De mooiste bezienswaardigheden van Rome

Aanschouw de fraaie Vierstromenfontein op Piazza Navona, struin tussen de imposante ruïnes van Forum Romanum en betreed het kolossale Colosseum. Dit zijn de mooiste bezienswaardigheden van Rome.

Wat te doen in Rome?

Volgens een bekend spreekwoord leiden alle wegen naar Rome. Niets mis dus met de bereikbaarheid van deze wereldstad, te vinden in de regio Lazio, aan het midden van de westkust van Italië. Rome is op 21 april 753 v. Chr. gesticht en sinds 1871 de hoofdstad van Italië – nadat Florence eerder die honneurs mocht waarnemen. Met 1285 vierkante kilometer is er een terrein te ontdekken dat ongeveer vier keer zo groot is als Rotterdam. De Engelenburcht, de Trevifontein en het Colosseum: het barst er van de klassieke historie en indrukwekkende bouwwerken. Keuzestress? Verken deze meest indrukwekkende bezienswaardigheden van Rome op je gemak.

1. Engelenburcht: fort met een verhaal

Aan de noordoever van rivier de Tiber, in Parco Adriano, waakt de Engelenburcht. Dit grotendeels ronde bouwwerk met vestingmuren was van origine een mausoleum. Keizer Hadrianus liet het tussen 123 en 139 n. Chr. bouwen voor hemzelf en zijn familie. Vanwege de strategische ligging, vlakbij het Vaticaan en naast de Engelenbrug, werd het in de 5^e eeuw een verdedigingsfort.

Tegenwoordig is Engelenburcht (of Castel Sant’Angelo) een monumentaal museum. De naam ontstond nadat paus Gregorius I in 590 n. Chr. de aartsengel Michaël zag neerdalen. Toen Michaël zijn zwaard terug in z’n schede stak, stopte de toenmalige pestepidemie. De Vlaamse beeldhouwer Pieter Antoon Verschaffelt heeft dit verhaal vereeuwigd in het bronzen beeld van Michaël dat sinds 1752 is te zien op de kapel van het hoofdgebouw.

2. De ondergrondse verrassing van Piazza Navona

Piazza Navona is een van Rome’s mooiste pleinen. Onder meer vanwege de drie fonteinen die door veel schilders worden vastgelegd. Vooral de Vierstromenfontein van Gian Lorenzo Bernini uit 1651 trekt de aandacht met zijn 16,5 meter hoge obelisk. De vier man-met-baardfiguren aan de voet van deze paal staan symbool voor de Ganges, Donau, Nijl en Rio de la Plata. De enige vier grote rivieren die destijds bekend waren.

De uitgerekte ovalen vorm van Piazza Navona is terug te leiden naar het hier gevestigde atletiekstadion Stadion van Domitianus. De ruïnes hiervan liggen onder het plein. Daal via de ingang aan Via di Tor Sanguigna 5 meter beneden straatniveau en bekijk de resten van het sportpaleis waar dertigduizend toeschouwers in pasten.

3. Het licht zien in het prachtige Pantheon

Het vrij toegankelijke Pantheon is een voormalige tempel voor het aanbidden van Romeinse goden getransformeerd tot kerk. Via de voorgevel met zestien stenen pilaren loop je het ronde, donkere hoofdgebouw binnen. In de dakkoepel, met een diameter van ruim 43 meter, bevindt zich een rond gat met een doorsnede van 9 meter. Hierdoorheen schijnt een felle lichtbundel de donkere ruimte in, als een zonnestraal die een grot verlicht.

De originele Pantheon-tempel stamde uit 27 v. Chr. en is in 80 n. Chr. door een grote brand verloren gegaan. Keizer Hadrianus liet van 113 tot 125 n. Chr. een nieuw Pantheon bouwen. Met in de voorgevel nog wel altijd het geschrift: ‘M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIUM.FECIT’. Dit betekent: ‘Marcus Agrippa, zoon van Lucius, voor de derde maal consul, heeft dit gebouwd’.

4. Via dei Condetti: elegante etalages

Rome is vooral een stad van oudheden, maar naast het bekijken van alle bezienswaardigheden zijn er ook genoeg plekken om jezelf in een nieuwe outfit te hijsen van Italiaanse snit. In winkelstraat Via dei Condetti bijvoorbeeld. Dit wordt wel gezien als de belangrijkste winkelstraten van Rome. Juweliers en chique kledingzaken maken dit ook een van de duurste locaties.

