Einde van de zomertijd: Hoeveel bespaart dat eigenlijk?

27 oktober 2024

Zondag 27 oktober is het einde van de zomertijd. Sommigen zullen zich nog kunnen herinneren dat deze in 1977 opnieuw werd ingevoerd als antwoord op de oliecrisis van enkele jaren eerder. Het idee was toen dat de zomertijd tot een lager energieverbruik zou leiden, maar is dat wel zo?

Waarom hebben we zomer- en wintertijd?

Voor de natuur is het verschil tussen dag en nacht eenvoudig: is het licht, dan is het dag, is het donker, dan is het nacht. Hoe lang een dag of nacht duurt verschilt enorm gedurende het jaar. Tijdens de langste dag van het jaar zit er 16 uur en 44 minuten tussen zonsopkomst en -ondergang, op de kortste dag slechts 7 uur en 45 minuten. De langste dag is dus ruim twee keer zo lang als de kortste.

De mens is steeds meer in een vast ritme gaan leven en aan het eind van de negentiende eeuw gingen de eerste stemmen op om de tijd aan te passen op het ritme van de mens. De zon kwam in de zomer op z’n vroegst al om 4:19 op, terwijl hij ruim voor de bedtijd van de meeste mensen, rond 21:04, weer onder ging. Destijds dacht men er zelfs aan om de klok in de zomer twee uur te verzetten. In Nederland waren tussen 1916 en 1945 al verschillende vormen van zomertijd in gebruik, maar in 1946 werd deze afgeschaft.

Zomertijd om energie te besparen

Vanaf midden jaren ’70 is de zomertijd in de meeste Westerse landen weer ingevoerd, in de nasleep van de oliecrisis van 1973. Het idee was dat ’s avonds alle lampen een uur later aan hoefden, wat in de tijd van gloeilampen nog een aanzienlijke besparing in stroomverbruik opleverde. Een moderne ledlamp verbruikt echter nog maar een tiende van wat een gloeilamp verbruikt en dus is de besparing van een uur later het licht aan doen een stuk kleiner.

Dat het energieverbruik in de winter iets hoger ligt dan in de zomer komt nauwelijks door de standaardtijd (vaak wintertijd genoemd, al is dat eigenlijk niet de correcte term), maar vooral door de sowieso al kortere dagen en lagere temperaturen. In een onderzoek uit 2020, waarbij 44 andere onderzoeken werden geanalyseerd, werd de energiebesparing door de zomertijd geschat op 0,34 procent. Dat zijn weinig overtuigende cijfers, vooral als je bedenkt dat de impact op mensen behoorlijk groot is.

Definitief einde van de zomertijd?

Er gaan dan ook steeds meer stemmen op om de zomertijd af te schaffen.  Het oorspronkelijke doel van de zomertijd is immers grotendeels verdwenen, terwijl de halfjaarlijkse omschakeling voor veel mensen behoorlijk ingrijpend is (denk aan een verstoord ritme, slaapproblemen) en volgens onderzoeken zelfs een flinke impact op de volksgezondheid heeft. Zo becijferde het RIVM al eens dat er direct na het ingaan van de zomertijd meer mensen worden opgenomen met een hartinfarct.

En welke tijd we dan moeten kiezen? Een permanente zomertijd mag aantrekkelijk lijken, maar voor de gezondheid is het volgens vele onderzoeken beter om te kiezen voor de standaardtijd. Deze ligt dichter bij de zonnetijd (de natuurlijke tijd) en dat komt onder andere de slaapkwaliteit van mensen ten goede.

Hoe je de tijd wél kunt gebruiken om te besparen

De impact van de zomertijd op je energierekening is dus zeer beperkt, maar gelukkig kun je de tijd wel op een slimme manier inzetten om te besparen! Met dynamische tarieven van ANWB Energie krijg je stroom en gas tegen inkoopprijs. De tarieven voor stroom verschillen per uur en zijn afhankelijk van vraag en van aanbod. Waait het of schijnt de zon, dan is stroom lekker goedkoop. Door bijvoorbeeld je wasmachine of droger te gebruiken tijdens die goedkope uren kun je wél effectief besparen.