadeautje van de Britse koningin Victoria.

Nog geen tachtig jaar na de bouw zette Mustafa Kemal Atatürk de sultan af. Hij stichtte de Turkse Republiek en ging in het Dolmabahçe Paleis wonen. Hij bleef hier tot zijn dood, in de ochtend van 10 november 1938. Sinds hij zijn laatste adem uitblies, staan de klokken in het paleis stil op het tijdstip van zijn dood: 5 minuten over 9.

3. Vissers en verkeer op de fascinerende Galatabrug

De verbinding tussen de bruisendste wijken van de stad is een van de meest fascinerende plekken van Istanbul. De Galatabrug bestaat uit twee verdiepingen. Boven raast verkeer zoals het door heel Istanbul doet. Maar aan de zijkanten van de brug, losjes hangend over de reling en breeduit lachend, staan talloze vissers. Op de verdieping daaronder huizen verscheidene visrestaurants, waar de catch of the day nog net niet spartelt op je bord.

Niet ver van de brug, midden tussen de middeleeuwse huisjes in Beyoglu, staat de 62 meter hoge Galatatoren. Voor je naar boven gaat, moet je wel het verschil tussen het restaurant (tourist trap!) en het terras weten. Dat laatste is gratis toegankelijk en biedt een schitterend uitzicht over de stad. Het restaurant daarentegen kun je overslaan. Tenzij je van een overkill aan authentiek Osmaans houdt, inclusief sultan met harem, buikdanseressen en karaoke. Op het onlangs gerestaureerde plein rond de 14de-eeuwse toren kun je uren doorbrengen op de mooie terrasjes, in de leuke restaurants en souvenirwinkels.

4. Grote Bazaar: het grootste winkelcentrum ter wereld

Op deze overdekte markt kun je je compleet uitleven in maar liefst vierduizend winkels. Het is een wirwar van honderden kleine straten en stegen, die met naamborden aangegeven worden op elk kruispunt. Toch is verdwalen onvermijdelijk, maar dat maakt het meteen zo leuk. Lekker struinen door de leukste shops, waar lantaarns je tegemoet fonkelen, je in alle talen tapijten aangeboden krijgt en sieraden, theeglazen en kleding in overvloed uitgestald zijn.

De koopmannen kunnen nogal opdringerig zijn. Dat betekent ook dat je moet afdingen. Dat is simpelweg onderdeel van de ervaring – en het voorkomt dat je te veel betaalt. Als je een taxi of Uber ernaartoe neemt, weet dan dat de Turken de Grote Bazaar doorgaans de Kapalicarsi noemen, aangezien dit de letterlijke vertaling hiervan is.

5. Het kerkelijk verleden van moskee Hagia Sophia

De kathedraal van Constantinopel, dat was de Hagia Sophia toen ruim 20.000 bouwvakkers in de 4de eeuw startten met de bouw van de kerk. Ze werkten er meer dan zes jaar aan, met een indrukwekkend resultaat. In 558 stortte de oorspronkelijke koepel in als gevolg van een aardbeving, toch is het na de St. Pieter in Rome het grootste koepelgebouw ter wereld.

Na de val van de stad in 1453 maakten de Ottomanen van de kerk een moskee. Bijna vijfhonderd jaar later, in 1934, werd het enorme en gezichtsbepalende bouwwerk onder Mustafa Kemal Atatürk een museum. In 2020 is echter besloten dat het weer een moskee moest worden. Bezoekers zijn nog steeds welkom. Er wordt zover bekend geen toegangsprijs in rekening gebracht. Ook kun je alle mozaïeken bewonderen, behalve tijdens de eredienst, wanneer het gebouw een uur voor de gebedstijd sluit en een half uur daarna weer opengaat.

Tip: ga vroeg in de ochtend op pad, zodat je de grote groepen voor bent.

6. De aantrekkingskracht van de Suleymaniye-moskee

Suleyman, sultan in de 16de eeuw, wilde een moskee nóg groter dan die er al stonden. Spoiler alert: dat is niet gelukt. Toch lijkt het zo. Architect Sinan koos een briljante locatie: de moskee torent met een onmiskenbare aantrekkingskracht boven Istanbul uit. Ook binnenin is het met onder andere een marmeren binnenplaats en prachtige wandversieringen een en al pracht en praal. Op het complex liet de sultan een koranschool, gaarkeuken en ziekenhuis bouwen. En een badhuis: nu een bekende hamam, de enige gemengde in Istanbul.

