De 12 mooiste wandelroutes van Nederland

Van de Wadden tot Limburg

Wij zetten twaalf zeer uiteenlopende wandelingen op een rijtje, in alle hoeken van het land. Je zou ze met gemak de mooiste wandelroutes van Nederland kunnen noemen. De geselecteerde routes geven een prachtige gelegenheid om ons land nog beter te leren kennen.

1. De mooiste grenswandelroute

Over de forten op de Spaanse linies (Grenslandpad, van Kijkuit naar Oudenburgsesluis)

Het spreekt altijd weer tot de verbeelding. Hoewel in het hedendaagse Europa, met vrij verkeer, nog maar weinig ons tegenhoudt, is het toch een dingetje om de grens over te steken. En weer terug, en weer … De historische grenspalen – van gietijzer én 372 kilo schoon aan de haak – herinneren je eraan, al ben je soms echt even kwijt of je nu in Nederland of België bent. Bij dit stukje van het Grenslandpad, een langeafstandswandelpad van Sluis naar Thorn, leer je niet alleen over de scheidslijn tussen België en Nederland, maar ook over hoe het ook alweer zat tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), die 'we' met de Spanjaarden uitvochten.

Hier, in Zeeuws-Vlaanderen in de provicie Zeeland, dienden de stille wegen en dijken bovendien ook recenter als smokkelpaden. Ten zuiden van Axel ga je langs het front van de Staats-Spaanse strijd, waar kreken, dijkjes en, door de natuur opgeslokte, verdedigingsforten nog van getuigen. Lange rijen populieren verraden al van een afstand hoe de linie loopt. Bij Kijkuit werd overigens ook in 1944 nog een slag geleverd, tijdens de bevrijding van Zeeuws-Vlaanderen. Verbaas je over de stilte. Dit stuk van Nederland (en België) kennen maar weinigen.

Een langeafstandswandeling vergt een goede voorbereiding. Hier vind je tips om blaren te behandelen en voorkomen, het behandelen van teken maar ook advies over je wandeluitrusting.

2. De mooiste kustwandelroute

Einde van de wereld (Makkum)

Deze wandeling is gezien de titel allicht een verrassende keus. Onze mooiste kustwandeling loopt niet langs de Noordzeekust, maar langs de kust van vroeger, die van de Zuiderzee, het huidige IJsselmeer. Makkum ligt in het uiterste noordwesten van Friesland, vlak tegen het IJsselmeer. Op de dijk is het hier lekker uitwaaien en kijk je uit over zowel het water als de haven van Makkum zelf. De vroegere bedrijvigheid – vissers en kooplui maakten het dorp rijk – is stilgevallen, maar er is nog zoveel fraais te zien. Het Waaggebouw (uit 1698), het nog oudere Van Donia-kerkje en de schitterende koopmanshuizen stralen nu eeuwigdurende rust uit.

Als je zuidelijker afzakt, kom je in Piaam, volgens de routemakers stiekem 'het einde van de wereld'. Hier kijk je vanuit Vogelkijkhut De Ral uit over de rietvelden van de Kooiwaard en Zuidwaard. Een ideale plek om ook – neem je verrekijker mee! – de dotterbloemen in het voorjaar of orchideeën in de zomer te bewonderen. Struin aan het eind van de 12,5 kilometer lange wandeling ook nog even over het Makkumerstrand, populair onder de locals en bewoners uit de regio.

Meer wandelen in Friesland? Dat kan met deze wandelgids Rondje wandelen in Friesland. De gids bevat 11 korte en langere routes inclusief informatie over de natuur of geschiedenis.

3. De mooiste rivierwandelroute

Parel aan de Maas (Landgoed De Hamert, Wellerlooi)

Struinen, dat kan je hier met deze route. 8 kilometers over een écht struinpad, door en langs de uiterwaarden van de Maas, daar waar de bedrijvigheid nooit ver weg is. Binnenvaartschepen zoeken hun weg stroomop- of stroomafwaarts, richting zuidelijk Limburg en België. Als je de wandeling begint bij pannenkoekenrestaurant Jachthut op den Hamer (een tip voor als je terugkeert), krijg je meteen alle informatie over de Maasduinen en Landgoed De Hamert.

