De 13 leukste steden van Polen

ANWB samen met Polish Tourism Organisation

Denk je aan een citytrip naar Polen, dan komen Warschau en Krakau misschien als eerste bij je op. Maar in dit land zitten nog veel meer historische parels verstopt. Dit zijn de 13 leukste steden van Polen.

Krakau is de meest bezochte stad van het land, met een centrum dat al sinds 1978 op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat. Maar ook andere steden hebben hun eigen unieke charme. Ze zeggen dat Lublin het mooiste stadscentrum van heel Polen heeft. En in de maritieme hoofdstad Gdańsk zie je de grootste middeleeuwse havenkraan van Europa staan. Proef in Poznań de Sint Maarten croissant en ga in Wrocław - de stad van de honderd bruggen – op zoek naar de driehonderd kabouters die er wonen. En zo zijn er nog meer steden in Polen die vragen om een citytrip.

1. Krakau, de populairste stad van Polen

Het gezellige oude stadsplein Rynek Glowny in Krakau

Het is niet verrassend dat Krakau de meest bezochte stad van het land is: het centrum staat al sinds 1978 op de Werelderfgoedlijst van Unesco en heeft tal van bezienswaardigheden. Zoals de Universiteit van Jagiellonia uit 1364, het Koninklijke Kasteel van Wawel, de kathedraal en de Drakengrot. Volgens de legende woonde in deze grot een draak in de middeleeuwen. Hij kreeg elke dag offers van de dorpsbewoners, zoals varkens en schapen. Koning Krak was dit zo zat, dat hij de hand van zijn dochter beloofde aan degene die de draak zou verslaan; leerling schoenmaker Skuba was de gelukkige.

Vrijwel alle wandelroutes die door de Oude Stad lopen, leiden je naar de Lakenhalle. De 16^de eeuwse markthal met koopmanskramen vol souvenirs. Bezoek hier ook de eerste etage, waar de Galerij van Poolse Kunst uit de 19^de eeuw zich bevindt. Onder het marktplein vind je grote ondergrondse ruimtes waar je veel ontdekt over het verleden van Krakau. Hier zit namelijk een multimediaal museum waarin je door het ‘Krakau van de middeleeuwen’ loopt.

2. Łódź vol streetart en art nouveau paleizen

Een muurschildering van braziliaanse kunstenaar Eduardo Kobra in het centrum van Łódź © Pixabay / Elżbieta Michta

Łódź wordt ook wel de hoofdstad van de Poolse street art genoemd. De muurschilderingen springen overal in het oog: klein, groot, realistisch en artistiek. De 50 kunstwerken maken onderdeel uit van de Urban Forms Gallery: een permanente tentoonstelling van straatkunst op de gevels van gebouwen in het stadscentrum. Voor een wandeling door Łódź kun je het best beginnen in de 4 kilometer lange Piotrkowska straat, die het vrijheidsplein en het onafhankelijkheidsplein verbindt. Je ziet hier veel winkels en restaurants, maar ook villa’s en art nouveau paleizen van de vroegere textielbaronnen. Stop onderweg geregeld voor een blik op de huizen, zoals de Secessie Landau-woning op nummer 29, het Ludwik Meyer-paleis op 74 of de voormalige residentie van Juliusz Heinzl op 104.

Een van de meest populaire plekken van de stad is Manufaktura, een cultureel amusementscomplex. Ontstaan in de postindustriële gebouwen die deel uitmaakten van het voormalige rijk van Izrael Kalmanowicz. Denk aan gerestaureerde weefhallen, een vrijstaande elektriciteitscentrale en het Poznański paleis. Je vindt hier nu onder andere restaurants, een theater, kunstmuseum en een bowlingbaan. De residentie van de rijke Izrael Poznański is nu het Historisch Museum en in het paleis van Maurycy Poznański zit het Museum van Schone kunsten.