De beste manier om de moskee binnen te lopen, is via de Prof Sıddık Sami Onar Caddesi. Deze straat staat bekend als ‘de Steeg van de Verslaafden’, omdat de theehuizen hier vroeger hasj verkochten. Thee te over, maar de wiet is nu weg. Vanuit de steeg loop je naar een opening in de muren rondom de moskee. Geniet ook van de goed onderhouden tuinen. De vier minaretten hebben in totaal tien galerijen of balkons. Dat aantal geeft aan dat Suleyman de Grote de tiende Ottomaanse sultan was.

7. Prinseneilanden: oase van rust in alledaagse hectiek

Het is heel simpel: je kunt er alleen met de boot komen en auto’s rijden er niet. De Prinseneilanden is een eilandengroep in de Zee van Marmara, op zo’n 20 kilometer van Istanbul, net voor de kust van het Aziatische deel van de stad. Van de negen eilanden kun je er vier bezoeken: Kinaliada, Burgazada, Heybeliada en Buyukada. De andere vijf zijn niet toegankelijk voor toeristen.

Buyukada is het grootst, en een echte aanrader. Het staat bekend om de prachtige zandstranden. Bezoek er ook het Sint-Jorisklooster, of de Hogere Zeevaartschool. Je kunt ook een fiets huren of een tochtje met de paardenkoets maken. Vanuit Istanbul vertrekken vanaf twee plekken veerboten naar de Prinseneilanden: veerbootstation Katabas, dicht bij het Dolmabahçe Paleis en Kadiköy aan de Aziatische kant.

8. Wereldberoemde islamitische kunst in het Topkapi Paleis

Sultan Mehmet II gaf in de 15de eeuw opdracht voor de bouw van het Topkapi Paleis. Hij resideerde er als eerste, later hebben veel van zijn opvolgers er gewoond. Door de jaren heen is het flink uitgebreid, met uiteindelijk plaats voor vijfduizend mensen: de sultan, zijn familie, de harem en alle bedienden. Ruim vierhonderd jaar was dit het centrum van de Osmaanse heerschappij in Istanbul. En het staat op een van de mooiste plekken in de stad, vlak bij de Hagia Sophia en de Blauwe Moskee. Tussen de Gouden Hoorn en de Zee van Marmara heb je een fenomenaal uitzicht over de Bosporus.

Inmiddels is het paleis dé plek in Istanbul met een wereldberoemde verzameling islamitische kunst. De meeste ruimtes (het paleis bestaat uit vier paviljoenen) zijn ingericht als museum, met oorlogsbuiten, geschenken, en juwelen en sieraden in de schatkamer Hazine Dairesi. Daar liggen ook twee smaragden van 3,5 kilo, en een 84-karaats diamant. Maak een (betaalde) populaire rondleiding door de veertig vertrekken van de harem; een labyrint van zalen, kamers en terrassen.

9. De Maagdentoren als het gezicht van Istanbul

Kız Kulesi, zo heet de Maagdentoren in het Turks, staat op een klein eiland in de Bosporus. Je kunt ’m duidelijk zien vanuit verschillende wijken in Istanbul. Ruim 2500 jaar geleden begon de indrukwekkende geschiedenis van deze toren, toen de Atheense generaal Alcibiades opdracht gaf voor de bouw. Hij wilde er de Perzische schepen in de Bosporus mee onder controle houden. Byzantijnse keizers, Ottomaanse sultans: iedereen heeft daarna zijn stempel op de toren gedrukt. Met verbouwingen en restauraties groeide het gezicht van Istanbul mee met de ontwikkeling van de stad.

Rond de afgelopen eeuwwisseling werd besloten de toren open te stellen voor publiek. Daar heeft Hollywood meteen gebruik van gemaakt. De toren komt voor in de film The world is not enough, waarin James Bond (Pierce Brosnan) door zijn tegenstander Elektra King (Sophie Marceau) in de toren wordt gevangengehouden.