De bondsfeesten

140 jaar ANWB

De eerste bondsfeesten vonden in Arnhem plaats in 1893 ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de bond. Met wedstrijden op de Arnhemse wielerbaan als kern organiseerde ze een uitgebreid programma met toertochten, muziekuitvoeringen, maaltijden en optochten door de stad. Deelnemers fietsten vanuit hun eigen provincie groepsgewijs naar de Gelderse hoofdstad. De Kampioen verscheen als speciale (sport)uitgave met een wielrenner op het omslag.

Telkens in een andere plaats

Het eerste bondsfeest was een succes. De jaren erna organiseerde de ANWB ze jaarlijks in telkens een andere stad. Utrecht, Arnhem, Groningen en Maastricht waren diverse keren aan de beurt, terwijl Dordrecht, Haarlem en Assen slechts één keer werden uitverkoren. Het enthousiasme van de plaatselijke consuls was bepalend.  

 

····

Brede programma’s

De bondsfeesten weerspiegelden de belangstelling van de ANWB. Zo boden de feesten In Utrecht in 1895 een breed programma met internationale wegwedstrijden als publiekstrekker. In Buitenlust vond op vrijdag 9 augustus de ontvangst plaats van de buitenlandse delegaties en werd ’s avonds een concert georganiseerd. De ochtenden van zaterdag en zondag 10 en 11 augustus waren gereserveerd voor het maken van tochten naar Maartensdijk, Lage Vuursche en De Bilt en Zeist. Het Utrechtsch Nieuwsblad vermeldde als bijzonderheid dat ook tien dames aan de tocht deelnamen. De jaren erna zou het aantal vrouwen op de fiets snel toenemen, vooral ook door de doorbraak van de zogenaamde ‘veiligheidsfiets’ met twee even grote wielen en een ketting voor krachtoverbrenging.  

Op zondagochtend vond op de Maliebaan een corso plaats waaraan tien wielerclubs meededen. Wielerclub THOR uit Rotterdam won de hoofdprijs met een optocht van twintig wielrijders in clubkostuum die met vaandels en maar liefst zes hoornblazers voorop over de Maliebaan paradeerden.

Doorbraak van de fiets

De wielerfeesten van 1895 markeerden een omslagpunt. De ontwikkelde veiligheidsfiets verdrong hoge bi’s en de andere eerder gebruikte fietsen. De veiligheidsfietsen stimuleerden ook vrouwen en ouderen zich op de fiets te wagen. Bovendien zorgde de massaproductie in fabrieken ervoor dat de fietsen steeds goedkoper werden. Na 1895 zakte hun prijs tot 100 gulden, een heel verschil met de 250 gulden die de oprichters van de ANWB rond 1880 nog voor hun hoge bi’s neertelden. Het aantal fietsen is ons land steeg explosief. In 1900 telde Nederland al bijna 100.000 fietsen, tegen een paar duizend in 1883. Tussen 1895 en 1900 verdrievoudigde het aantal leden van de vereniging tot meer dan 18.000. In 1905 had de ANWB al bijna 25.000 leden. De bond werd een massaorganisatie.

Ook auto’s en boten

De tweedaagse bondsfeesten die de ANWB in de zomer van 1902 in Utrecht hield, weerspiegelden deze groei. Het aantal deelnemers aan de feesten was groter dan ooit tevoren. De afsluitende avond in park Tivoli met concert en vuurwerk trok maar liefst 1000 bezoekers. Opnieuw ontbraken de toertochten niet in het programma. Opvallend afwezig  waren de wielerwedstrijden die altijd een prominent onderdeel van de feestelijkheden hadden uitgemaakt. Vier jaar tevoren had de ANWB afscheid genomen van de wedstrijdsport, voortaan ging het de bond vooral om het toerisme. Deze verandering werd gevolgd door ook het loslaten van het predicaat wielrijdersbond. De puntjes tussen de afkorting A.N.W.B. verdwenen en de ANWB noemde zichzelf voortaan toeristenbond. De fiets en de fietser bleven nog lang de basis van de vereniging, maar ook andere vervoermiddelen als de auto, de motorboot en iets later het vliegtuig kregen aandacht. Tijdens de bondsfeesten van 1902 waren te midden van de vele fietsers op de Maliebaan ook de eerste auto’s te zien. Tijdens de bondsfeesten in Dordrecht in 1906 en Utrecht in 1907 was ook ruime aandacht voor tochten met boten ingeruimd. Een volgende stap was de boottocht die de bond tijdens de bondsfeest van 1911 organiseerde vanuit Vlissingen naar de zuidkust van Engeland. In 1925 maakten de deelnemers van de bondsfeesten in Maastricht kennis met touringcars tijdens een uittapje naar het Geuldal. Zo verkende de ANWB’ers  tijdens de bondsfeesten telkens nieuwe mogelijkheden.