Er zijn meerdere routes beschikbaar, aangegeven met paaltjes in het rood, wit en blauw. Hier is de natuur nooit ver weg. Kies je het goede seizoen, dan is het hier geel en paars dankzij de bloemen, waar dan vaak ook de koolwitjes en muggen van genieten. Je deelt de heide, vennen en bossen met flink wat vogels – bezoek ook de vogelkijkhut ’t Westernest – en een kudde schapen. In natuurgebied de Stalberg leven ook gallowayrunderen, die de boel kort grazen en voorkomen dat het bos zich hier te veel laat gelden.

Meer wandelen in Limburg? Dit wandelarrangement neemt je mee door de sprookjesachtige Maasvallei vlak onder Venlo.

4. De mooiste polderwandelroute

Oostvaardersplassen (Lelystad)

Een waarschuwing vooraf is wel nodig, want deze wandelroute is zo’n beetje 21 kilometer lang. Daar heb je, ook als geoefende wandelaar, toch altijd 4,5 uur voor nodig. Zeker als je onderweg je ogen goed de kost wilt geven. En, dat gaat wel lukken, want er is veel te zien in dit deel van Flevoland. In niets doet dit gebied nog denken aan de polder die het ooit was. De op de zee gewonnen grond is volledig begroeid en op veel plekken verwilderd, tot groot plezier van de dieren die hier inmiddels hun habitat hebben. De zeearend is misschien wel het meest imponerende exemplaar daarvan.

Vanuit een van de vogelhutten zie je allicht naast honderden eenden en ganzen ook de ijsvogel, visarend en de aalscholver. En ook konikpaarden, heckrunderen, edelherten – die aan het eind van de zomer een prachtig concert weggeven als ze aan het burlen slaan – reeën en vossen. Vanwege de grote hoeveelheid loslopend wild is de lange wandeling overigens niet geschikt om met een hond te doen.

Meer tips

• Gastvrijpunten op deze route: Buitengewoon Lekker Oostvaardersplassen. Plof neer op het schitterende terras aan het water met uitkijk over de Oostvaardersplassen. Vispark&horeca Toms Creek: Bestemming voor visactiviteiten met een verscheidenheid aan horecagelegenheden en terrassen
• Combineer je wandeling met een stedentrip Almere. Overnacht midden in het centrum en ontdek het moderne karakter van deze jonge stad.

5. De mooiste duinwandelroute

Boswachterspad Stuifduinentocht (Schoorlse Duinen)

Witter dan hier zijn de duinen in Nederland nergens, hoger evenmin. En als extra attractie zien ze er steeds anders uit. Wie deze wandeling door de Schoorlse Duinen in Noord-Holland maakt, zal ontdekken dat er nog plekjes in Nederland zijn waar de natuur vrij spel heeft.

Wandelen is hier overigens nog een flinke uitdaging, omdat de route stijgt en daalt voert door rul zand. Maar dan heb je ook wat. De route loopt namelijk over de hoogste duin van Nederland waarop je een mooi uitzicht hebt op de omgeving en dennenbomen. De bodem onder de bommen in het bos van de Schoorlse Duinen is een uitermate geschikte leefomgeving voor de zeldzame dennenorchis. Bij het vogelmeer heb je goede kans in de lente de 'ratelende' nachtzwaluw te horen en zien.

Zeker bij onverharde paden en rul zand zoals op deze route, is een goede wandeluitrusting een must. Daarom hebben we al onze tips en adviezen verzameld over wandelschoenen, -kleding en andere benodigdheden.

Meer tips

• Gastvrijpunt op deze route: Fletcher Hotel-Restaurant Jan van Scorel: Geniet in het culinaire Restaurant KanunniK voor een uitgebreid diner of bij café De Trapist en buitenbar Il Palazzo van een klein hapje en een drankje.

6. De mooiste wandelroute in een Nationaal Park

Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug (Nijverdal)

De Nationale Parken in Nederland blinken uit in schoonheid, in elk ervan kun je heerlijk wandelen. Wij kozen voor de Sallandse Heuvelrug in Overijssel omdat je daar eigenlijk álles hebt. Ben je gek op de paarse kleur van de heide, wacht dan met deze wandeling tot het einde van de zomer. Hier vind je de routetips voor wandelen in heidegebieden.De rest van het jaar kun je je echter ook optimaal vermaken in het liefst 35 vierkante kilometer metende park. Het landschap glooit, riviertjes kabbelen, het middeleeuwse Kasteel Rechteren en het slot Het Laer verrassen. De vergezichten, vanaf de Archemerberg bijvoorbeeld, zijn bovenal prachtig. Maak, als je één dagje gaat, wel een duidelijke keuze voor een wandeling. Er is zoveel te zien, dat red je, zelfs als je flink doorstapt, niet in één dag.