3. De maritieme hoofdstad van Polen: Gdańsk

De Kraanpoort (Brama Zuraw) aan de kade van de Motława in Gdansk

Hanzestad Gdańsk ligt aan de Oostzee en is de maritieme hoofdstad van Polen met gekleurde huizen, smalle stegen en een levendige haven. De Lange Straat (Ulica Długa) en de Lange Markt (Dlugi Targ) zijn de mooiste straten van de stad met huizen uit de middeleeuwen met gedecoreerde gevels. Vroeger woonden hier de rijkste patriciërs (leden van de Romeinse adel). Samen vormen deze twee straten de Koninklijke Route (Trakt Królewski). Aan de Lange Markt vind je het stadhuis en Artushof (Dwór Artusa), dat vanaf 1742 dienstdeed als beursgebouw voor de Danziger beurs. Ook de mooie Mariacka Street mag je niet overslaan, met veel trapjes en geregeld marktkramen.

In de wijk Gdańsk-Oliwa staat de Aartskathedraal. Stap binnen om het beroemde rococo-orgel te zien met 7876 pijpen en allerlei bewegende elementen. Wandel vervolgens naar het prachtige Oliwa Park met vijvers, bloembedden en stegen. Door het midden stroomt de Oliwski beek, die verandert in een waterval. Nog meer water vind je in de haven. Op het Graaneiland staat de Zuraw, de grootste middeleeuwse havenkraan van Europa. De poort takelde destijds goederen uit schepen met een gewicht tot 2000 kilo. In de jachthaven sluit je de dag af bij een van de restaurants.

4. Poznań: bruisende studentenstad vol historie en croissants

Het kleurrijk marktplein van Poznań

Poznań is een van de oudste steden van Polen en was in de 11de en 13de eeuw de hoofdstad van het land. Het was een stad van veel culturen waar Polen, Duitsers en Joden naast elkaar leefden. Nu is het een bruisende studentenstad met zo’n 28 hogescholen en een kleurrijk marktplein vol horeca. Je ziet hier ook het stadhuis, met een versierde voorgevel met beelden van de koningen van de Jagiellinische dynastie. Boven de klok komen elke dag om 12 uur ’s middags twee geiten tevoorschijn die elkaar rammen, op het geluid van de hoornblazer. Het oudste deel van de stad ligt op het eiland Ostrów Tumski, omgeven door de rivieren Warta en Cybina. Hier vind je de oudste Poolse kathedraal van de Heilige Apostelen Petrus en Paulus.

Wat je echt geproefd moet hebben voordat je de stad verlaat, is de Sint Maarten croissant. Je kunt ze bij veel banketbakkerijen in het land kopen, maar alleen de provincie Groot-Polen heeft de bakrechten. De croissant is gemaakt van semi-Frans deeg met vulling, waarvan het belangrijkste ingrediënt witte maanzaad is. Wil je er meer over weten? Op naar het Rogalowe Museum om de geanimeerde ‘Croissant geschiedenis van Poznań’ te bekijken.

5. Wrocław, de stad van de honderd bruggen en vele kabouters

Het 13^de eeuwse oude stadhuis en huidige stadsmuseum van Wrocław © Pixabay / Przemysław Krzak

Wrocław is ontstaan door het kasteel dat in de 10^de eeuw op de Ostrów Tumski werd gebouwd. Inmiddels staat Wrocław bekend als de stad van de honderd bruggen. Het doet hier dan ook denken aan Venetië en Amsterdam. De hoogste – de Heksenbrug - hangt 45 meter boven de grond en verbindt de torens van de gotische Sint Maria Magdalena kathedraal met elkaar. Andere mooie bezienswaardigheden zijn de kathedraal van Sint-Jan de Doper, de kerk van het Heilig Kruis, de Sint-Bartholomeus en het unieke Gothische oude raadshuis aan het historische stadsplein, dat een van de grootste van Europa is. In het Aartsbisschoppelijk Museum ligt het Boek van Henryków met de eerste zin in het Pools, dat op de Unesco Wereldherinneringslijst staat. Bezoek het Kathedraaleiland Ostrów Tumski rond zonsondergang, wanneer de lantaarnaansteker zijn ronde doet om de 103 straatlampen op het eiland aan te steken.