Ondanks de hoge prijzen is Via dei Condetti vaak gevuld met toeristen. Laat net als zij je oog vallen op de dure horloges en haute couture in de elegante etalages. En pak deze pronkpassage – die begint bij Via del Corso – om bij Piazza di Spagna te komen, het plein van de Spaanse Trappen.

5. De verboden treden van de Spaanse Trappen

De Spaanse Trappen aan Piazza di Spagna heten officieel Scalinata della Trinità dei Monti. Hierin zit een verwijzing naar Trinità dei Monti, de kerk die bovenaan de trappen staat. De ruim 130 treden van enkele meters breed zijn opgedeeld in drie terrassen – een knipoog naar de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Let op: vanwege de opstoppingen die ontstonden, mag je sinds 2019 niet meer op de treden zitten of eten. Dit levert een boete op.

Onderaan de Spaanse Trappen staat nog een blikvanger: de Fontana della Barcaccia (Fontein van de Boot). Deze ‘lekkende’ boot van Pietro Bernini herinnert aan de overstroming van Rome tijdens de kerst van 1598, waarbij de halve stad onder water stond.

6. Trevifontein: wonderschoon waterwerk

De Trevifontein van Gian Lorenzo Bernini is 26 meter hoog en 22 meter breed en daarmee de grootste fontein van Rome. Er stroomt jaarlijks 80 miljoen liter water doorheen. Je vindt het waterwerk aan Piazza di Trevi in de wijk Trevi. Het centraal gepositioneerde beeld van zeegod Oceanus eist de aandacht op. Zie hoe hij op de schelp staat die door gevleugelde paarden wordt voortgetrokken.

In de kuip van de Trevifontein belandt ieder jaar zo’n 1,5 miljoen euro aan muntgeld. Mensen werpen munten in het water voor geluk en om een volgend bezoek aan Rome veilig te stellen. Volgens de traditie hoor je het kleingeld over de linkerschouder te gooien – anders keer je niet terug naar Rome.

7. Wroeten in het verleden van Forum Romanum

Rome is op zeven heuvels gebouwd. Tussen vier hiervan – Capitolijn, Palatijn, Velia en Esquilijn – was een open vlakte. Tijdens de Oudheid – een periode van ongeveer 750 v. Chr. tot 500 n. Chr. – stond hier het Forum Romanum. In dit voormalige religieuze, politieke en economische centrum ontdek je talloze resten van tempels, zuilen en triomfbogen.

Vooral de 15,5 meter hoge marmeren Boog van Titus valt op. Deze oudste ereboog van Rome (uit 81 n. Chr.) is grotendeels intact gebleven. Na de ineenstorting van het Romeinse imperium, raakte het Forum Romanum overwoekerd door gras. Tip: Voor het fraaiste overzicht van Forum Romanum ga je naar het hoger gelegen Piazza del Campidoglio, op slechts 130 meter loopafstand.

8. Domus Aurea: ruïnes van Nero’s Gouden Huis

Sinds 2014 geopend en dus een relatief nieuwe bezienswaardigheid van Rome is Domus Aurea, oftewel de ruïnes van keizer Nero’s Gouden Huis. De overblijfselen van zijn voormalige villacomplex met drie etages vind je aan de noordgrens van Forum Romanum. Je kunt er alleen ’s weekends terecht, omdat er doordeweeks nog restauraties plaatsvinden.

Tijdens de rondleiding met gids krijg je een VR-bril op. Door de bril worden beelden op de muren geprojecteerd die aantonen hoe fraai Domus Aurea vroeger versierd was. Je ziet aan de projecties dat keizer Nero de voorkeur gaf aan chique zaken, zoals fresco’s, bladgoud, marmer en ivoor. Geen wonder dat dit ooit het duurste paleis van Rome is geweest. Reserveren (online) is verplicht.

9. Verken het iconische Colosseum

Het Colosseum, opgericht als Flavisch Amfitheater, is een wereldberoemd icoon en behoort tot de zeven wereldwonderen van de moderne tijd. In 80 n. Chr. wijdde keizer Titus Flavianus deze 189 meter lange en 156 meter brede arena in met spelen die honderd dagen duurden. Hierop volgden eeuwenlang brute gladiatorengevechten met wilde dieren als leeuwen – vaak tot de dood aan toe.

Tegenwoordig loop je minder gevaar als je het Colosseum betreedt. Verken op veilige wijze de ondergrondse tunnels waar voorheen het gevechtsveld lag (en later graven stonden) en gluur in de voormalige leeuwenkooien. Vanaf de bovenste ring overzie je de grandeur van het 50 meter hoge Colosseum, waarin wel vijftigduizend toeschouwers pasten, het best.