Kies bijvoorbeeld de 12 kilometer lange wandeling Rollende Heuvels. Goede kans dat je de schaapskudde van ongeveer zeshonderd bollen wol, vergezeld door Pyrenese schaapshonden, onderweg op de heide tegenkomt. Het zullen niet de enige dieren zijn die je ziet. De Sallandse Heuvelrug is een vogelparadijs, zowel op de grond (korhoen) als in de lucht (havik). Mogelijk dat je ook een steenmarter, bunzing, das, wezel of hermelijn spot wanneer je langs de jeneverbesstruiken struint. In dit gedeelte van het park groeien veel eiken en berken, waar je elders vooral naaldbossen treft.

Gastvrijpunt in de buurt van de route: Bistro De Oale Ste
Een combinatie van traditionele elementen in een modern jasje.

Er zijn 21 Nationale Parken in Nederland. En eigenlijk zou je elk ervan met een bezoek willen afvinken.

7. De mooiste historische wandelroute

Door de geschiedenis van Drenthe (Havelte)

Authentieker dan dit stukje Drenthe ga je het bijna niet krijgen. Op deze wandeling door Drenthe krijg je zowel het verleden als het heden – in de vorm van veel flora en fauna – te zien. Vertrekplaats Havelte is een van de oudste en meest oorspronkelijke dorpjes van de provincie. In de omgeving ervan krijg je een unieke blik op onze historie. Hunebedden, gerestaureerde grafheuvels uit de ijzertijd, terpen en ruïnes langs 12,5 kilometer vertellen het verhaal van meer dan 12.000 jaar bewoning.

Bij de voet van de Havelterberg liggen enkele imposante hunebedden. Hier vestigden zo’n vijfduizend jaar geleden mensen zich permanent, ondanks (of misschien juist wel dankzij) de aanwezigheid van wolven, beren, wilde zwijnen en elanden. Ter afwisseling kom je nu op de heide allicht een herder met schaapskudde tegen en kun je in elk seizoen genieten van de natuur in al zijn pracht en praal.

Meer wandelen in Drenthe? Dat kan met deze wandel- (en fiets-)gidsen.

8. De mooiste voorjaarswandelroute

Parels langs de Linge (Leerdam)

De Linge is – en dat is altijd een leuk weetje om anderen mee te verrassen – de langste, puur Nederlandse rivier. Hij ontspringt bij het Betuwse Doornenburg om bij Gorinchem in de Merwede uit te monden en is 108 kilometer lang. Op deze route zie je daar een fraai stukje van. Je loopt voornamelijk over dijkjes die door het natte landschap slingeren. Honderden appelbomen, typische dijkhuizen en de rivier zelf zorgen ervoor dat er áltijd wat te zien is.

Asperen is helemaal een plaatje, met zijn middeleeuwse muren, waterpoort en het tot de Hollandse Waterlinie behorende Fort. In het voorjaar is het hier natuurlijk extra mooi: dan staan de boomgaarden in bloei. De weg deel je overigens voor een groot deel van de route met het andere verkeer. Kies daarom ook voor een rustige, doordeweekse dag, zeker als je in het voorjaar gaat, want ook anderen willen de bloesembomen komen bewonderen en kiezen daarvoor vaak de auto of motor.

Meer mooie voorjaarswandelingen? We hebben onze 6 populairste wandelroutes verzameld.

Gastvrijpunten langs de route:

• De Schildkamp: in Brasserie Dirk geniet je van gerechten gemaakt van lokale producten, voor de lunch, het diner of de borrel.
• Tapperij Lingezicht: gevestigd in een oude boerderij uit de 18e eeuw aan de Lingedijk. Geniet volop van de zon op het terras aan de voor- én achterzijde.
• Aquazoo Leerdam: onderwaterdierentuin met een breed aanbod aan faciliteiten voor fietsers en wandelaars.