Houd in de stad ook je ogen goed open voor de ruim driehonderd kabouters die er wonen. Ze zitten verstopt in de straten. In september hebben ze hun eigen Kabouterfestival; een sprookjesachtig feest waarbij kinderen kaboutermutsen dragen en kleine huisjes verven voor hun kleine vrienden. Ook leuk: een bezoek aan de Wrocław Zoo, die je met bootjes vanuit het centrum bereikt. In het Afrikarium zwemmen 260 vissoorten – waaronder haaien - uit de hele wereld.

6. Het groene Szczecin als belangrijke zeehaven

Waly Chrobrego Promenade in Szczecin met op de achtergrond het Nationaal Museum © Polish Tourism Organisation / Mike Mareen

Deze 750 jaar oude stad ligt zo'n 100 kilometer van de Oostzee vandaan, maar is toch een van de twee belangrijkste Poolse zeehavens. In de haven van Szczecin meren de mooiste zeilschepen ter wereld aan. De stad staat bekend om zijn scheepvaarttraditie. Zelfs de beroemde peperkoeken van Szczecin hebben de vorm van nautische symbolen. Ze worden al 100 jaar met liefde gebakken. Wil je wandelen langs de 42 meest interessante plekken van de stad, pak dan de Stedelijke Touristische Route van 7 kilometer lang. Zo kom je onder andere bij het Philharmonie gebouw, het kasteel van de Hertogen van Pommeren en de kathedraal van Sint-Jakob.

Szczecin is ook aardig groen, zo zijn er veel parken met exotische planten. Ga in de zomer naar de rozentuin, met meer dan 9000 rozen in 99 variëteiten. Vlakbij de stad ligt het Smaragdmeertje (Jeziorko Szmaragdowe) waar je prachtig kunt wandelen. Leuk weetje: vroeger was dit een mijn, je ziet nog steeds de overblijfselen van de mijnmachines op de bodem van het meer liggen. In 1925 is de mijn overstroomd door het aanboren van ondergrondse wateren.

7. De hoofdstad Warschau vol groen en werelderfgoed

Paleis op het Water in Lazienki Park in Warschau © Polish Tourism Organisation

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het historische Warschau volledig verwoest. Gelukkig waren er veel oude foto’s, afbeeldingen en schilderijen zoals de stad er ooit uitzag. Aan de hand daarvan werd Warschau weer herbouwd zoals het in de 17^de en 18^de eeuw was. In 1980 werd de stad op de Werelderfgoedlijst van Unesco gezet. De Oude Stad is dan ook een bezienswaardigheid op zich. Maar ook het koninklijke kasteel, het kasteelplein met de zuil van koning Zygmunt III Waza en het Paleis van Cultuur en Wetenschap zijn populaire ‘attracties’. Slenterend door de stad kom je geregeld een zeemeermin tegen, het symbool van de stad.

In Warschau vind je ook ontzettend veel groen; de helft van de stad bestaat eruit. Van de 79 stadsparken is Lazienki Park een van de mooiste. Komt onder andere omdat hier het neoklassieke Paleis op het Water (met museum) staat, en de Oude Oranjerie met een authentiek 18^de eeuws hoftheater. Ook boven op de bibliotheek van de Universiteit van Warschau is het groen; de daktuin is een hectare groot en ontworpen door landschapsarchitect Irena Bajerska. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht op de rivier de Vistula en de stad.

8. Lublin met het mooiste stadscentrum van Polen

Uitzicht over de Dominicaanse abdij, trinitarische toren en het historische centrum van Lublin

Een van de mooiste historische centra van het land vind je in Lublin. Gedurende de WOII bleef het onaangetast, maar tijdens het communistische bestuur raakte het centrum toch in verval. Dankzij recente renovaties is het hart van de stad weer in ere hersteld. Je wandelt deze middeleeuwse stad binnen via de 14^de eeuwse Poort van Kraków (Brama Krakowska), die het cultureel symbool van Lublin is. Ook zit hier het Museum van de Geschiedenis van Lublin. Een ander interessant museum is het Lublin museum in het kasteel van Lublin, dat vroeger de gevangenis was. In de oude kapel zie je erg mooie fresco’s. Verder vind je hier schilderijen, Poolse klederdracht en moderne kunst.