10. Thermen van Caracalla: reusachtige badhuisruïnes

Aan Via Appia staat het 120.000 vierkante meter grote ruïnecomplex van de Thermen van Caracalla. Dit voormalige openbare badhuis uit de 3^e eeuw was van de Romeinse keizer Septimius Severus en diens zoon Caracalla. Het badhuis bood ruimte voor 2500 bezoekers, van wie zestienhonderd tegelijkertijd in het water konden dobberen. Overige bezoekers verbleven onder meer in ontvangstruimtes, de bibliotheek, de massagesalon of op het sportveld (palaestra).

De ruïnes van de Thermen van Caracalla zijn opvallend goed bewaard gebleven. Dit is mede te danken aan het feit dat het badhuis altijd in een kapitaalkrachtige wijk heeft gestaan. Hierdoor is het goed onderhouden. Vandaag de dag fungeren de bijzondere brokstukken als decor voor wisselende openluchtopera’s en balletvoorstellingen van Teatro Dell’Opera di Roma.

11. Via Appia: koningin der wegen

Via Appia heet voluit Via Appia Antica en is in 312 v. Chr. aangelegd met vulkaangesteente. Daarmee was het Rome’s eerste snelweg. De naam is ontleend aan politicus en initiatiefnemer van de aanleg: Appius Claudius Caecus. Deze ‘koningin der wegen’ liep 540 kilometer zuidoostwaarts over het Zuid-Italiaanse landschap naar de Adriatische kustplaats Brundisium (het huidige Brindisi).

Via Appia ligt in het zuidwesten van het centrum van Rome en start tegenwoordig bij Porta San Sebastiano. Wandel of fiets over de weg – nog altijd deels van vulkaansteen – met de wetenschap dat hier troepen marcheerden tijdens de Tweede Samnitische Oorlog (343 tot 290 v. Chr.). Dat Spartacus en zesduizend andere opstandige slaven hier zijn gekruisigd draagt eveneens bij aan de historische waarde.

12. Michelangelo’s meesterwerken in de Sixtijnse Kapel

Dwergstaat Vaticaanstad is sinds 1929 de enclave binnen Rome waar de paus de baas is. Hier bevinden zich de Vaticaanse Musea, een groep musea waartoe ook de Sixtijnse Kapel behoort. Deze beroemde bezienswaardigheid is vernoemd naar paus Sixtus IV en ontworpen door Baccio Pontelli. Wereldberoemd als locatie waar kardinalen de nieuwe paus kiezen. Dus ook de plek waar de witte of donkere rook door een speciaal voor deze gelegenheid geplaatste schoorsteen opstijgt.

Het driehoekige dakkapel dat op het rechthoekige bouwwerk van ruim 40 bij 13 meter is geplaatst, is volledig versierd met fantastisch gedetailleerde fresco’s van Michelangelo. Bewonder onder andere zijn kleurrijke interpretaties van de schepping van Adam en de zondvloed, aangebracht op het gewelf.

13. Sint-Pietersbasiliek: hart van de katholieke kerk

Binnen Vaticaanstad is de Sint-Pietersbasiliek de grootste bezienswaardigheid. Omdat de paus hier woont, wordt deze locatie als het hart van de Katholieke kerk beschouwd. Binnen in de basiliek stuit je al snel op Michelangelo’s La Pietà. Dit 1,7 meter hoge marmeren beeldhouwwerk uit 1499 beeldt Maria zittend uit, met de pas van het kruis gehaalde Jezus Christus op haar schoot.

In de Sint-Pietersbasiliek trekt ook het bijna 29 meter hoge Baldakijn van Bernini de aandacht. Zie hoe de vier donkere, kronkelende pilaren met gouden bladertakken zijn versierd. Deze zogenoemde Salomonische zuilen ondersteunen de overkapping die recht boven Petrus’ graf is geplaatst. Beeldhouwer Gian Lorenzo Bernini versierde het imposante bouwwerk met goudbrokaat, de gouden weefstof die alleen voor de elite is weggelegd.

14. De verschillende smaken van Trastevere

De oude volkswijk Trastevere vind je ten westen van de Tiber en vlak onder Vaticaanstad. Dankzij de smalle straten en het middeleeuwse karakter is dit het ideale stadsdeel om doorheen te struinen. Piazza di Santa Maria ligt centraal en is daarom een goed startpunt voor je ontdekkingstocht. Snoep al wandelend van de lokale lekkernij ‘suppli’, een risottobal met tomatensaus en mozzarella.