9. De mooiste kasteelwandelroute

Ommetje Kasteel Heeswijk (Heeswijk-Dinther)

Het imposante, niet-alledaagse Kasteel Heeswijk in Noord-Brabant vindt zijn oorsprong in de 11de eeuw. De voormalige waterburcht vormt nu het fraaie middelpunt van landgoed Heeswijk. Deze afwisselende wandelroute voert je door de bijbehorende landgoederen en zijn fraaie lanen en kasteelboerderijen. Ten noorden van het kasteel ligt het oude loofbos met een stelsel van 5 kilometer aan lanen, waar je heerlijk wandelt door vervlogen tijden.

Vergeet ook zeker niet om Kasteel Heeswijk te bezoeken. Als ANWB-lid ontvang je korting op toegangskaarten.

10. De mooiste eilandwandelroute

Struinen door Texelse Duinen (De Koog)

Deze heerlijke wandelroute voert door Nationaal Park Duinen van Texel waar de steile duinen over gaan in glooiende heidevelden met zoetwaterplassen. Ruige bosschages worden afgewisseld door kleurige bloemenweides. Het noordelijke deel van de route raakt aan de Slufter, een uniek gebied wat bekend staat als hét vogelparadijs van Texel. In de beschutte duinvalleien groeien zeldzame orchideeën. En langs het Noordzeestrand is het heerlijk uitwaaien.

Gastvrijpunt in de buurt van de route: Fletcher Hotel-Restaurant De Cooghen
Schuif aan in het gezellige à la carte Restaurant Pure voor een internationaal georiënteerde keuken met Texelse invloeden.

Tip: houd er rekening mee dat de route gaat over smalle zandpaden en door de duinen. Een goede wandeluitrusting, zoals de juiste wandelschoenen, helpen blessures te voorkomen.

11. De mooiste winterse wandelroute

Hollands Duin (Noordwijk)

Tijdens een mooie, zonnige winterdag is Nederland volgens velen stiekem op zijn mooist. Een van de leukste gebieden om dan een winterse wandeling te maken ligt in Zuid-Holland. Hollands Duin is precies zoals je denkt dat het zou moeten zijn: een rustig gebied met imposante, zanderige duinen, weids strand, een eindeloze zee, maar ook dichte bossen.

De start van de route is bij de strandopgang Langevelderslag, waar het eenvoudig parkeren is. Met een beetje geluk zie je een boommarter of vos onderweg. Konijnen, reeën en damherten laten zich makkelijker spotten. De vegetatie is ingesteld op warme zomerdagen en koude nachten, in zowel zomer als winter. In het landschap kom je zo nu en dan ook nog een onverwoestbare bunker, onderdeel van de Atlantikwall, tegen.

Dit is overigens een route, over zand- en schelpenpaden, waarvoor een stel stevige wandelschoenen wordt aanbevolen.

Langer verblijf aan de kust? Verleng je verblijf met dit arrangement in Noordwijk.

12. Het mooiste Boswachterpad

De boswachters van Staatsbosbeheer hebben de allermooiste wandelroutes van Nederland voor je uitgestippeld: de Boswachterspaden. Het is hun dagelijkse terrein, en dus is er niemand die beter een wandelroute in het bos kan uitstippelen dan de boswachter. Zij kennen de mooie zijpaadjes, weten de heuvels waar je het mooiste uitzicht hebt en kunnen je wijzen op bijzondere flora en fauna.

Bij Kootwijk stelde boswachter Laurens Jansen een route samen waarin 'alles zit wat de Veluwe in Gelderland zo boeiend maakt'. Hij leidt je over het Kootwijkerzand, laat je de prachtige jeneverbessen zien, en ook de heide, het stuifzand, de ruige oude eikenbossen en gigantische douglassparren. 'Wandelend over kleine, smalle kronkelende paadjes en brede zandwegen beleef je de Veluwe. In het voorjaar zingen de vogels en spot je de wilde zwijnen, in de winter kom je de klapekster tegen.'

Meer tips

• De Veluwe is niet voor niks een van de populairste gebieden om te wandelen. Daarom hebben we al onze wandelroutes en -tips verzameld.
• Geniet langer van de Veluwe met een ons 3-daags wandelarrangement.

Gratis wandelroutes door heel Nederland

In het ANWB wandelroute aanbod vind je trouwens meer dan tweehonderd gedetailleerde routes en je kunt ze, net als de meeste van onderstaande wandelingen, altijd downloaden in de Eropuit-app. Naast fietsroutes staan hier ook wandelroutes en inspiratietips in.