Op de markt staat het stadhuis, met daaromheen herenhuizen en handelspanden uit de 15^de eeuw. Onder de markt zit nog een verrassing verscholen: een ondergrondse toeristische route door de oude kelders van handelaars. Eenmaal weer boven de grond zie je in de oude stad veel restaurants, cafés en terrassen. Stap ook eens een bakkerij binnen voor gebakken uienbrood (cebularz), de lokale specialiteit. In de winkelstraat Krakowskie Przedmieście vind je koffiebars, kunstgalerijen en artistieke kelders. In de avond komt hier het bruisende nachtleven op gang; Lublin is een echte studentenstad.

9. Zamość: de Parel van de Renaissance

Het stadhuis en marktplein van Zamość

In de buurt van Lublin ligt Zamość, dat ook wel bekendstaat als de ‘Parel van de Renaissance’ gezien de prachtige gebouwen en het historisch belang. De stad werd in de 16^de eeuw gesticht – de bouw duurde 20 jaar – met als doel een economisch centrum te worden op basis van handel. Het centrale plein staat op de Unesco Werelderfgoedlijst. Hier zie je burgerhuizen met arcades en rijke decoraties en het meest opvallende (en gefotografeerde) gebouw van Zamość: het stadhuis. Het steekt hoog boven het oude stadsplein en de nabijgelegen straten uit. Je kunt de trappen op en de lobby binnengaan, maar de rest van het gebouw wordt gebruikt voor gemeentekantoren.

In het Zamojskie Museum kom je meer te weten over de geschiedenis van Zamość. Je ziet er enkele renaissanceschilderijen, historische voorwerpen uit de geschiedenis van de stad en veel informatie over de ontwikkeling van Zamość, van de 16^de eeuw tot de moderne tijd. Dicht bij de oude stad ligt Zamość Zoo met meer dan 300 diersoorten, waaronder veel inheemse Poolse dieren zoals otters, vossen en wolven.

10. Olsztyn, de groene stad van de beroemde Poolse astronoom Nicolaus Copernicus

Een beeld van de Poolse astronoom Copernicus in Olsztyn © Polish Tourism Organisation / Marcin Kierul

Olsztyn ligt midden in de natuur en is de hoofdstad van de regio Warmië en Mazurië (het land van duizend meren). In de stad liggen elf meren en het grootste stadsbos van Europa: Las Miejski. Het bos bestaat voor 80% uit dennenbomen en er leven onder andere boomkikkers en wasbeerhonden. Aan het Ukiel meer vind je in de zomer een bewaakt strand en kun je een bootje huren. In de winter is er een kunstijsbaan en zijn er langlaufski’s te huur. Verder vind je in de stad gotische en art nouveau gebouwen en de torenhoge kathedraal van St. Jacobus, die ruim zes eeuwen lang als bisschoppelijke zetel fungeerde. In de zomer worden hier orgelconcerten gehouden.

De beroemde Poolse astronoom Nicolaus Copernicus verbleef enkele jaren in Olsztyn. In de galerij van het Kasteel van het Kapiteel van Warmië tekende hij een astronomisch tablet om de zon te observeren. In het gotische slot waar Copernicus woonde, worden zijn instrumenten bewaard. De Copernicus Route start bij de middeleeuwse Hoge Poort (Wysoka Brama) en leidt je door verschillende plaatsen waar de geleerde woonde en werkte. Benieuwd hoe hij eruitzag? Naast het kasteel staat een Copernicus-bankje met een beeld van deze astronoom.

11. Het pittoreske Kazimierz Dolny met tal van kunstgalerijen

Uitzicht over Kazimierz Dolny aan de oever van de Wisla

Kazimierz Dolny is een van de meest pittoreske steden in heel Polen. Maar ondanks zijn pure schoonheid en historie is het nog relatief onbekend onder toeristen. Op het prachtige eeuwenoude marktplein - de Rynek – vind je de oude waterput. Rondom deze populaire bron liggen charmante woningen, waarvan er veel zijn omgebouwd tot cafés en kunstgalerijen; de stad staat bekend om de kunst. Maar ook aan graanschuren geen gebrek. De mooiste waren vroeger te vinden in de Puławska- en Krakowska-straten, waarvan enkelen nog steeds bestaan. Aan de rand van de stad ligt Korzeniowy Dol Gorge; bij deze kloof geniet je van deze natuurlijke formatie tussen bomen en groen. Ook zijn er wandelpaden om het gebied te ontdekken. Net buiten de oude stad ligt de haven aan de rivier Wisła. Ook vind je hier een wandelboulevard.