Iedere zondag is er de vlooienmarkt op Piazza di Porta Portese. De stalletjes etaleren onder andere boeken, kleding en vinylplaten. De markt start om 6.00 uur en rond 14.00 uur heeft iedereen zijn spullen weer ingepakt. Een mooi tijdstip voor een late lunch. Trakteer jezelf in een typisch Italiaanse trattoria op lokale delicatessen, zoals pasta ‘cacio e pepe’ (kaas en peper).

15. Het dagelijkse kanonschot vanaf Gianicolo

Rome is gebouwd op zeven heuvels. De Gianicolo-heuvel van 615 meter hoog in Trastevere wordt officieus ‘de achtste heuvel van Rome’ genoemd. Vanaf hier heb je een prachtig panoramisch uitzicht over het stadscentrum. Als je hier klokslag 12.00 uur komt kijken, ben je bovendien getuige van het dagelijkse kanonschot dat wordt afgevuurd. Deze Romeinse traditie herinnert inwoners van Rome al meer dan 150 jaar aan het middaguur.

Bezoekjes aan vuurtoren Faro degli Italiani d’Argentina en de Fontana dell’Acqua Paola-fontein maken de trip naar de top van Gianicolo extra de moeite waard. Evenals het fotogenieke Garibaldi-monument op Piazza Garibaldi. Dit bronzen standbeeld van generaal Giuseppe Garibaldi te paard staat op een marmeren sokkel met de strijdkreet ‘Roma o morte’ (‘Rome of de dood’).

16. De fascinerende Piramide van Cestius

De straat Via Ostiensis in de wijk Ostiense wordt gesierd door de ruim 36 meter hoge Piramide van Cestius. Dit is de laatste rustplaats van de rijke Gaius Cestius Epulonius. Deze prominente magistraat en volkstribuun overleed in 12 v. Chr. Hij was gefascineerd door Egypte en liet daarom in zijn testament zetten dat hij in een piramide begraven wilde worden. Zo gewenst, zo gedaan.

Het fascinerende grafmonument is ideaal te combineren met een bezoek aan het achtergelegen ‘Kerkhof voor niet-katholieken’, aangelegd door Paus Pius VII. Hier vind je onder andere het graf van de Friese beeldhouwer Pier Pander, bekend van rijksmonument de Pier Pandertempel in Leeuwarden. In het park huist ook een kattenkolonie, met katers en poezen die parmantig op de grafperken poseren.

17. Galleria Borghese: fraaie kunstverzameling in familievilla

Museum Galleria Borghese op landgoed Villa Borghese bevat sinds 1903 de fraaie kunstverzameling van kardinaal Scipione Borghese. Zijn fanatieke zoektocht heeft geresulteerd in twintig zalen met antiek, sculpturen en schilderijen. Hieronder bevinden zich bekende renaissance-doeken van uiteenlopende grootmeesters, zoals ‘Jongen met fruitmand’ van Caravaggio en de 1602-versie van ‘De Kruisafneming’ van Peter Paul Rubens.

Het marmeren beeld ‘Pluto en Proserpina’ van Gian Lorenzo Bernini is ook erg fraai uitgevoerd en tegelijk confronterend. Je ziet Pluto namelijk de tegenstribbelende Proserpina mee naar de onderwereld sleuren. Het bezoek aan deze voormalige villa is aan een tijdslot van 2 uur verbonden. Per ronde worden maximaal 360 mensen binnengelaten. Tip: reserveer tickets een paar dagen van te voren.

18. Modern genot in het MAXXI-museum

Iets moderns in Rome ervaren? Bezoek het MAXXI-museum dat sinds mei 2010 zijn deuren heeft geopend in de noordelijke wijk Flaminio. Dit Museo Nazionale delle Arti XXI Secolo, zoals MAXXI voluit heet, huist voornamelijk kunst van 1900 tot heden. Het is daarmee het eerste nieuwetijdsmuseum van Italië. De twee afdelingen MAXXI Arte (kunst) en MAXXI Architettura (Italiaanse architectuur) hebben vaste collecties en tijdelijke exposities. Met ruimte voor onder andere de kunstschilder Gerhard Richter en architect Aldo Rossi.

Het futuristisch ogende en overwegend grijze bouwwerk van 30.000 vierkante meter is zelf ook een kunstwerk van strakke lijnen, vloeiend gebogen vormen en blinkende spiegelramen. Met haar ontwerp won de in 2016 overleden Brits-Irakese architecte Zaha Hadid de Stirling Prize van het Koninklijk Instituut van Britse Architecten.