Ooit was de helft van de bevolking in deze stad Joods. Dat veranderde tijdens de Tweede Wereldoorlog; de nazi-Duitsers richtten hier een Joodse getto op, waarbij ze de Joden uithongerden, doodwerkten of naar het vernietigingskamp Bełżec brachten. In 1942 was de hele Joodse bevolking van de stad verdwenen. Het Holocaust-monument is gewijd aan de slachtoffers en de joodse synagoge is omgebouwd tot een gastenverblijf, winkel en een café. Het bevindt zich op het ‘kleine plein’ (Mały Rynek).

12. Sandomierz: Klein Rome gelegen op zeven heuvels

Renaissance stadhuis op het oude marktplein in Sandomierz

Deze prachtige stad wordt ook wel Klein Rome genoemd. Het ligt op zeven heuvels en heeft uitzicht op de rivier de Vistula. De 650 jaar oude Opatowska-poort is de enige overgebleven toegangspoort van de stad. Klim de 130 treden omhoog om Sandomierz in een keer goed te bekijken. Slenter vervolgens door de charmante, historische straten of volg een van de vele routes langs bezienswaardigheden. Zoals de Cisterciënzer Route of de Sint Jacob Route. De ingang naar de ‘engste’ stadsroute in Sandomierz vind je op de binnenplaats van het historische Oleśnicki-herenhuis. Je wandelt door de tunnels en kelders van historische pakhuizen. Er wordt gefluisterd dat geesten hier met nietsvermoedende bezoekers meelopen.

Sandomierz heeft veel kerken, waarvan de monumentale gotische kathedraal misschien wel de mooiste is. Komt door het gotisch-barokke interieur en de fresco’s over het leven van de Maagd Maria. Een andere bijzondere bezienswaardigheid is de 800 jaar oude St. Jakub kerk op de Staromiejski heuvel, die deel uitmaakt van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela in Spanje. Op de kleine begraafplaats liggen personen waarvan men dacht dat ze een vampier waren. In het Koninklijk Kasteel zit een museum met 's werelds enige collectie sieraden gemaakt van gestreepte vuursteen. Ook wel bekend als de ‘steen van optimisme’, die alleen voorkomt in de regio Sandomierz.

13. Toruń: van klooster naar stad met de scheve toren

De kerk van de Heilige Geest in het centrum van Torun © Polish Tourism Organisation / Oliver Nowak

De middeleeuwse stadswijk van Toruń staat sinds 1987 op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Vroeger was dit oudste 13^de eeuwse gedeelte van de stad een klooster. Het oude stadscomplex omvat ook nog de ruïnes van een Teutoons ridderkasteel. Het symbool van de stad is Nicolaas Copernicus (Mikołaj Kopernik), die hier werd geboren. Je vindt zijn standbeeld op het marktplein. Scheve toren zien? Krzywa Wieża in de stadsmuur helt door een onstabiele ondergrond wel 1,4 meter over. Of beklim de 40 meter hoge (en rechte) toren van het stadhuis voor een mooi uitzicht op de stad, omgeving en rivier Wisła. Aan de oevers van de rivier vind je veel restaurants met lokale gerechten als gęsina (gans).

Een andere lekkernij is de piernik (peperkoek), een klein hartvormig koekje met een peperkoek-achtige smaak. Geregeld overgoten met een laagje chocola of glazuur. Het Peperkoekmuseum (Zywe Muzeum Piernika) weet van dit streekproduct een ware belevenis te maken. Je krijgt er niet alleen uitleg over de koek, je mag ook zelf de handen uit de mouwen steken tijdens de peperkoekworkshop.